چندی پیش بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران در بخشنامهای روش بازپرداخت پلکانی تسهیلات اعطایی را به شبکه بانکی کشور اعلام کرد.
از آنجا که درحالحاضر روش بازپرداخت پلکانی تسهیلات اعطایی، منحصر به فروش اقساطی مسکن است، با توجه به ظرفیت موجود در مفاد آییننامه و دستورالعمل تسهیلات اعطایی در قالب فروش اقساطی وسایل تولید، ماشینآلات، وسایل حملونقل و تاسیسات برای بازپرداخت پلکانی تسهیلات اعطایی با هدف تسهیل در بازپرداخت تسهیلات دریافتی از سوی تولیدکنندگان، کمک به وصول مطالبات بانکها و موسسات اعتباری، بهبود فضای کسبوکار و رونق اقتصادی، موضوع بازپرداخت پلکانی تسهیلات اعطایی در قالب فروش اقساطی وسایل تولید، ماشینآلات، وسایل حملونقل و تاسیسات در کمیسیون مقررات و نظارت موسسات اعتباری مطرح و به تصویب رسید.
بنا بر این بخشنامه در صورت درخواست تولیدکننده، بانکها و موسسات اعتباری غیربانکی میتوانند در فروش اقساطی وسایل تولید، ماشینآلات، وسایل حملونقل (به استثنای خودروی سواری) و تاسیسات، از روش بازپرداخت پلکانی استفاده کنند. کارشناسان معتقدند این امر میتواند به واحدهای تولیدی نوپا کمک شایانی کند تا در صورتی که برای تهیه ماشینآلات و تجهیزات خود با کمبود نقدینگی مواجه شدند برای دریافت تسهیلات سرمایه ثابت، از این امکان بهره ببرند. هرچند به گفته برخی تولیدکنندگان به نظر نمیرسد بانکها این عمل را بدون در نظر گرفتن سود خود اعمال کنند، به این معنا که این احتمال وجود دارد که بازپرداخت پلکانی با بهره بالایی همراه باشد که در آن صورت به نفع تولیدکننده نخواهد بود.
بازپرداخت پلکانی تسهیلات فراگیر شود
کیومرث فروتنی، مدیرکل ماشینسازی و تجهیزات وزارت صنعت، معدن و تجارت در گفتوگو با صمت گفت: در روش بازپرداخت پلکانی تسهیلات، اقساط بهصورت مشخص و به یک اندازه نیست و در مراحل نخست اقساط با مبلغ کمتری خواهد بود. یک واحد تولیدی در آغاز فعالیت، تولید منظم و باکیفیت ندارد و کمکم به ظرفیت بالا میرسد و کیفیت با استمرار فعالیت ماشینآلات به وجود خواهد آمد. بنابراین در ماههای نخست درآمد کافی برای بازپرداخت وجود نداشته باشد.
در این صورت بانکها اقساط را بهصورت پلکانی در نظر میگیرند. فروتنی با ذکر مثالی افزود: بهعنوان مثال اگر هر قسط ۱۰۰ میلیون تومان باشد، در مراحل اولیه قسط ۳۰ میلیونی را ملاک قرار میدهند و در مراحل بعد ۵۰ میلیون و… تا اینکه در مراحل پایانی مبلغ این اقساط به ۱۵۰ تا ۲۰۰ میلیون نیز میرسد که میانگین کل آنها همان ۱۰۰ میلیون خواهد بود. وی ادامه داد: درحالحاضر بانکها به واحدهای تولیدی به سختی تسهیلات ارائه میدهند و بسیاری از واحدهای تولیدی به ناچار نیاز خود را از طریق بازار آزاد با بهرههای بالا مرتفع میکنند، اما اگر روش پلکانی اعمال شود، واحدهای تولیدی که به سبب این مشکلات از بانکها رویگردان شدهاند برای دریافت تسهیلات از بانکها ترغیب خواهند شد.
مدیرکل ماشینسازی و تجهیزات وزارت صنعت، معدن و تجارت با بیان اینکه بازپرداخت پلکانی در نهایت به رونق تولید واحدهای تولیدی تازهکار ختم میشود، اظهار کرد: پلکانی شدن مزیت خوبی برای بازپرداخت اقساط سرمایه ثابت است و باید فراگیر شود، زیرا توان یک واحد تولیدی در آغاز به کار با توان این واحد در سالهای بعد جز در مواردی خاص یکسان نیست.
نظارت دقیق بر نتیجهبخش بودن بازپرداخت پلکانی تسهیلات
محسن باغبانزاده، دبیر انجمن سازندگان تجهیزات صنعتی ایران (ستصا) نیز در گفتوگو با صمت اجرای این روش را بسیار کارآمد عنوان کرد و گفت: با توجه به این که درحالحاضر بخش صنعت و تولید در کشور با دردهای زیادی مواجه است، در صورتی که این اتفاق عملیاتی شود و از مرحله خاستگاه و آییننامه و بخشنامه و ابلاغ به مرحله پیگیری برای اجرا برسد میتواند راهگشای مشکلات این بخش باشد. علاوه بر این، نتیجهبخش بودن این شیوه در صورتی خواهد بود که نظارت دقیقی وجود داشته باشد.
اینکه وامها به چه کسانی ارائه میشود، این تسهیلات در کجا و کدام بخش مورد استفاده قرار میگیرد و آیا پس از مصرف توانسته است نتیجهبخش باشد یا خیر. به گفته وی، همه این موارد لازمه عملیاتی شدن شیوه درست بازپرداخت به صورت پلکانی است. در واقع اگر هر کدام از این مراحل نخست به صورت پلهپله انجام شود و سپس نتیجه آن مورد ارزیابی قرار گیرد تا در صورت مثبت یا منفی بودن آن، راهکارهای دیگری در نظر گرفته شود، بدون تردید اثر بخش خواهد بود و همه اعضای انجمن تجهیزات صنعتی نیز در این مسیر تلاش میکنیم تا علاوه بر اطلاعرسانی درست، افرادی را که در این راه قدم برداشتهاند یاری کنیم. وی معتقد است، در صورتی که یک بخش بهصورت درست کار نکند، شناسایی نخستین نادرست باشد، یا نظارت بر روند ارائه تسهیلات وجود نداشته باشد یا تسهیلات ارائه شده به مصرفواقعی فرد نرسد یا در نهایت به نتیجهای دست پیدا نکند، نمیتوان انتظار داشت که این شیوه به نتیجه مطلوب خود دست یابد، چرا که این امر بسان دادن آب گرم بهدست یک فرد تشنه است که موجب افزایش تشنگی وی میشود. به این معنا که ممکن است اعطای وام با روش نادرست به فرد بدهکار تنها بدهی وی را بیشتر کند.باغبانزاده در ادامه افزود: وقتی دریافت نرخ بهره در همه مراحل درست و هدفمند اجرا شود، جای شکی نیست که همه مراحل دیگر نیز به درستی اجرا و انجام شده است.
در واقع اگر در نظام بانکی ایران بهرهای که برای وامهای بانکی میان دو طرف مذاکره تعریف شده است به صورت واقعی عمل شود و این مسیر به درستی طی شود، جوابگو خواهد بود. دبیر انجمن سازندگان تجهیزات صنعتی ایران با اشاره به اینکه در اعطای تسهیلات یک شیوه واحد اجرایی یکسان و واحد نداشتیم، تصریح کرد: باید مکانیزمهای کنترل، ارزیابی، اجرا، نظارت و باز ارزیابی مورد توجه ویژه باشد. به نحوی که اگر یک واحد تولیدی سود ده است، سیستم بانکی خود برای اعطای تسهیلات به آن واحد پیشقدم شود. باید مقررات به سمتی برود که اگر مشتری خوشحساب باشد، بخشودگی برای بدهیهای آن در نظر گرفته شود. وی تاکید کرد: در ارتباط یک موسسه مالی در بخش تولید کارها باید به گونهای پیش برود که این سرمایهگذاری مشترک به یک مشارکت سود ده تبدیل شود که نه تولیدکننده و نه بانک احساس ضرر نکند و منافع هر دو طرف تامین شود.
نرخ بالای بهره با پلکانیشدن بازپرداخت تسهیلات
محمدشهباز نجفعلیزاده، مدیرعامل شرکت موتورسازان تراکتورسازی نیز در گفتوگو با صمت گفت: تاکنون خرید ماشینآلات و تجهیزات از طریق تسهیلات مالی یا تسهیلات در قالب افزایش سرمایه بوده است. وی در خصوص وثایق دریافتی بانکی اظهار کرد: وثایق بانکی برای دریافت این تسهیلات بهصورت ملکی، در قالب سفته یا ضمانت شرکتهای هلدینگ مجموعه خواهد بود که مورد نخست چندان مورد پذیرش واحدهای تولیدی نیست. این تولیدکننده با اشاره به اینکه مفید بودن بازپرداخت پلکانی به نرخ بهره آن بستگی دارد، بیان کرد: به نظر میرسد بانکها برای پلکانی کردن بازپرداخت به بهرههای بالا امید داشته باشند تا سوددهی آنها کاهش نیابد که در این صورت این بازپرداخت به نفع تولید نخواهد بود. هرچند این عمل برای واحدهای تولیدی نوپا در مراحل نخست تا به بهرهبرداری کامل برسد میتواند کارآمد بوده و تنفسی برای آنها باشد.
با توجه به اظهارنظر کارشناسان به نظر میرسد این امر میتواند به واحدهای نوپا برای دریافت سرمایه ثابت در آغاز به فعالیت انگیزه ادامه دهد که در این صورت به رونق تولید خواهد انجامید.