نوسانهای نرخ ارز و نااطمینانی حاصل از آن، یکی از مهمترین متغیرهای اقتصاد کلان است که از جنبههای گوناگون بخشهای مختلف اقتصادی را تحت تاثیر قرار میدهد. افزایش یا کاهش نرخ ارز از یکسو بر صادرات و واردات تاثیرگذار خواهد بود و از سوی دیگر بر تورم و قدرت خرید مردم موثر واقع میشود.
کارشناسان اقتصادی معتقدند افزایش نوسان در قیمت ارز سبب کاهش شفافیت در اقتصاد و فضای کسبوکار میشود، از اینرو با حداقل تغییرها باید آن را در شرایط ثبات قرار داد.
صادرات افزایش نمییابد
افزایش یا کاهش نرخ ارز به نوبه خود میتواند تاثیرهای متفاوتی بر بخشهای متفاوت اقتصاد داشته باشد. در اینباره سمانه گلاب دانشجوی دکترای اقتصاد در گفتوگو با صمت عنوان کرد: کاهش یا افزایش نرخ ارز از جنبههای گوناگون میتواند ارزیابی شود. در فرضیه اولیه این موضوع مطرح است که با افزایش نرخ ارز، صادرات افزایش و واردات کاهش مییابد و ما را به این نتیجه میرساند که افزایش نرخ ارز میتواند برای اقتصاد مفید باشد. گلاب در ادامه خاطرنشان کرد: اما در عمل چنین رابطهای بهندرت برای کشورهای در حال توسعه روی میدهد، چراکه زمانی میتوانیم مدعی باشیم افزایش نرخ ارز سبب افزایش صادرات میشود که زمینههای صادرات مهیا شده باشد. به عبارت دیگر افزایش نرخ ارز زمانی است که تولیدات ما قدرت رقابت با بازارهای داخلی و بینالمللی را داشته باشد و در ضمن، خود آن تولید نیاز به وارد کردن کالاهای واسطهای تولید نداشته باشد. این موارد شروط ابتدایی و مهم برای افزایش صادرات به شمار میرود. بنابراین اگر این شروط در نظر گرفته نشود، نهتنها افزایش نرخ ارز تاثیری بر افزایش صادرات بهویژه صنعت ما نخواهد داشت بلکه حتی ممکن است سبب کاهش صادرات نیز شود. البته افزایش قیمت ارز برای صنایعی همچون پتروشیمی و محصولات معدنی که خامفروشی میکنند، میتواند افزایش صادرات به همراه داشته باشد. وی با اشاره به این موضوع که در کشور ما شرطهای لازم برای صادرات وجود ندارد و صاحب نشان(برند)ی معتبر در دنیا نیستیم، گفت: صنعت ما نیازمند کالاهای واسطهای است و سطح کیفیت تولیدمان در کشور نیز در سطح پایین قرار دارد، بنابراین افزایش نرخ ارز تاثیر چندانی بر صادرات نخواهد داشت. گلاب در ادامه با اشاره به تاثیر نرخ ارز بر واردات تصریح کرد: افزایش نرخ ارز موجب کمشدن صادرات خواهد شد، اما بهطور حتم کاهش صادرات بهدلیل کاهش نرخ ارز، دلیل منطقی بهشمار نمیرود، چراکه سبب گرانشدن واردات خواهد شد، در این صورت بدون اینکه مشخص کنیم چه محصولاتی را وارد کنیم، در کل واردات را با مشکل روبهرو خواهیم کرد، در حالیکه تولیدکنندگان ما نیازمند واردات کالاهای واسطهای هستند؛ زمانی که هزینه تولید افزایش مییابد، در نتیجه قیمت تمامشده نیز افزایش پیدا میکند. پس اگر هدف ما کاهش واردات است باید به شکل هدفمندی اجرا شود.