برخی تاریخدانان پیدایش پسته را همزمان با استقرار حضرت آدم در کره زمین دانستهاند و اگرچه درباره محل ابتدایی کشت پسته تفاوت نظر وجود دارد اما بیشتر منابع؛ آن را بومی ایران میدانند و البته سابقه کشت پسته در استان سمنان به قرن هفتم هجری بازمیگردد.
این میوه غبار قدمت گرفته که خوش خوراک است و ارزش غذایی بالایی نیز دارد، منبع مهم درآمدزایی، اشتغال و ارزآوری برای مردم استان سمنان بهشمار میرود. از ظرفیت بالای این استان در تولید پسته زمانی به درستی استفاده میشود که زنجیره تولید، فرآوری، بستهبندی و عرضه کامل شده و با توجه نشان دادن به شیوههای نوین کشت و تولید، روشهای مدرن بستهبندی و نشان(برند)سازی، صادرات به کشورهای هدف افزایش یافته و شاهد لبخند این محصول ارزنده به بازارهای جهانی باشیم.
لزوم تکمیل زنجیره توزیع
عبدالرحمان رستمیان، نماینده مردم دامغان در مجلس شورای اسلامی به صمت میگوید: یکی از ظرفیتهای شهرستان دامغان تولید حدود ۴۰ هزار تن پسته از ۱۴هزار هکتار سطح زیر کشت این محصول در سال است. وی میافزاید: خوشه پسته در استان از حدود ۲سال قبل ایجاد شده اما این خوشه صنعتی فعال نشده و اقدامات اجرایی برای فعالسازی آن نیز انجام نشده است. رستمیان اظهار میکند: به این دلیل که یکی از فرصتها و قابلیتهای دامغان، تولید پسته است، برنامهریزیهایی در این زمینه انجام شده که برگزاری جشنواره پسته یکی از آنهاست؛ در این جشنواره از سفیران کشورهای خارجی و فعالان و صاحبنظران عرصه پسته دعوت شده و ارزیابی از وضعیت پسته انجام میشود. وی با بیان این مطلب که خوشبختانه سال ۹۴ محصول باغها باکیفیتتر و مرغوبتر بوده و ما به دنبال افزایش برداشت محصول از زمینهای زیرکشت پسته هستیم، اظهار میکند: در دامغان بیشترین درآمد (حدود ۶۰۰ میلیارد تومان) از محل فروش پسته بهدست میآید. رستمیان تصریح میکند: باید در کشت پسته به سطحی برسیم که تمامی مسائل ایمنی از جمله سموم استفاده شده در میزان تولید، کاملا استاندارد باشد تا بتوانیم مرغوبترین پسته را عرضه کنیم. بهطورقطع آینده خوبی در انتظار پسته ایران است و میتوان از ظرفیتهای دامغان در این زمینه نیز بهره برد. رستمیان خاطرنشان میکند: تعداد واحدهای فرآوری پسته در دامغان به نسبت زیاد است اما زنجیره فرآوری تا بستهبندی و توزیع کامل نیست، در دو سال اخیر در صدد بودهایم تا پایانه صادراتی را ایجاد کنیم تا زنجیره از تولید تا عرضه و صادرات در خود دامغان انجام شود. وی با اشاره به اینکه درحالحاضر بیشتر از ۵ هزار نفر در زمینه پسته مشغول به کار هستند، میافزاید: یکی از راههای افزایش اشتغال و ارزش افزوده بهبود وضعیت بستهبندی در دامغان است که درحالحاضر راضیکننده نیست و نیاز است برای رقابت در بازارهای جهان ارتقا یابد.
لزوم بهرهگیری از بستهبندی مدرن
محمدرضا صادقی، مدیرعامل شرکت شهرکهای صنعتی استان سمنان در گفتوگو با صمت میگوید: شهرستان دامغان با داشتن حدود۱۰هزار هکتار باغ پسته افزونبر ۷۰درصد از سطح زیرکشت پسته استان را داراست و از هر هکتار باغهای آن بهطور متوسط حدود ۳ هزار کیلوگرم پسته در سال برداشت میشود. وی درباره خوشه پسته و تنقلات اظهار میکند: مطالعه امکانسنجی توسعه خوشه پسته دامغان انجام شده و درحالحاضر قرارداد عامل منعقد شده که پس از انجام مطالعه شناختی در مرحله پیادهسازی سند برنامه عملیاتی سال نخست قرار میگیرد. صادقی میافزاید: از مهمترین فعالیتهای انجامشده کمک به همایش پسته در شهریور امسال، تشکیل جلسه شورای راهبری با شرکت تمامی نهادهای دولتی و خصوصی مرتبط، رایزنی با صنف سوهان و حلوای قم درباره عرضه پسته، هماهنگی برای ثبت نشان(برند) و رایزنی برای آزمایشگاه مرجع پسته است. وی با اشاره به اینکه براساس مصاحبههای انجامشده درآمد حاصل از فروش پسته استان در سال ۱۳۹۳ مبلغی در حدود ۵۰۰ تا ۸۰۰میلیارد تومان برآوردشده، بیان میکند: دامنه وسیع این درآمد ناشی از تفاوت موجود بین آمارهای رسمی (۵۰۰میلیارد تومان) و غیررسمی (۸۰۰میلیارد تومان) حاصل از مصاحبه با باغداران و فعالان خوشه است و در مجموع ۱۴هزار نفر در خوشه بهصورت مستقیم و غیرمستقیم فعالیت دارند. مدیرعامل شرکت شهرکهای صنعتی استان سمنان وجود ۱۴هزار هکتار باغ پسته که بیش از ۱۲هزار هکتار آن بارور و مابقی بهصورت نهالکاری است و تامین ماده اولیه اصلی یعنی پسته خام را برای واحدهای فرآور اطمینانبخش کرده است را از نقاط ضعف خوشه پسته و تنقلات برشمرده و تصریح میکند: کیفیت بالای تغذیهای پسته دامغان و تنوع گونههای آن یکی از مزایای ارزنده است و نزدیکی مزارع به واحدهای فرآوری تا حدودی باعث کاهش هزینههای تولیدشده است. وی با بیان اینکه وجود پژوهشکده دانشگاهی در سطح خوشه که با توسعه خوشه و احیای روابط و فعالیتهای این واحدها تاثیر بسزایی بر رشد پایدار این صنعت خواهد داشت، خاطرنشان میکند: امکان فرآوری بیش از پیش این محصول باارزش به صورتهای گوناگون پودر، خلال، عسلی، گریدبندی، روغنکشی و کاربردهای دیگر منطبق با فرهنگ مصرف مدرن دنیا وجود داشته و در صورت بهرهگیری از صنعت چاپ و بستهبندی مدرن در خوشه امکان افزایش ارزشافزوده وجود دارد.