صبح روز یکشنبه هفته گذشته در تهران تفاهمنامه تازهای در زمینه ایجاد تسهیلات جدید میان تجارت ایران و روسیه به امضای مهندس محمدرضا نعمتزاده وزیر صنعت، معدن و تجارت و «الکساندر اولیو کایف» وزیر توسعه اقتصادی فدراسیون روسیه رسید.
براساس این تفاهمنامه قرار شده است که تجارت و سرمایهگذاری مورد حمایت بیشتری قرار گیرد و صندوق ضمانت صادرات ایران و آژانس بیمه صادرات روسیه (اکسیار) با تشریک مساعی و توان خود برای تسهیل تامین مالی شرکتهای فعال در زمینه تجارت و سرمایهگذاری دوجانبه و نیز ارائه پوشش مشترک درباره معاملات تجاری حمایت کند و همانطور که در خبرهای روز شنبه هفته گذشته آمده بود و در بیشتر صفحات اقتصادی نشریهها و روزنامهها درج شده بود، مهندس نعمتزاده وزیر صنعت، معدن و تجارت در سفری که به جمهوری آذربایجان و دیدار با حیدر اسداف وزیر کشاورزی این کشور داشت در گفتوگویی با خبرگزاری «آذری ترند» به تشریح آخرین توافقهای تجاری میان ایران و روسیه پرداخت و اظهار کرد: همکاری در زمینه تامین نیازمندیهای روسیه به مواد غذایی، میوه و ترهبار با مقامات آذربایجان صحبتهایی شد و مقرر شده است که شرکتهای آذربایجانی هم در این زمینه همکاری کنند. همچنین در دیدار وزیر اقتصاد ایران و وزیر توسعه اقتصادی روسیه که صبح روز یکشنبه ۹ آذر امسال انجام شد، توافقات جدید اقتصادی بین دو کشور صورت گرفت.
در این دیدار علی طیبنیا در جریان دیدار با «الکساندر اولیوکایف» که در محل وزارت اقتصاد برگزار شد، بر اراده جمهوری اسلامی برای توسعه بیش از پیش روابط دو کشور تاکید کرد و با اشاره به مذاکرات سازنده سران ایران و روسیه برای گسترش روابط اقتصادی دو کشور همسایه اظهار کرد: قرار داشتن ایران و روسیه در تحریمهای یکجانبه غرب، زمینه بسیار مناسبی را برای برآورده کردن نیازهای مشترک دو کشور از طریق مبادلات تجاری و سرمایهگذاری مشترک فراهم آورده است.
طیبنیا همچنین گفته است که سفر وزیر توسعه اقتصادی روسیه به ایران در زمینه عملی کردن توافقات سران دو کشور برای توسعه روابط گذشته انجام شده است: در گفتوگو با «اولیوکایف» برخی از مشکلات و موانع موجود بر سر راه توسعه روابط ایران و روسیه بررسی و قرار شد، موافقتنامه گسترش همکاریهای گمرکی و موافقتنامه مربوط به سرمایهگذاری خارجی بین دو کشور هر چه سریعتر نهایی شده و به امضا برسد.
وی اضافه کرده بود که توافق شده برای تسهیل و افزایش صادرات موادغذایی و محصولات کشاورزی و سایر اقلام مورد نیاز روسیه، این کشور یکسری اصلاحات را در تعرفههای تجاری خود اعمال کند.
وزیر اقتصاد کشورمان یادآوری کرده است: در مجموع در این دیدار، توافقات خوبی بین دو کشور صورت گرفت، از جمله قرار شد یک کمیته مشترک سرمایهگذاری برای افزایش چندین برابری حجم سرمایهگذاری بین ایران و روسیه تشکیل شود.
طیبنیا یادآور شده که سطح مبادلات خیلی محدود بوده و متناسب روابط سیاسی دو کشور نیست، حجم این مبادلات حدود یک میلیارد دلار در سال است که به گفته وی به سادگی و در یک مدت کوتاه میتواند به طور چشمگیری افزایش یابد.
او همچنین با ابراز تاسف از نازل بودن سطح سرمایهگذاری دو کشور گفته است: وزیر توسعه و اقتصاد روسیه تاکید داشت که سطح سرمایهگذاریهای ایران و روسیه میتواند به بیش از ۱۰ برابر افزایش یابد و امیدواریم با پیگیری موضوع و رفع مشکلات و موانع روابط تجاری و سرمایهگذاری دو کشور، بتواند به جایگاه واقعی خودش نزدیک شود.
«الکساندر اولیوکایف» هم در این دیدار، با تاکید بر این نکته که بهطور قطع ظرفیت همکاریهای دو کشور خیلی بیشتر از وضعیت فعلی است، گفت: در این زمینه و برای رفع موانع سر راه تجارت دو کشور تلاش میکنیم از امکانات لجستیک حملونقل دریایی، هوایی، راه آهن و ترانزیت از طریق آذربایجان برای تسهیل تجارت فیمابین استفاده کنیم.
وزیر توسعه اقتصادی روسیه تاکید دارد: برای رفع نیازهای مبادلاتی و صنعتی دو کشور، لازم است طرحهای بزرگی تعریف کنیم که محصول مشترک آن رافع نیازهای دو کشور بوده و مازاد آن به کشورهای ثالث صادر شود.
این رفتوآمدهای اقتصادی و امضای تفاهمنامههای همکاری میان مسئولان تراز اول اقتصادی ایران و روسیه نشان از افزایش چشمگیر سطح روابط تجاری دو کشور در چشماندازی نهچندان دور خواهد داشت و البته زمینهسازی این رفتوآمدها و اتخاذ اینگونه تصمیمات در یکی، دو سال اخیر و به ویژه در نیمه نخست امسال شدت بیشتری به خود گرفته است و خاطرتان باشد ۱۹ مهرماه امسال نیز در تهران همایش بزرگ «تجارت ایران و روسیه» برگزار شد که در آن به بررسی این موضوع در سطوح بالا پرداخته و گفته شد: تحولات اخیر منطقهای بهویژه در حوزه روسیه باعث پدید آمدن فرصتهای مضاعف صادرات کالاها و خدمات ایرانی به کشورهای همسایه از جمله عراق، روسیه و سایر کشورهای حوزه CIS شده است.
و اگر خاطرتان باشد این همایش که با حضور تاجران، بازرگانان، تولیدکنندگان، فعالان اقتصادی و مدیران مرکز اقتصادی و مسئولان تجاری برگزار شد ضمن بررسی راهکارهای حضور و افزایش سهم بازار کالاها و خدمات ایرانی در کشور هدف، نحوه استفاده حداکثری از شرایط و تحولات اخیر، با رویکرد افزایش تراز تجاری ارائه و تلاش کرد که «فرصت مضاعف صادرات به روسیه با توجه به شرایط ویژه کنونی» را به عنوان فرصتی منحصربهفرد برای حضور کالا و خدمات ایرانی در کشور روسیه تشریح کند.
در همایش یادشده همچنین موضوعهایی چون شناخت روشهای مناسب حملونقل کالاهای ایرانی به روسیه، شناخت نهادهای تجاری و معرفی نمایشگاههای معتبر، معرفی وسعت و حجم مبادلات بازار مشترک ایران و روسیه، پیش نیازهای بنگاههای ایرانی جهت تجارت با روسیه، بررسی فرصتهای روز و آتی تجارت با روسیه، بررسی روشهای پرداخت مسائل بانکی، معرفی نیازهای کالایی بازار روسیه، آشنایی با استانداردهای کالایی و خدمات بازار روسیه و چگونگی معرفی کالاهای ایرانی دارای مزیت برای تجارت با روسیه مورد بحث و بررسی قرار گرفت و مقالهها و سخنرانیهای ویژهای در این زمینه ارائه شد.
البته بیش از آن نیز در ۱۵ مرداد امسال همایش «بررسی موانع تجارت بازرگانان ایران و روسیه» در تهران برگزار شد و در آن چگونگی رفع موانع یاد شده مورد بحث و بررسی قرار گرفت و گفته شد که: ظرفیت بسیار مناسبی برای افزایش مبادلات تجاری بین ایران و روسیه وجود دارد که به دلایلی به درستی از این ظرفیت استفاده نشده است و امروز با حضور مسئولان گمرک، استاندارد و سازمان توسعه تجارت در کنار بازرگانان ایران و روسیه این مسائل بررسی شد تا موانع اقتصادی بر سر راه تجارت دو کشور برداشته شود.
به گفته یدالله صادقی، رییس سازمان صنعت، معدن و تجارت استان تهران حجم مبادلات ایران و روسیه ۲/۳ میلیارد است که تراز تجاری آن منفی ۴۰۰ میلیون دلار است و ترانزیت و حملونقل کالا بین دوکشور نیز یکی از مشکلات مهم بین دو طرف است زیرا برای انتقال وسایل حملونقل در ورودی کشور روسیه موانعی وجود دارد و ترانزیت و ورود به روسیه با تأخیر مواجه بوده و چندان آسان نیست که در زمان انتقال کالا تاثیرگذار باشد، از طرف دیگر کشتیهای تجاری ایران برای پهلوگیری در بنادر روسیه با مشکل مواجه هستند.
همچنین نقل و انتقال پول بین ایران و روسیه یکی دیگر از مسائل فیمابین است که نیاز به واکاوی جدی دارد و تنها شعبه بانک ملی ایران در مسکو فعال است، درحالی که تاجران ایرانی در شهرهای دیگر روسیه نیز مبادله تجاری دارند و همواره نقل و انتقال پول یکی از دغدغههاست.
صدور سختگیرانه ویزا برای تاجران ایرانی و روادید کوتاه مدت یکی دیگر از مسائلی بود که رییس سازمان صنعت، معدن و تجارت استان تهران در آن همایش اظهار امیدواری کرد با رایزنی دو طرف حل شود.
در همایش یاد شده نیز اسدالله عسگراولادی به عنوان رییس اتاق مشترک ایران و روسیه گفته بود: ایران ۵۰۰ تا ۶۰۰ میلیون دلار صادرات و ۲ میلیارد دلار واردات از روسیه داشته است و قرار بر این بود که امسال حجم مبادلات دو کشور ۲۰ درصد افزایش یابد که متاسفانه به ۵ درصد این میزان دست یافتهایم و با این حساب روسیه در رتبه پنجم مبادلات تجاری بین کشورهای همسایه قرار دارد که هرگز مطلوب نیست.
البته در میان این کنفرانسهای اقتصادی و این رفتوآمدهای همایشی ایران و روسیه فعالیتهای اقتصادی و صنعتی هم داشته و دارند ازجمله میتوان به بهرهبرداری از طرح تولید «آلومینا از نفلین» در شهرستان سراب اشاره کرد که به گفته معاون وزیر صنعت، معدن و تجارت موجب تحول در روابط ایران و روسیه خواهد شد.
پایگاه اطلاعرسانی ایمیدرو، ۱۸ فروردین امسال گزارش داده بود معاون وزیر صنعت، معدن و تجارت گفته است تا دو ماه آینده روابط اقتصادی ایران و روسیه با طرح تولید آلومینا از نفلین سینیت در سراب متحول خواهد شد. مهدی کرباسیان در این خصوص یادآور شده بود: روسها طرح تولید آلومینا از نفلین سینیت سراب آذربایجان شرقی را تکمیل میکنند.
به گفته او، قرارداد اجرایی این طرح بین سازمان توسعه و نوسازی معادن و صنایع معدنی ایران (ایمیدرو) و شرکت روسی STG برای تولید آلومینا از نفلین سینیت امضا شده است.
رییس هیات عامل ایمیدرو با بیان اینکه قرارداد مزبور به صورت EPC است و روسها در مدت ۳ تا ۴ سال از نفلین سینیت، آلومینا تولید میکنند، تاکید کرد: طرح تولید آلومینا از نفلین سینیت یکی از طرحهای مهم این سازمان است و از آن حمایتهای مالی خواهد شد.
وی تاکید کرده بود: طرح یاد شده، مورد حمایت دولت، وزارت صنعت، معدن و تجارت و ایمیدرو است و از طرف روسی انتظار این است که طرح را طبق برنامه زمانبندی اجرا کند. به گفته او، بر اساس قوانین ایران، در اجرای طرحها باید به لحاظ تامین تجهیزات تا ۵۱ درصد از ظرفیتهای ایرانی استفاده شود.
وی یادآور شده بود: معادن مشابه این طرح در ایران زیاد است و با اجرای طرح تولید آلومینا از نفلین سینیت سراب، میتوان طرحهای مشابه دیگری را در اختیار شرکت روسی قرار داد.
معاون وزیر صنعت، معدن و تجارت، روابط ایران و روسیه را خوب توصیف کرده و دیدار روسای جمهور دو کشور و مقامهای بلند پایه دو طرف را زمینهساز توسعه این روابط دانست.
بر اساس این قرارداد، طرف روسی طبق برنامه زمانبندی، دانش فنی تولید آلومینا از نفلین سینت را به ایران انتقال خواهد داد و مطابق مفاد قرارداد، ایران تضمین کرده است طرح تولید آلومینا از نفلین سینیت سراب را فقط با روسها تکمیل و در مقابل نیز شرکت روسی تضمین کند که انتقال دانش فنی و فناوری کارخانه را به ایران منتقل کند.
مطالعات اولیه طرح یاد شده در سال ۱۳۶۲ آغاز شد و در پی کشف ماده معدنی نفلین سینیت در شمال کشور با تناژ بسیار فراوان، مطالعات تکمیلی امکانسنجی مقدماتی احداث کارخانه در ایران به کمک انستیتو وامی روسیه از نفلین سینیت رزگاه، در سال ۱۳۷۱ به اثبات رسید و از سال ۱۳۷۲ به موازات مطالعات مربوط به احداث کارخانه اصلی تولید آلومینا از نفلین سینیت و برای انجام آزمایشهای فناوری بررسی نمونههای معدنی نفلین سینیت و سنگ آهک و همچنین بهینهسازی فرآیند تولید آلومینا، احداث واحد نیمه صنعتی پایلوت در منطقه آذرشهر آذربایجان شرقی مورد تصویب قرار گرفت. این نمونهای از همکاریهای صنعتی بین دو کشور است که اکنون در حال اجراست.
سال ۱۳۸۰ عملیات اجرایی ساخت واحد تحقیقاتی و نیمه صنعتی آذرشهر با شرکت وامیتوک امضا و در تابستان سال ۱۳۸۵ بهرهبرداری اولیه از آن آغاز شد.