آینده فولادسازان جهان

با وجود اینکه کاهش سرعت اقتصاد چین یکی از دلایل عمده بحران در صنعت استراتژیک فولاد عنوان می‌شود، عوامل دیگری از جمله کاهش فعالیت‌های اقتصادی در سایر نقاط جهان و ارتباط قیمت فولاد با سایر کالاهای تجدیدناپذیر (که در حال کاهش قیمت هستند) بر این امر تاثیرگذار بوده‌اند. در مقابل این افت تدریجی تقاضا، ظرفیت تولید فولاد چین از ۶۶۰ میلیون تن در سال ۲۰۰۸ به ۱۲/ ۱ میلیارد تن در سال ۲۰۱۵ افزایش یافت. بنابراین به رغم ریسک وقوع تنش‌های دوجانبه با سایر کشورها، به دلیل اهمیت حمایت از صنایع داخلی توسط هر کشور، چین جهان را با سیلی از مازاد تولید فولاد خود مواجه ساخت. با توجه به اندک بودن تقاضای داخلی و رقابت خارجی، کارخانه‌های فعال در این بخش که جزو صنایع با بدهی بالا و حداقل سود در سطح جهان هستند، با انبوهی از مشکلات مالی مواجه شدند.

در این میان، با وجود اینکه به نظر می‌رسد تقاضای جهانی فولاد دوره‌ای باشد، اما از سویی تحت تاثیر انتقال ساختار اقتصادی چین است. البته با این وجود، چین کماکان به‌عنوان بزرگ‌ترین تولیدکننده و مصرف‌کننده صنعت فولاد جهان، موقعیت خود را در دهه‌ آینده نیز حفظ خواهد کرد. به دلیل نیاز طبقه متوسط برای زندگی در شهر و افزایش شهرنشینی، افزایش تقاضای بخش ساخت و ساز این کشور استمرار خواهد داشت. از سوی دیگر، به نظر می‌رسد به دلیل افزایش تمایل به رشد هند طی دهه‌ آینده که عمدتا از بافت جمعیتی پویای این کشور ناشی می‌شود، وضعیت بازار این کشور نیز بسیار امیدوارکننده باشد.

پیش‌بینی موسسه کوفاس فرانسه ‌این است که مصرف فولاد تحرک خود را از سال ۲۰۱۷ مجددا به دست آورد. در سطح جهانی ۷۸ درصد تولید فولاد از سوی سه بخش ساخت و ساز (۵۲درصد)، خودروسازی (۱۲درصد) و صنایع مکانیکی (۱۴درصد) استفاده می‌شود. بر این اساس در سایه چشم‌انداز رشد مناسب برای سه بخش عمده تشکیل‌دهنده، پیش‌بینی می‌شود مصرف فولاد با نرخ رشد ۵/ ۲ درصد به رشد خود در سال ۲۰۱۸ ادامه دهد. صندوق ضمانت صادرات ایران در گزارشی تحقیقی چشم‌انداز بخش فولاد در جهان و تاثیر چین در بازار این محصول استراتژیک را بررسی کرده است. نتایج این گزارش نشان می‌دهد که رکود اقتصاد جهانی که از سال ۲۰۰۸ آغاز شد، تقاضای فولاد را نیز با مانع مواجه کرد. تضعیف مصرف در بخش تولیدات صنعتی چین، کارخانه‌های فولاد را مجبور کرد تا به دنبال عوامل رشدی در خارج از بازارهای داخلی خود باشند. بنابراین صادرات فولاد چین در سال ۲۰۱۲ به‌طور قابل ملاحظه‌ای افزایش نشان داده و با بیش از ۵۰ درصد افزایش در سال ۲۰۱۴ به حدود ۹۴ میلیون تن رسید.

در فوریه سال ۲۰۱۶میلادی و در یک دوره زمانی یکساله، ۱۱۲ میلیون تن از فولاد چین صادر شد که ‌این امر به منزله ۸/ ۱۱ درصد نرخ رشد بود. در همان زمان، وزارت صنعت چین اشاره کرد با توجه به ‌اینکه رقابت پذیری قیمت فولاد صادر شده قوی باقی مانده، بنابراین فولاد چین می‌تواند به‌عنوان محرکی برای افزایش تولید داخلی محسوب شود و این امر موجب بالا باقی ماندن صادرات این محصول در این سال شد. در این میان اهمیت چشم‌اندازهای محلی فولاد و آهن در بسیاری از کشورها می‌تواند قابل ملاحظه باشد. البته چین تنها کشوری نیست که صادرات خود را افزایش داده؛ بلکه صادرات اتحادیه اروپا از روسیه، اوکراین و کره جنوبی نیز افزایش یافته است.

از سوی دیگر، تجارت خارجی کارخانه‌های فولاد از کاهش هزینه‌های حمل و نقل نیز منتفع شده‌اند. شاخص بالتیک که متوسط هزینه حمل و نقل دریایی محموله‌های خشک را اندازه می‌گیرد، از زمان ایجاد در سال ۱۹۸۵ به حداقل میزان خود رسیده است. به‌عنوان مثال، هزینه حمل و نقل ۱۰هزار تن فولاد از چین به اسپانیا که در سال ۲۰۱۳میلادی ۳۰ دلار آمریکا بود، در سال ۲۰۱۵ به ۱۸دلار آمریکا تنزل یافته است. البته با وجود اینکه ظرفیت جهانی حمل و نقل دریایی هرگز در سطح بسیار بالایی نبوده است، طبق اظهار نظر آنکتاد بین سال‌های ۲۰۰۴ تا