جشنواره پژوهش و فناوری همه ساله اگرچه به منظور بررسی تاثیر پژوهش در مقوله صنعت، معدن و تجارت برگزار میشود اما کمتوجهی به این مقوله در کشور موجب شد تا در چهارمین دوره این جشنواره نیز پژوهش به حاشیه رانده شود، به طوری که پیشبینی سهم ۶۰۰ میلیون دلاری برای ۵ صندوق حمایتی در لایحه بودجه سال آینده، عدم افزایش قیمت کالاهای اساسی، در دستور کار قرار گرفتن طراحی پلتفرم جدید برای خودرو، کاهش مصرف سوخت و بهبود شرایط آلایندگی، قانونی بودن صدور مجوز برای سیگار مارلبورو، اختصاص ۷/۰ درصدی تولید ناخالص داخلی به امر پژوهش و… را میتوان از جمله مهمترین موارد مطرح شده در این جشنواره از سوی وزیر صنعت، معدن و تجارت و رئیس اتاق بازرگانی، صنایع، معادن و کشاورزی ایران دانست.
به گفته وزیر صنعت، معدن و تجارت، تنها یکسوم تحقیقات در ایران کاربردی است و دوم سوم به تحقیقات پایه اختصاص دارد؛ این در حالی است که متوسط سهم تحقیقات کاربردی در کشورهای دیگر دو سوم است.
محمدرضا نعمتزاده همچنین با اشاره به پیشبینی سهم ۳ درصدی هزینه پژوهش تا پایان سال جاری بر اساس برنامه پنجم توسعه، اظهار کرد: در سیاستهای ۱۴۰۴ بر لزوم رسیدن به سهم ۴ درصدی بخش پژوهش تاکید شده است، اما بنده بعید میدانم با روشهای فعلی بتوانیم به این ارقام دست پیدا کنیم.
وی در مورد پیشنهاد دولت در لایحه بودجه ۹۴ برای حمایت از طرحهای پژوهشی نیز گفت: در این لایحه پیشبینی شده که در صورت کاربردی شدن تحقیقات پژوهشی دولت تا ۵۰ درصد هزینه تحقیقات را متقبل شود که البته در کشورهای پیشرفته این رقم به ۹۰ درصد میرسد.
تزریق منابع به ۵ صندوق
وزیر صنعت، معدن و تجارت در ادامه همچنین از پیشبینی بودجه ۶۰۰ میلیون دلاری برای تامین سرمایه ۵ صندوق وابسته به وزارت صنعت در لایحه بودجه ۹۴ خبر داد و گفت: در لایحه بودجه ۹۴ برای ۵ صندوق وابسته به وزارت صنعت
۶۰۰ میلیون دلار سرمایه پیشنهاد شده که ۲۰۰ میلیون دلار بابت صندوق ضمانت صادرات و ۴۰۰ میلیون دلار نیز برای ۴ صندوق دیگر در نظر گرفتهایم، پیشنهاد ما این است که از صندوق توسعه ملی بابت سرمایه این صندوقها کمک شود تا در جهت پیشرفت و تحقیقات اقدام کنند.
وزیر صنعت، معدن و تجارت در خصوص نحوه تقسیط بودجه پیشیبینی شده برای صندوق ها در لایحه بودجه سال آینده نیز گفت: در لایحه بودجه پیشبینی شده تا ۲۰۰ میلیون دلار برای صندوق ضمانت صادرات ایران به منظور افزایش سرمایه در نظر گرفته شود و برای ۴ صندوق دیگر نیز که کار حمایت از تولید را به عهده دارند، هر یک ۱۰۰ میلیون دلار بودجه مد نظر قرار گیرد.
وزیر صنعت، معدن و تجارت افزود: در نوشتار بودجه تشکیکی به وجود آمده که ۴ صندوق ۱۰۰ میلیون دلار بودجه داشته باشند در حالی که پیشنهاد ما این بود که برای هر یک ۱۰۰ میلیون دلار در نظر گرفته شود.
اهمیت تحقیق و طراحی در دنیا
وزیر صنعت، معدن و تجارت همچنین با اشاره به نوآوری شرکتهای خودروساز خارجی، گفت: در بازدیدی که در سالهای گذشته از مراکز طراحی و تولید خودرو در کره جنوبی داشتم عنوان شد که برای طراحی یک خودرو بین ۲۵ تا ۳۰ هزار طرح اولیه تهیه میشود و این مساله نشاندهنده اهمیت تحقیق و طراحی در شرکتهای صنعتی دنیا است.
وی افزود: در حال حاضر در صنعت لوازم خانگی کره جنوبی نیز در هر فصل یک طرح جدید ارائه میشود و این نوآوری بسیاری از مسائل را متحول میکند.
نعمتزاده همچنین به بازدید خود از مرکز تحقیقات شل در هلند اشاره کرد و افزود: زمانی که در وزارت نفت بودم از این مرکز بازدید کردم و در اسلایدی که به من نشان دادند نموداری از هزینه تولید یک بشکه نفت خام در ۱۰ سال گذشته و کاهش این رقم مطرح شد.
وزیر صنعت، معدن و تجارت ادامه داد: در این جلسه عنوان شد که همه ۴ هزار نفر نیروی شاغل این مجموعه به دنبال کاهش هزینه تولید هستند و در واقع واحد تحقیق و توسعه به دنبال رقابتپذیر کردن این شرکت بوده است.
نعمتزاده با تاکید بر لزوم تقویت واحدهای تحقیق و توسعه در صنایع کشور گفت: طبق قانون برنامه پنجم نمیتوان جلوی واردات را به جز با تعرفه گرفت و در همین شرایط واردات کالاهای گروه دهم با دو برابر سود بازرگانی آزاد است که برخی نمایندگان مجلس از ما سوال میکنند چرا فلان کالای خارجی در بازار زیاد است. وزیر صنعت، معدن و تجارت ادامه داد: اگر تعرفه واردات افزایش یابد به معنی افزایش قاچاق خواهد بود.
عدم افزایش قیمت کالاهای اساسی
وزیر صنعت، معدن و تجارت در حاشیه این جشنواره نیز با اشاره به نوسانات قیمت ارز و افزایش نرخ دلار در لایحه بودجه ۹۴ گفت: دولت بر قیمت کالاهای اساسی نظارت کافی خواهد داشت تا افزایش قیمتی رخ ندهد و جای نگرانی نیست.
وزیر صنعت، معدن و تجارت در خصوص دخالت دولت در قیمتگذاری نیز افزود: دولت در برخی موارد تعیین قیمت میکند، اما در مجموع تصور نمیکنم شاهد تغییراتی در زمینه قیمت کالاهای اساسی در سال جاری باشیم.
نعمتزاده در ادامه در خصوص قیمت خودروی دنا و اختلاف نظر شورای رقابت با خودروسازان گفت: خبری در این رابطه ندارم که شورای رقابت چارچوبی را برای دنا اعلام کرده باشد.
وزیر صنعت، معدن و تجارت درخصوص تحقیق و توسعه در صنعت خودرو نیز گفت: خوشبختانه بحث تحقیقات در صنعت خودرو مورد تاکید واقع شده و واحد تحقیقاتی یکی از خودروسازان که نیمه تعطیل بوده، هماینک فعال شده است.
نعمتزاده تصریح کرد: طراحی پلتفرم جدید، کاهش مصرف سوخت و بهبود شرایط آلایندگی در دستور کار قرار گرفته است که امیدواریم به سمت ارتقا در خودروسازی پیش رویم و از خودروسازان نیز خواستهایم به موضوع تحقیق و توسعه توجه جدی داشته باشند.
وی با بیان اینکه طراحی پلتفرم جدید و طراحی مدلهای جدید ضمن کاهش مصرف سوخت و بهبود شرایط آلایندگی از جمله برنامهها برای توسعه بیش از پیش صنعت خودروی کشور است، اظهار کرد: تلاش کردهایم استاندارد خودروها از یورو ۲ به یورو ۴ تغییر پیدا کند تا به سمت ارتقای محصولات پیش برویم. در این زمینه امیدوارم اقدامات اساسی برای صنعت خودرو کشورصورت گیرد.
وزیر صنعت، معدن و تجارت در خصوص توجه به صادرات صنعتی با توجه به کاهش قیمت نفت به منظور درآمدزایی نیز اظهار کرد: توجه به توسعه صنعتی در برنامه سند چشمانداز ۲۰ ساله به دولت و رئیسجمهور وقت در سال ۷۴ یا ۷۵ اعلام شده است؛ به نحوی که تکیه بر توسعه صادرات غیرنفتی برای درآمدزایی صورت گیرد.
مجوز سیگار مارلبورو صحیح است
وزیر صنعت، معدن و تجارت در ادامه در واکنش به مهلت دو هفتهای مجلس به این وزارتخانه برای لغو مجوز واردات سیگار مارلبورو گفت: از این مساله اطلاعی ندارم و اقدام وزارت صنعت در ارائه مجوز به واردات سیگار مارلبورو صحیح و قانونی است.
وی در ادامه تصریح کرد: وزارت صنعت، معدن و تجارت وظیفهای برای لغو مجوز واردات سیگار مارلبورو ندارد و اقدام ما صحیح و بر اساس قانون بوده است. نعمتزاده گفت: اگر نمایندگان مجلس در این باره سوالی دارند، از خودمان بپرسند.
اظهارات مطرح شده از سوی وزیر صنعت، معدن و تجارت در حالی است که روز گذشته رئیس کمیسیون اصل ۹۰ مجلس در این خصوص به خبرگزاری «فارس»، گفت: بر اساس اطلاعات و مستندات موجود صهیونیستی بودن شرکت فیلیپ موریس محرز است اما در شرایط فعلی تا زمانی که تکلیف اصل و فرع موضوع مشخص نشود یعنی بحث صهیونیستی نبودن شرکت فیلیپ موریس و فرع آن یعنی مجوز شرکت زرین تجارت ثابت نشود، فعالیتها متوقف خواهد ماند، از طرف دیگر، وزارت صنعت، معدن و تجارت فاقد نمایندگی از شرکت فیلیپ موریس است.
محمدعلی پورمختار با اشاره به صهیونیستی ندانستن شرکت فیلیپ موریس از سوی کمیته حمایت از انتفاضه مردم فلسطین در وزارت امور خارجه گفت: در جلسه کمیته مذکور در مورد موضوع مورد نظر، بدون حضور نماینده وزارت اطلاعات و بدون توجه به رأی این وزارتخانه در مورد شرکت فیلیپ موریس تصمیمگیری شده و بنا است تا وزارت اطلاعات رأی خود را مجددا اعلام و کمیته حمایت از انتفاضه وزارت خارجه نیز تصمیم نهایی خود را اعلام کند؛ اما همه این موارد به معنای صهیونیستی نبودن این شرکت از جانب ما نیست.
وی افزود: موضوع دیگر این است که وزارت صنعت، معدن و تجارت فاقد نمایندگی از شرکت فیلیپ موریس است و طبق استعلام گرفته شده توسط وزارت صنعت، معدن و تجارت طی دو، سه ماه گذشته شرکت مذکور اعلام کرده که فاقد نمایندگی در ایران است و این پاسخ آنها نمایندگی فیلیپ موریس در سال ۲۰۰۷ در ایران را باطل کرده و از نظر ما شرکت زرین تجارت نمایندگی رسمی فیلیپ موریس در ایران به شمار نمیرود و در نتیجه مجوزی که به نام این شرکت داده شده قابلیت اجرا ندارد.
پورمختار اظهار کرد: نکتهای که باید در اینجا به آن اشاره کرد این است که شرکت فیلیپ موریس باید طرف قرارداد وزارت صنعت، معدن و تجارت باشد، نه اینکه شرکت زرین تجارت قراردادی را با وزارتخانه در این باره به امضا برساند.
بیتوجهی به تحقیق و پژوهش در تولید
غلامحسین شافعی، رئیس اتاق بازرگانی، صنایع، معادن و کشاورزی ایران نیز در این جشنواره با بیان اینکه کشورهای توسعه یافته همواره سهم قابل توجهی از منابع خود را به پژوهش و تحقیق تخصیص میدهند، گفت: در ایران کمتر از ۷/۰ درصد از تولید ناخالص داخلی به موضوع پژوهش اختصاص مییابد که این میزان در مقایسه با ارقام سایر کشورهای جهان فاصله زیادی دارد.
شافعی افزود: این میزان تخصیص منابع به امر پژوهش در کشورمان در حالی است که کشورهای اطراف ایران مانند عربستان، امارات عربی متحده، ترکیه و حتی پاکستان توجه خاصی به امر تحقیق و پژوهش دارند.
وی با بیان اینکه پژوهش توسعه پایدار کشور را تضمین میکند، افزود: توسعه علمی، صنعتی، تجاری و فرهنگی نمیتواند بدون پرداخت به امر پژوهش به توفیق برسد.
به گفته شافعی، نقش تحقیق و پژوهش در پیشگیری از دوبارهکاریها و حداقل کردن خطاها بسیار موثر است و به نوعی سنگ زیربنای توسعه به شمار میرود و از طریق نزدیک کردن رابطه صنعت و دانشگاه میتوان نتایج قابل قبولی در برقرارسازی نسبت علم و عمل دست یافت.
رئیس اتاق بازرگانی، صنایع، معادن و کشاورزی ایران پژوهش را سنگ زیربنای توسعه و صنعت و دانشگاه را بالهای توسعه دانست و گفت: در کشور ما متاسفانه تحقیق و پژوهش کمتر به نوآوری تبدیل میشود و در تبدیل ایدهها به نوآوری همواره ناکارآمد عمل کردهایم.
رئیس اتاق بازرگانی ایران با بیان اینکه فرهنگ پژوهش برخلاف فرهنگ آموزش گسترش پیدا نکرده است، اظهار کرد: از آنجا که سازوکارهای تجاریسازی ایدهها در کشور وجود ندارد، متاسفانه از ظرفیتهای پژوهش نیز در اقتصاد به درستی بهرهبرداری نمیشود.
وی عدم وجود رقابت و نبود فرهنگ و حساسیت پژوهش در تمام سطوح مدیریت کشور را از جمله دلایل اصلی توجه نکردن به امر پژوهش در کشور دانست و گفت: از جمله اشکالات موجود در کشور این است که برنامههای توسعهای ما هیچگاه بلندمدت نبوده و در این برنامهها متاسفانه اجرا در سطح ناچیزی قرار داشته است که در چنین شرایطی تحقیق و پژوهش نمیتواند از پایههای توسعه به شمار آیند.
شافعی اظهار کرد: عدم وجود رقابت و تعیین سودهای طولانیمدت در کنار عدم رقابتپذیری اقتصادی سبب شده تولیدات ایران به لحاظ کیفیت و توجه به تحقیق و پژوهش همانند آش کشکی باشد که افراد را ملزم به مصرف آن میکند.