هاشم آردم: معاملات سهام در بورس و فرابورس تهران، این روزها رونق چندانی ندارد. عوامل اثرگذار متعددی در این روزها، افق سودآوری شرکتهای بورسی و فرابورسی را تیره و تار کرده است. همچنین کمبود مفرط نقدینگی ناشی از قفل شدگی منابع پولی به وضوح به چشم میآید بنابراین نسبت قیمت بر درآمد (P/ E) کلی بازار سهام میل چندانی به رشد نشان نمیدهد. اما در طرف مقابل همانطور که بازار پول پررونق است و بسیاری از فعالان اقتصادی ترجیح میدهند پولهای خود را بهصورت سپردههای بلندمدت در بانکها نگهداری کنند، اوراق بدهی و دارای درآمد ثابت نیز این روزها از استقبال قابل توجهی برخوردار هستند. تجربه انتشار اولین اوراق سفارش ساخت (استصناع) که در روزهای گذشته انجام شد، نشان دهنده همین استقبال گرم است. همچنین مشاهده میشود اوراق سلف نیز به خوبی خریداری میشوند.
دلیل عمده توجه به این گونه اوراق، نرخ بازدهی جذابی است که برای این اوراق در نظر گرفته میشود. اغلب تحلیلگران بازار سهام، برای تخمین ارزش سهام، از مدلهای تنزیلی استفاده میکنند. چنانچه نرخ بازدهی اوراق با درآمد ثابت بهعنوان ملاکی از سود بدون ریسک (RISK FREE) در نظر گرفته شود، حتی بدون اضافه کردن صرفه ریسک، میتوان گفت خرید بسیاری از سهمهای حاضر در بازار سهام تهران، با این شرایط چندان جذاب به نظر نمیرسد. اما نکته اینجاست که نرخ سود بدون ریسک در بازار دیگری تعیین میشود و بازار این اوراق آنقدر بزرگ نیست که بتواند نرخ کلیدی سود را تحت تاثیر قرار دهد. عرضه این اوراق با این نرخهای بازدهی اگرچه تلویحا تایید بالا بودن نرخ سود در اقتصاد ایران بود و در واقع مراجع رسمی با این کار اعتراف کردند قیمت پول در شرایط فعلی اقتصاد ایران بالاست، اما به نظر میرسد این اقدام هوشمندانه صورت گرفته است. چنانچه نهاد ناظر اجازه نمیداد این اوراق با این نرخها مورد معامله قرار گیرد، امکان شکست این بازار در بدو تولد وجود داشت. شواهد نشان میدهد بازار اوراق بدهی یا اوراق با درآمد ثابت (Fixed Income) به شدت در بازار سرمایه ایران کوچک مانده است. در حالی که در ادبیات مالی روز، بیش از آنکه به توسعه بازار سهام پرداخته شود، اوراق با درآمد ثابت مورد توجه قرار میگیرد. در واقع دومین علت استقبال از این گونه اوراق در بازار سرمایه ایران همین نکته است.