یکی از نگرانی های عموم مردم در زمان تلاطم های ارزی به خصوص قیمت دلار ، اثر آن بر افزایش تورم در کالاها است. برخی نیز در مصاحبه ها در این چند روز به این نگرانی ها دامن زده اند. اما جدیدترین گزارش ها و بررسی ها از تغییرات قیمت خردهفروشی در تهران نشان میدهد که بین نوسان ارز و تغییرات قیمت مواد خوراکی در هفتههای اخیر ارتباط قابل اعتنایی وجود ندارد.
بهنقل از اقتصادنیوز ، برای نمونه طی یک ماه منتهی به هفته نخست دیماه، نرخ آزاد ارز ۷/ ۸ درصد افزایش یافته؛ اما تنها گروه میوهها با افزایش قیمت قابلتوجه روبهرو شده که آن هم دلیل دیگری داشته و سایر گروهها به خصوص اقلام با پایه وارداتی، دارای نوسان طبیعی بودند. اکثر پژوهشها و مقالات مستقل نیز اگرچه افزایش قیمتها از محل رشد نرخ ارز را میپذیرند، اما تاکید دارند این رشد در مقایسه با دیگر متغیرهای اثرگذار بر تورم، بالا نیست. بهنظر میرسد که در چند روز اخیر، نسبت به فشار قیمتی نوسان ارزی، بزرگنمایی در حال شکلگیری است. در شرایط کنونی بیش از آنکه افزایش قیمت دلار عامل تهدیدکننده ثبات قیمتی باشد، گزارشهای غیرمستند و اظهارنظرهای اغراقآمیز، به نوسان قیمتها دامن میزند.
بررسی آمارهای گزارش خردهفروشی بانک مرکزی در سه بازه هفتگی، ماهانه و سالانه نشان میدهد که نوسان ارزی هفتههای اخیر در بازار مواد خوراکی بهخصوص اقلام وارداتی اثر قابل توجهی نداشته است. مطابق این بررسیها، نوسانهای هفتگی و ماهانه بیشتر در اقلام میوه و سبزیها بوده که تحتتاثیر دو عامل «اثر فصلی» و «افزایش تقاضا در شب یلدا» بوده است و مواد خوراکی پرتقاضای دیگر کمنوسان بودهاند. این در حالی است که برخی از خبرهای منتشر شده با بزرگنمایی اثر دلار بر تورم مصرفی و بدون استناد به آمار رسمی، سعی دارند که تورم انتظاری را هدفگیری کنند، اگر چه افزایش نرخ ارز در نرخ تورم موثر است، اما اثر آن محدود بوده است و مطابق آمار رسمی بانک مرکزی، میتوان عنوان کرد که در هفتههای اخیر اثر هیجانی در قیمتهای خوراکی منعکس نشده است.
با آنکه اکثر پژوهشهای مستقل و رسمی انجام شده با درجههای متفاوت، اثر تورمی افزایش نرخ ارز را پذیرفتهاند، بررسیهای سه پژوهش در حوزه ارزی نشان میدهد که اثرات تورمی رشد نرخ ارز در اقتصاد ایران با بزرگنمایی همراه بوده است. مطابق این بررسیها، افزایش ۱۰ درصدی نرخ ارز در کوتاهمدت ۲/ ۱۱ واحد درصد تورم را افزایش میدهد و این اثر در بلندمدت نیز حدود ۳ تا ۴ واحد درصد خواهد بود. از همین جهت کارشناسان به سیاستگذاران توصیه میکنند که واقعی کردن نرخ ارز را در طی زمان انجام دهند و اجازه ندهند که انباشت تورمی سبب جمع شدن فنر قیمت ارز شود زیرا رها شدن این فنر به یکباره در اقتصاد ایجاد شوک خواهد کرد. اما آنچه در حال حاضر دارای اهمیت است فاصلهگیری از بزرگنمایی در فشارهای هزینهای نرخ ارز است.
در هفته منتهی به ۳ دی ماه میانگین نرخ ارز در هفت روز، نسبت به هفته قبل از آن رشد ۳/ ۱ درصدی داشته است. این افزایش نرخ ارز سبب شد که گروهی مدعی شوند اقلام مصرفی خوراکی نیز با افزایش قیمت مواجه بوده است، درحالیکه نتایج به دست آمده از گزارش جدید بانک مرکزی نشان میدهد که این نوسانات روند طبیعی خود را داشته است و اثری از رفتار هیجانی در قیمتها مشاهده نمیشود.