عمران و آبادانی که شاخهای از آن نیز ساختوساز مسکن است، نقش قابلتوجهی در شکوفایی اقتصاد هر جامعه ایفا میکند و به گفته کارشناسان و اقتصاددانان سهمی به میزان ۳۰ الی ۳۵ درصد اقتصاد هر کشوری را در بر میگیرد که این میزان میتواند نقش موثری در تحول اقتصادی مردم آن جامعه ایفا کند.
بعد از دهه ۴۰ با اعمال سیاستهایی که اولویت آن صنعتیکردن کشور بود و اعمال سیاستهای اصلاحات ارضی، مهاجرت روستاییان به شهرها و به دنبال آن مهاجرت ساکنان شهرهای کوچک به شهرهای بزرگ به خصوص تهران برای تامین معاش شدت یافت و به دنبال آن انبوهسازی در ایران رواج پیدا کرد.
این در حالی بود که عموم مسکنهای تولید انبوه در کشور غیرصنعتی و به همان شیوه سنتی ساخته میشد. به عقیده کارشناسان، یکی از راهحلهای معضل ساخت مسکن به دلیل طولانی بودن فرآیند تولید آن، ساخت سریع و مطمئن واحدهای مسکونی با فناوریهای جدید یعنی ساخت مسکن صنعتی است. در ساخت مسکن صنعتی به علت بهرهوری بالای عوامل تولید و تکرار فرآیند تولید، ساخت ارزان و اقتصادی مسکن امکانپذیر است.
ساخت و تولید انبوه صنعتی مسکن نیازمند مدیریتی کارآمد است تا از یک طرف، از فناوریهای جدید موجود در دنیا و از طرف دیگر از توانمندیهای داخلی به خوبی استفاده شده و خانههایی ارزان با استانداردهای زیستی و کیفی مطلوب تولید شود.
تاکیدهای وزیر صنعت
چندی پیش، محمدرضا نعمتزاده، وزیر صنعت، معدن وتجارت با تاکید بر صرفهجویی انرژی در تولید مسکن به انبوهسازان مسکن توصیه کرد که در تولید مسکن از ابتدا سیستم یکپارچه گرمایشی، سرمایشی و برق را مستقر کنند. این گفته وزیر در حوزه انبوهسازی با رویکرد توجه به صرفهجویی انرژی در ساختوسازهای انبوه، ضرورت توجه هرچه بیشتر انبوهسازان به شیوه ساخت و استفاده از مصالح و تجهیزات ساختمانی را بیش از پیش مد نظر قرار میدهد. بر اساس آمار در بخش مسکن و ساختمان بیش از ۳۶ درصد از انرژی کشور مصرف میشود.
بکارگیری شیوههای مختلف ساخت
ایرج رهبر، رییس کانون سراسری انبوهسازان تهران با ارزشمند دانستن تاکید وزیر صنعت، معدن و تجارت بر بکارگیری شیوههای صرفهجویی انرژی در بخش انبوهسازی مسکن به صمت میگوید: انبوهسازان تنها میتوانند از طریق بکارگیری شیوههای مختلف ساخت از هدر رفت انرژی در ساختمان جلوگیری کنند، البته این در حالی است که انبوهسازان باید با رعایت قوانین ملی مبحث ۱۹ اقدام به ساختوساز کنند.
به گفته رهبر، اگرچه استفاده از فناوریهای نوین در کشور برای ساخت انبوه مسکن به شیوه تمام صنعتی یا نیمه صنعتی، بودجه کلانی را نیاز دارد، اما بیشک مصالح ساختمانی نوین و مطابق با استانداردهای روز دنیا، راهی به سوی جلوگیری از هدر رفت انرژی در حوزه انبوهسازی مسکن است. قدم نخستی که اغلب کارشناسان بر لزوم آن در صنعت ساختوساز کشور تاکید میکنند، فرهنگسازی برای صرفهجویی سوخت و استفاده از تجهیزات بهروز در ساخت مسکن است. اما در کنار این موضوع موارد دیگری هم وجود دارد که از نگاه انبوهسازان، عوامل موثری در صرفهجویی انرژی در این حوزه نقش دارد.
مصالح ساختمانی غیراستاندارد
کیانوش نیکهوش، یکی از انبوهسازان نیز دراین زمینه میگوید: با وجود اهمیت صرفهجویی انرژی در کشور که درهمه دورهها بر آن تاکید شده است، اما آنچه که درحالحاضر ذهن دستاندرکاران ساختمان و نظام مهندسی را به خود مشغول کرده وجود مصالح و تجهیزات ساختمانی غیراستاندارد است. به گفته وی، نمیتوان انتظار داشت که با استفاده از مصالح و تجهیزات ساختمانی غیراستاندارد، از هدررفت انرژی در زمان بهرهبرداری از مسکن جلوگیری کرد. در واقع فناوریهای نوین در اندیشه برطرف کردن مشکلات و چالشهای فعلی صنعت ساختمان است و میتواند با استفاده از مواد و مصالح جدید، راهحل مناسبی برای جلوگیری از هدر رفت انرژی در ساختمان ارائه کرد.
تایید مراجع ذیصلاح
این موضوع را مرادعلی واهبی، عضو هیات مدیره سازمان نظام مهندسی استان خوزستان تایید میکند و با بیان این که استاندارد بودن مصالح ساختمانی میتواند در کاهش میزان هدر رفت انرژی تاثیر بسزایی داشته باشد، به صمت میگوید: فناوریهای جدید در مصالح ساختمانی باید توسط موسسات و مراجع ذیربط از نظر استاندارد بودن کنترل، بررسی، اصلاح و سپس عرضه شود. به گفته وی، اینگونه عوامل با بخشنامه و آییننامه، اجرایی و تدوین نخواهد شد، بلکه باید قبل از عرضه شدن در بازار از نظر رعایت استاندارد مصالح ساختمانی کنترل و نظارت شود و مردم و جامعه مهندسان بدانند که از چه مصالحی استفاده میکنند. وی معتقد است که ساخت و تولید انبوه صنعتی مسکن نیازمند مدیریتی کارآمد است؛ مدیریتی که از ابتدای ساختوساز یعنی تولید مصالح تا انتهای ساخت یعنی بهرهبرداری از مسکن وجود داشته باشد.
واگذاری مسکن به انجمنهای صنفی
مسعود نورانی، عضو هیات مدیره انجمن انبوهسازان تهران نیز به صمت میگوید: اگر وزارت راه وشهرسازی موضوعات تخصصی مسکن را به انجمنهای صنفی مانند انجمن انبوهسازان واگذارکند، بیشک متخصصان فعال در این انجمنها موضوعات مربوط به مباحث صرفهجویی انرژی در ساختمان را به نحو احسن در ساختوسازهای خود مد نظر قرار میدهند و از این رو جای نگرانی برای هدر رفت انرژی از طریق ساختمان نیست. به گفته وی، با توجه به این که کیفیت و کنترل ساختوساز در بخش انبوهسازی آسانتر از منفردسازی است، بنابراین توجه به مباحث جلوگیری از هدررفت انرژی نیز به آسانی میتواند در ساختوساز انبوه مد نظر قرار گرفته و اجرا شود. نورانی معتقد است: در کشورهایی که فاقد سیاستگذاری و برنامهریزی در زمینه صرفهجویی مصرف انرژی در ساختمانها هستند، مصرف بخش ساختمان بیش از یک سوم مصرف کل کشور را تشکیل میدهد. در ساختمانهای قدیمی به دلیل استفاده از دیوارهای ضخیم، نوع مصالح مصرفی، نحوه قرارگیری بنا استفاده مناسب از شرایط پیرامونی و اقلیمی و سایر راهکارهای ممکن صرفهجویی مناسبی در مصرف انرژی صورت میگرفت.