فرصت ها و ریسک های اقتصاد ایران در ۲۰۱۷

به نقل از  اقتصادنیوز ، پس از آنکه چندی پیش صندوق بین المللی پول گزارش خود از اقتصاد ایران را منتشر کرد، اکنون یک نهاد اقتصادی معتبر دیگر نیز با ارائه گزارشی به نام « رصد اقتصاد ایران » به بررسی وضعیت و چشم اندز اقتصاد ایران پرداخته است. آهنگ اشتغال‌زایی، مخارج دولت، کاهش فشارهای تورمی، وضعیت حساب جاری و پیش‌بینی وضعیت مالی ایران در سال پیش رو از دیگر مباحثی است که در این گزارش به آنها پرداخته شده است.

مزایای مورد انتظار از اجرای برجام فقط در بخش نفت و افزایش تولید و صادرات در این بخش محقق شده است. این تاخیر عمدتا به دلیل نگرانی بانک‌های جهانی در مورد ریسک‌های باقی‌مانده از لغو تحریم‌ها است. این ریسک‌ها اشکال مختلفی دارد: فقدان شفافیت در اجرای عملی برجام، نگرانی درباره احتمال بازگشت تحریم‌ها و پیچیدگی‌های ناشی از تحریم‌های غیر‌هسته‌ای. آمار اولیه از بهار ۲۰۱۶ نشان می‌دهد وضعیت اقتصاد ایران پس از رشد ضعیف سال گذشته بهبود یافته است، گرچه این رشد با اتکا به جهش سریع بخش نفتی بوده است.پیش از این و در سال‌های ۲۰۱۲ و ۲۰۱۳ اقتصاد ایران به ترتیب ۸/ ۶ و ۹/ ۱ درصد منقبض شده بود اما در سال ۲۰۱۵ و پیش از اجرای برجام، رشد ملایم ۶/ ۰ درصدی را تجربه کرد.معیارهای اقتصادی به نشانه‌های بهبود اقتصادی اشاره دارند به‌طوری که در دوره آوریل تا ژوئن ۲۰۱۶ (فصل اول ۱۳۹۵) اقتصاد ایران رشد ۴/ ۵ درصدی را ثبت کرده است. این عملکرد قوی به دلیل افزایش تولید و صادرات نفت بوده است. در دوره ۲۰۱۱ تا ۲۰۱۵ بخش نفت حدود ۱۹ درصد از تولید ناخالص داخلی ایران را تشکیل داده است.

تولید و صادرات نفت در سال ۲۰۱۵ و نیمه اول سال ۲۰۱۶ بهبود یافت و این مساله عملکرد ضعیف سرمایه‌گذاری و مصرف دولت را خنثی کرد. برخلاف کاهش یک درصدی سرمایه‌گذاری و افت نزدیک به ۹ درصدی مصرف دولت به دلیل کاهش درآمدهای نفتی، رشد صادرات عامل اصلی رشد اقتصادی در سال ۲۰۱۵ بوده است. درپی افزایش تولید روزانه نفت از ۱/ ۳ میلیون بشکه در روز در سال ۲۰۱۴ به ۲/ ۳ میلیون بشکه در روز در سال ۲۰۱۵، تولید به سطح پیش از تحریم‌ها نزدیک شد و در ماه اوت (مرداد-شهریور) ۲۰۱۶ به ۶۳/ ۳ میلیون بشکه در روز رسید.

صادرات نفت با نرخی سریع‌تر رشد کرد و از ۳۴/ ۱ میلیون بشکه در روز در سال ۲۰۱۴ به ۴۳/ ۱ میلیون بشکه در روز در سال ۲۰۱۵ و ۸/ ۱ میلیون بشکه در روز در اوت(مرداد-شهریور) ۲۰۱۶ رسید. اما صادرات نفت هنوز به سطح پیش از تحریم‌ها نرسیده است. درنتیجه براساس آمار اولیه سال ۲۰۱۶، تولید و صادرات نفت در نیمه نخست سال ۲۰۱۶ با رشد خوبی رو‌به‌رو شده و براساس آمار مرکز آمار ایران، رشد ۱/ ۳ درصدی را ثبت کرده است.

البته در اقتصاد ایران بخش غیرنفتی نیز می‌تواند پتانسیل رشد این کشور را آزاد کند و اشتغال به‌وجود آورد. بخش خودروی ایران در وضعیت خوبی قرار دارد و می‌تواند پیشتاز بخش غیرنفتی باشد. توافق‌نامه‌هایی بین ایران و شرکای بین‌المللی این کشور به امضا رسیده است که این مساله نشان‌دهنده چشم‌انداز مثبت و افزایش فعالیت‌های اقتصادی آتی به ویژه از طریق سرمایه‌گذاری‌های جدید مستقیم خارجی است.