خانه صنعت، معدن و تجارت استان تهران
نوشته های مرتبط
به گزارش نشریه «تشکل‌ها» از انتشارات اداره کل تشکل‌های اتاق ایران، دولت‌هایی که قدرت خود را از مردم کسب می‌کنند، نسبت به خواسته‌های مردم اهمیت بیشتری قایل هستند و اتکای آنها به رای و نیروهای اجتماعی است. از این‌رو، دولت‌هایی که همه قدرت اجتماعی و سیاسی‌شان ناشی از تولید ثروت، کار، توسعه صنعت و زراعت و داشتن نیروی کار متخصص است، قطعا برای مسایل اجتماعی، رفاه و تامین و بهداشت اجتماعی اهمیت بسزایی قایل می‌شوند. دولت‌هایی که خود را وامدار توده‌های اجتماعی مولد ِکار و ثروت می‌دانند قطعا دولت‌هایی پاسخگوتر خواهند بود.
درهمین رابطه، سیدمحمدرضا مرتضوی، دبیرکل خانه صنعت و معدن ایران با اشاره به سابقه سندیکاها و نهادهای اجتماعی فعال در جوامع غربی می‌گوید: کشورهایی که این مدل در آنها تعقیب شده اثر مثبتی برجای گذاشته‌اند.
وی می‌افزاید: با صنعتی شدن جوامع، ایجاد و تولید ثروت در اختیار گروه‌های خاص اجتماعی قرار گرفت و با توجه به نقش مهمی که این گروه‌های اجتماعی در بازتولید و ایجاد اشتغال در جوامع دارا بودند، به‌همان نسبت نیاز به‌حضور آنها در اداره جامعه و همکاری متقابل‌شان با دولت‌ها پررنگ‌تر شد. درواقع این نیاز متقابل میان دولت و گروه‌های اجتماعی بود که زمینه‌ساز شکل‌گیری سندیکاها در غرب شده است. اما در منطقه خاورمیانه با توجه به اینکه دولت‌ها از طریق فروش منابع طبیعی و زیرزمینی‌شان ارتزاق می‌کنند و منشا تولید ثروت در این مناطق متکی به کار، صنعت و زراعت نیست، خود را مقید و مکلف به ارتباط با گروه‌های کارگری و کارفرمایی نمی‌دانند.
بی‌توجهی به بخش خصوصی
مرتضوی با تاکید بر توان اندک بخش خصوصی در مواجهه با نهاد دولت در کشور و با اشاره به قدرت کسبه بازار در دوران‌های گذشته که برخاسته از مردم بود و در بسیاری از مواقع در قبال قربانی کردن منافع ملی توسط حکومت عکس‌العمل‌های مهم و تاثیرگذاری از خود نشان می‌دادند، می‌گوید: بعد از وارد شدن به دوره پهلوی و ورود مدرنیته به جامعه اجتماعی و حرکت جامعه به‌سوی صنعتی شدن و همچنین نقش ایران در جلوگیری از قدرت کمونیسم در خاورمیانه و وابستگی حکومت به غرب، شاهد رشد و توسعه واحدهای صنعتی و تولیدی در کشور بودیم. با توجه به اینکه در این دوران با به وجود آمدن سیستم‌های مدرن تجارت و کارخانجات و مجتمع‌های بزرگ صنعتی، ارتباط تنگاتنگی بین بنگاه‌های اقتصادی و دولت را شاهد بودیم، اما با افزایش روزافزون درآمدهای نفتی و بی‌نیازی دولت به مردم به‌عنوان منشا تولید ثروت شاهد یک نوع وابستگی مردم به نهاد قدرت بودیم. وی می‌افزاید: بعد از انقلاب و در دوران سازندگی مجددا رویکرد واگذاری امور به دست مردم قوت گرفت و شاهد این بودیم که نهادهای اجتماعی، تولیدی و صنعتی و کارگری ایران رشد پیدا کرد و درواقع کارخانجات کوچک و بزرگ توسط بخش خصوصی دایر شد.
مرتضوی با اشاره به اهمیت نهادهای اجتماعی و سندیکاها می‌گوید: امروزه شاهد رشد سندیکاها و نهادهای اجتماعی هستیم و هرچه از سمت ثروت‌های نفتی به‌سوی تولید ثروت توسط نیروها و نهادهای اجتماعی برویم، شاهد رشد و گسترش بیشتری در اقتصاد خواهیم بود.
وی اظهار می‌کند: با تحقق این امر به‌مرور صداهای بلندتری را از جامعه اقتصادی ایران برای حمایت از بخش خصوصی خواهیم شنید.
رسمیت تشکل‌ها
مرتضوی با بیان اینکه امروز اتاق‌های بازرگانی دارای انسجام بیشتری شده‌اند و توانسته‌اند تا حدودی به جایگاه خودشان رسمیت ببخشند، می‌گوید: امروز زمان آن است که از تمام سرمایه‌های اجتماعی در حوزه کسب و کار و خدمات در چاچوب نهادهای اجتماعی و اتاق‌های بازرگانی استفاده کنیم. اینجاست که هرجا نیاز به تولید ثروت در جامعه توسط گروه‌های اجتماعی احساس شود، دولت آمادگی لازم برای واگذاری بخشی از اختیارات خود را خواهد داشت که این امر برای کشور ما که در ۲۰۰ سال آینده تامین‌کننده نفت و انرژی جهان در حوزه نفت و گاز خواهد بود بسیار حایز اهمیت است.
مرتضوی با اشاره به اینکه حکومت در معنای مدرن آن به‌عنوان وکلا و حقوق‌بگیران مردم تعریف می‌شود که وظیفه آنها اداره امور جامعه است، می‌گوید: همواره تلاش برای عوض شدن جای کارفرما و کارگزار در حوزه سیاست وجود دارد و به‌نسبت اینکه حکومت برای تولید ثروت نیاز به توده‌های اجتماعی داشته باشد، به‌همان نسبت پاسخگوی مردم خواهد بود.
وی می‌افزاید: این تقابل در کشور ما نیز ساری و جاری است، به‌طوری که کسانی که در انقلاب نقشی نداشته‌اند امروز با اتکا به تشکل‌ها و تشکیلات خودساخته، ایده‌ها و تئوری‌های خود را به اسم دین و مذهب با اجبار و حتی با اتکا به برهم زدن نظم اجتماعی می‌خواهند عملی کنند.
مرتضوی اظهار می‌کند: با توجه به اینکه سواد و شعور در حاکمیت کشور در حال توسعه است و با توجه به پیگیری‌های رهبر انقلاب، شاهد رشد و توسعه تولید و اتکا به صنعت داخلی بوده‌ایم. این امر خود می‌تواند زمینه مناسبی برای توسعه نهادهای اجتماعی باشد.
اثر کوچک شدن دولت بر صنعت
مرتضوی با اشاره به نقش تشکل‌های غیردولتی نیرومند در اقتصاد کشور می‌گوید: هرچه در تولید ثروت و کوچک‌تر کردن دولت کوشش بیشتری شود، نقش بازار و صنعت و نقش توده‌های مردم و کارگران که در حقیقت تولیدکنندگان ثروت هستند پررنگ‌تر خواهد شد.
مرتضوی می‌گوید: با توجه به عملکرد دولت یازدهم پیش‌بینی می‌شود مسیر این دولت به‌سمتی است که منجر به برخورد توده‌های اجتماعی و تولیدکنندگان ثروت با دولت، برخلاف دولت گذشته نخواهد شد.
وی با بیان جمله‌یی از امام خمینی (ره) مبنی بر اینکه کار مردم را به مردم واگذار کنید، می‌گوید: بهترین مدل پیشبرد اقتصاد، نظارت دولت برای جلوگیری از انحصار توسط گروه‌های خاص اجتماعی است و فضای اقتصاد باید روی توده‌های مردم باز باشد تا مردم بتوانند با درآمدهای پایداری که از تولید ثروت ایجاد می‌کنند، کشور و اقتصاد را روبه‌جلو هدایت کنند. مرتضوی تاکید می‌کند: اقتصاد توسعه و عدالت‌محور نیز به‌همین ترتیب است، عدالت آن نیست که پول‌های نفت را بی‌رویه و بی‌حساب میان مردم تقسیم کنیم. چراکه مالکیت ذخایر زیرزمینی تنها متعلق به این نسل نیست، بلکه متعلق به کشور و آیندگان است که به‌وسیله آن بتوانند زیرساخت‌های کشور را توسعه بدهند.
واگذاری امور غیرحاکمیتی به مردم
مرتضوی با اشاره به ضعف‌های تشکیلاتی و سازمانی تشکل‌های غیردولتی در کشور نیز می‌گوید: یک بخش قانون به بهبود فضای کسب و کار اختصاص دارد و توانمندسازی تشکل‌ها.
وی می‌افزاید: چنانچه اتاق‌های بازرگانی، نقش خود را در تمام شوون مرتبط با اقتصاد و تولید ثروت بازی کنند و خود را به توده‌های کارگری و سازمان‌های اجتماعی متعلق به بخش کارگری نزدیک‌تر کنند، به‌همان نسبت می‌توانند نقش پرثمرتری را در شکوفایی ایفا کنند.
مرتضوی می‌افزاید: ضعف تشکل‌ها گاهی مواقع بر اثر فشار‌های حکومت است که در همه‌جای دنیا نیز شاهد این امر هستیم و از آنجا که توانمندی‌های دولت در کشور ما بسیار زیاد است، این امر متاسفانه می‌تواند منجر به تضعیف تشکل‌ها و نهادهای اجتماعی شود.
وی اظهار می‌کند: اما با اتکا به توانمندی‌ها و اعتقاد به اینکه حکومت در کشور ما برخاسته از انقلابی است که تمام توده‌های مردم در آن شرکت و از آن حمایت کرده‌اند و با توجه به اینکه رهبر معظم انقلاب نیز معتقد به واگذاری امور مردم به خود مردم هستند، باید سعی کنیم با تعامل و به وجود آوردن فضای گفت‌وشنود و جلوگیری از افراط، همکاری لازم را با دولت برای به‌وجود آمدن نهادهای قدرتمند اجتماعی واقعی به عمل آوریم.
وی می‌گوید: دولت با داشتن نقش پررنگ در اقتصاد، قطعا باید نمایندگانی در اتاق‌های بازرگانی داشته باشد که این نمایندگان هم باید منتخب هیات‌رییسه و هم نمایندگان خود اتاق‌ها باشند. مرتضوی می‌افزاید: بهترین راه نجات برای دولت واگذاری بخش‌هایی از امور غیرحاکمیتی و امور اجرایی به مردم است. هرگاه بتوانیم فهم مشترکی از منافع ملی به‌وجود بیاوریم، قطعا به هم کمک خواهیم کرد و تشکیلات بخش خصوصی و تشکیلات دولتی می‌توانند بهره بهتری ببرند. اما اگر بخواهیم با نفی یکدیگر و به‌صورت غیرمنطقی و غیرعلمی نقش دولت را در اقتصاد نادیده بگیریم یا دولت نقش تشکل‌ها و نقش تولیدکنندگان و توده‌های کارگری را نادیده بگیرد، در این حالت است که فساد بر جامعه حاکم خواهد شد. هرگاه روابط دوستانه و صمیمانه بین حکومت که کارگزاران ملت که منتخبین آن هستند و بخش منتخب سازمان‌های اجتماعی برقرار شود و توسعه یابد، این امر منجر به توانمندی، رشد و توسعه خواهد شد.
مرتضوی با اشاره به نقش اتاق بازرگانی ایران در توسعه و تقویت تشکل‌ها گفت: اتاق بازرگانی یکی از قدیمی‌ترین تشکل‌های اجتماعی کشور است. این اتاق می‌تواند پناهگاه خوبی برای ساماندهی و قدرت بخشیدن به تشکل‌های بخش خصوصی و بخش‌های واقعی تولید ثروت در جامعه باشد. وی در ادامه گفت: با توجه به قانون بهبود فضای کسب‌وکار و مرجع شدن اتاق در پوشش دادن فعالیت تشکل‌ها در کشور، امروزه توانسته‌ایم یک سازمان منسجم و خوش‌فکر را به‌وجود بیاوریم. وی گفت: در سال‌های اخیر با تحولات به‌وجود آمده در اتاق بازرگانی و با اختصاص منابع کافی و داشتن قانون، اتاق می‌تواند مرجعی برای تشکل‌ها باشد.
مرتضوی گفت: امروز در اتاق بازرگانی، با توجه به تخصیص منابع مالی توسط هیات‌رییسه برای کمیسیون تشکل‌ها، امیدواریم باعث پررنگ شدن بخش تشکل‌ها در اداره اتاق بازرگانی باشیم.
