خانه صنعت، معدن و تجارت استان تهران
نوشته های مرتبط
سابقه حضور پدیده‌ای به نام «اتومبیل» در ایران از یک قرن فراتر رفته و از زمانی که تولید خودرو در این کشور پا گرفت و اتومبیل‌های مونتاژ داخل آن روانه بازار مصرف ایران شد نیز نزدیک به ۶دهه سپری شده است.
اما صنعت خودروسازی ایران که در طول ۱۰ سال گذشته یعنی از سال ۲۰۰۵م تاکنون پیوسته در میان ۲۰ کشور برتر تولیدکننده خودرو جهان حضوری بی‌وقفه داشته در طول دوران حیات ۶۰ ساله خود فراز و نشیب‌های زیادی را از سر گذرانده است و بیشتر این نوسانات را البته در ۳۷ سال گذشته و پس از پیروزی انقلاب و استقرار نظام حکومتی جمهوری اسلامی در این کشور تجربه کرده است.
با نگاهی به گذشته و جست‌وجو در اسناد و سابقه تاریخ معاصر ایران، آنچه که درباره پیشینه ورود و حضور اتومبیل در این کشور می‌توان پیدا کرد مربوط به اوایل قرن گذشته یا همان قرن بیستم میلادی است، هنگامی که نخستین اتومبیل ساخت کارخانه فورد امریکا براساس خواسته مظفرالدین‌شاه قاجار و به دستور وی، از کشور بلژیک خریداری و وارد ایران شد که چون هنگام حرکت، دود زیادی از آن متصاعد می‌شد به «کالسکه دودی» معروف شد. روند ورود خودرو به ایران از سال ۱۳۰۰ به بعد با واردات اتومبیل از امریکا و انگلیس شکل جدی‌تری به خود گرفت اما برای تولید خودرو در داخل کشور زمانی نزدیک به ۴دهه دیگر باید سپری می‌شد.
به عبارت دیگر صنعت تولید خودرو در ایران در سال ۱۹۵۸م (۱۳۳۷ خورشیدی) با راه‌اندازی خط تولید خودروهای جیپ و با سرمایه اولیه ۲۰ میلیون تومانی متولد شد که البته بر اساس روال آن سال‌ها و مانند بیشتر کشورهای هم‌تراز، خط تولید جیپ نیز به صورت مونتاژ قطعات این خودرو راه‌اندازی شد و تمام اجزا و قطعات آن به طور کامل و به شکل CKD (Completely knocked Down) وارد و پس از مونتاژ در داخل روانه بازار مصرف می‌شد. با کمی فاصله و در سال ۱۹۶۰م (۱۳۳۹ خورشیدی) خط تولید و مونتاژ خودرو به شکلی واقعی‌تر در ایران آغاز به کار کرد. این اقدام با تاسیس شرکت «سایکا» در منطقه آبعلی واقع در شمال شرق پایتخت این کشور، تهران و تولید اتومبیل فیات ۱۱۰۰ به شکل مونتاژ با لیسانس شرکت فیات ایتالیا تحقق پیدا کرد.
با وجود ثبت این رویدادها در سابقه تاریخ صنعت معاصر ایران، حرکت جدی صنعت تولید خودرو در ایران به گونه‌ای که خط تولید خودرو به صورت انبوه راه‌اندازی شده باشد در سال‌های ۱۹۶۶ و ۱۹۶۷م (۱۳۴۵ و ۱۳۴۶ خورشیدی) با احداث دو کارخانه بزرگ خودروسازی سر و شکل واقعی پیدا کرد.
کارخانه‌های صنعتی ایران‌ناسیونال ـ که پس از انقلاب اسلامی و از سال ۱۹۷۹م(۱۳۵۷) به «ایران‌خودرو» تغییر نام پیدا کرد ـ نخستین کارخانه بزرگی بود که در تاریخ سوم اکتبر سال ۱۹۶۲ (مصادف با ۱۲ مهر سال ۱۳۴۱) تاسیس و در آخرین روزهای سال بعد ـ براساس تقویم ایران ـ یعنی ۱۸ مارس ۱۹۶۴ (۲۸ اسفند ۱۳۴۲) بهره‌برداری از آن (و در حقیقت مراحل نصب تجهیزات و ماشین‌آلات ویژه خطوط تولید آن) شروع شد.
