خانه صنعت، معدن و تجارت استان تهران
نوشته های مرتبط
سید محمد رضا مرتضوی :مهم‌ترین مشکلی که محصولات زراعی ایران با آن مواجه است، بی‌ثباتی قیمت‌هاست
صنعت غذایی ایران از چند جانب با چالش دست‌و‌پنجه نرم می‌کند که به‌دلیل اهمیت فراوان محصولات و فرآورده‌های زراعی و همچنین کیفیت آنها، پررنگ‌تر از سایر صنایع به چشم می‌آید. برای نمونه، مهم‌ترین مشکلی که محصولات زراعی ایران با آن مواجه است، بی‌ثباتی قیمت‌هاست. از آنجا که تغذیه از‌جمله نیازهای بنیادین جامعه بشری است و فراهم کردن امنیت غذایی برای یک جامعه از اهداف کلان برنامه‌ریزی‌های اقتصادی- اجتماعی کشور به‌حساب می‌آید، توجه به مشکلات این بخش حیاتی است.
از طرفی، محدودیت‌های طبیعی هم مزید بر مشکلات مدیریتی شده‌اند؛ بارندگی در کشور ما به‌صورت پراکنده است و نگهداری آب باران به‌درستی صورت نمی‌گیرد، بنابراین برداشت محصولات نیز به‌درستی انجام نمی‌شود؛ به‌دلیل آنکه زراعت در کشور متکی به کشت دیم است، بارندگی مهم‌ترین مساله در این راستا است.
در بخش بازار هم مشکلاتی وجود دارد. برای نمونه کمیت و کیفیت صادرات یکی از چالش‌برانگیزترین بخش‌هاست. ما اکنون در واردات گندم رکورد‌دار هستیم، در‌حالی‌که ایران به‌تنهایی می‌تواند منبع اصلی کشت گندم در دنیا باشد. با اینکه صادرات کشور به زراعت و کشاورزی وابسته است، کیفیت، مساله‌یی است که مورد توجه قرار نگرفته است. کشورهایی که سیستم زراعی باثبات را مورد استفاده قرار داده‌اند، اهمیت این موضوع را به‌خوبی درک کرده و مورد توجه قرار داده‌اند؛ در‌حالی‌که ما هنوز در کشور خود شرکت‌های زراعی نداریم. در ۵۰سال اخیر تلاش‌هایی در این راستا صورت گرفته اما در‌حال‌حاضر شرکت‌های زراعی به‌صورت مستقل فعالیت نمی‌کنند.
اگر کیفیت محصولات در زراعت پایین باشد، دولت برای تامین معیشت ناچار است نرخ‌های تضمینی خرید را بالاتر از قیمت جهانی قرار بدهد. به‌طور مثال در اکثر کشورها نرخ خرید گندم، حدود ۲۵۰دلار است، اما در ایران با قیمتی تقریبا دو‌برابر قیمت جهانی خریداری می‌شود. به‌علاوه در کشور ما استانی مانند خوزستان، زمینه مناسبی برای کشت دارد، اما در سال‌های گذشته به‌دلیل سیاست‌های نادرست و مقطعی، باعث شد شکر، برنج، ذرت و گندم به‌مقدار فراوان از کشورهای دیگر خریداری شود. از طرفی وجود نداشتن سیلوهای تخصصی مانند کشورهای اروپایی، باعث شده مدت نگهداری گندم کاهش یابد؛ در‌حالی‌که در کشورهای اروپایی و امریکایی مواد غذایی مانند گندم، در سیلوها نگهداری می‌شوند تا از خرابی این محصولات جلوگیری شود.
در چنین شرایطی دولت‌ها موظف هستند برای کم‌کردن تنش تغییرات قیمت، تامین مالی امنیت غذایی را اجرا کنند. باید توجه کنیم که عکس‌العمل مردم به قیمت‌ها، مساله‌زاست؛ مردم تحمل گرانی را ندارند. از آنجایی‌که توزیع فرآورده‌های غذایی در کشور به‌صورت سنتی و همچنین بدون سیستم متمرکز صورت می‌گیرد، رسیدن پول صنایع غذایی به خزانه کشور زمان‌بر است.
در دولت یازدهم متاسفانه تا امروز اتفاق قابل‌توجهی صورت نگرفته، اما نسبت به دولت‌های قبل، فهم مشکلات به‌خوبی صورت گرفته است. این دولت مانند دولت قبل اقدام به واردات بی‌رویه نکرده که همین حد قابل تقدیر است. هم‌اکنون برنامه‌ریزی‌ها برای بهبود این صنعت به‌درستی صورت گرفته است.
متاسفانه در دولت‌های قبل، به‌دلیل فسادهای مالی که صورت گرفت، واردات و وابستگی صنایع غذایی به کشورهای دیگر افزایش یافت. برای بهبود این وضعیت باید اتکا به داخل افزایش پیدا کند، همچنین نظام کشاورزی با تغییرات مثبت در این راستا مسیر خود را طی کند. همین‌طور اگر وزارتخانه ذی‌ربط به بخش خصوصی منتقل شود، در رفع کاستی‌ها اقدامات مفیدی صورت خواهد گرفت. در ایران اگر همه سازمان‌ها در اختیار وزارت جهادکشاورزی قرار بگیرند، همه این اتفاق‌ها شدنی است.
