استانداردسازی شیوه گزارشدهیمالی بانک مرکزی و جلوگیری از تقسیم سود موهومی به سهامداران بانکی، باعث تغییر رنگ چراغ سوددهی برخی از بانکها به رنگ قرمز شده است. برخی از صاحبنظران اعتقاد دارند که زیان صورتمالی بانکها در پی واقعی شدن سود بانکها، باید بر دوش هر دو دسته سپردهگذار بانکی (سهامداران و سپردهگذاران) قرار بگیرد.
این در حالی است که تصمیمات سهامداران عمده بانکی یکی از مهمترین عوامل وضعیت ایجاد شده در شبکه بانکی کشور در سالهای اخیر بوده است. از سوی دیگر از منظر قانونی و بر اساس رابطه «داین و مدیون» بین بانک و سپردهگذاران، سهیم کردن سپردهگذاران در زیان ناشی از واقعی کردن ارقام صورتهای مالی بانکی اقدامی غیر قانونی است. به اعتقاد کارشناسان تغییر نگاه موجود در قانون نسبت به رابطه بانک و صاحبان سرمایه (سهامداران و سپردهگذاران) در کنار تقویت ابزار نظارتی بانک مرکزی میتواند در تسهیم عادلانه هر دو دسته صاحب سرمایه، از سود و زیان بانک کارگشا باشد. پیشنهادی که میتواند در اصلاحیه لایحه بانکداری بدون ربا مورد توجه قانونگذاران قرار گیرد.
بانک مرکزی، در سال جاری با اعمال نظارت بر صورتهای مالی بانکها از پرداخت سود غیرواقعی به سهامداران بانکی جلوگیری کرد. در سالهای گذشته بانکها اقدام به شناسایی « سود موهومی » و تقسیم سود بین سهامداران در مجامع عمومی میکردند. در واقع بانکها با شناسایی سود غیر واقعی اقدام به تقسیم سودی میکردند که در واقعیت دستشان به آن نمیرسید. به این ترتیب در شرایط تنگنای مالی منابع بانکها از درون تهی میشدند. با استانداردسازی شیوه گزارشدهی بانکها، بانک مرکزی از شناسایی و تقسیم چنین سودی جلوگیری کرد. بر اثر برآوردهای کارشناسانه این اقدام بانک مرکزی سبب کاهش حدود ۱۵۰۰ میلیارد تومان از سود تقسیمی بانکها به سهامداران خواهد شد. در پی اعمال این الزامات از سوی بانک مرکزی برخی از کارشناسان با انتقاد از رویه جدید اتخاذ شده، این اقدام را اجحاف در حق سهامداران بانکی دانستند. از سوی دیگر اغلب کارشناسان با حمایت از تغییرات ایجاد شده، موارد مطرح شده دستورالعملهای جدید بانک مرکزی را الزاماتی میدانند که خلأ آنها سلامت شبکه بانکی کشور را با تهدید جدی روبهرو میکند.