سالانه بیش از۱۱میلیون تلفن همراه از مبادی غیررسمی به ارزش ۱/۸میلیارد دلار وارد کشور میشود خبری که عباس نخعی مدیرکل دفتر مبارزه با کالای قاچاق کالاهای هدف ستاد مبارزه با قاچاق کالا و ارز به آن اشاره کرده و ازجذابیت بازار ایران برای خرید و فروش کالای قاچاق حکایت میکند.
بررسیها همچنین نشان میدهند، ۸۵درصد از بازار موبایل ایران از تلفن همراه قاچاق تامین شده است؛ گوشیهایی که از داشتن گارانتی بیبهرهاند و در صورت بروز هرگونه اشکال میتوانند صدهاهزار تومان خسارت برای صاحبان خود به باربیاورند. بهدلیل برخوردار نبودن این تلفنها از خدمات پس از فروش، زیانهای زیادی متوجه مردم میشود. موضوعی که تازگی ندارد؛ اما اکنون گفته میشود قرار است با رجیسترینگ گوشیها، معضل واردات قاچاق گوشی تلفن همراه برای همیشه حل شود. ما تنها کشوری نیستیم که قصد داریم از طریق ریجستری بر تجارت غیرقانونی تلفن همراه فائق شویم. پیش از ما کشورهایی مانند کلمبیا، مصر، جمهوری آذربایجان، هند، ترکیه و کنیا سعی کردهاند تا مبارزه با این پدیده مذموم را در دستور کار خود قرار دهند. بهطور مثال در سال ۲۰۰۶میلادی اداره فناوریهای ارتباطات و اطلاعات ترکیه سامانه مرکزی ثبت هویت تجهیزات را با هدف جلوگیری از بکارگیری تلفنهای همراه ثبت نشده، پیشگیری از رقابت ناعادلانه در این بخش و نیز جلوگیری از سرقت این کالاها ایجاد کرد. سامانهای با بیش از ۱۳۱میلیون کد «IMEI» که به صورت قانونی ثبت شد و بیش از ۱۴میلیون کد «IMEI» نیز در فهرست سیاه قرار گرفت. تجارب کشورهایی مانند ترکیه نشان میدهد پس از بهرهبرداری از این سیستم، واردات قانونی نسبت به قبل از اجرای طرح، ۹۳درصد افزایش یافته است. در کشور ما نیز مسئولان بنا دارند تا با اجرای طرح ریجستری و همچنین اجرای طرحی موسوم به شبنم که با نظارت و بازرسی مردم کلید میخورد ریشه این معضل را برای همیشه بخشکانند.
چرایی ناموفق بودن طرح شبنم
دراینباره محمد گرکانینژاد، رییس مرکز توسعه تجارت الکترونیک وزارت صنعت، معدن و تجارت در گفتوگو با صمت، با بیان اینکه طرح شبنم (شبکه بازرسی و نظارت مردمی) طرحی نبود که بتواند جلوی قاچاق کالا را بگیرد، تاکید میکند: برای حل این موضوع باید به دنبال روشهایی بود که علاوه بر کاهش قاچاق کالا، بازار را دچاراختلال نکند زیرا طرح شبنم بازار را با بحران مواجه کرده بود.
جولان گوشیهای قاچاق در بازار
وی میزان قاچاق گوشیهای تلفن همراه را حدود ۱۰میلیون گوشی اعلام میکند و میگوید: ۸۰ تا ۹۰درصد گوشیهایی که در کشور مورد استفاده قرار میگیرند، بهطور عمده از طریق قاچاق تامین میشود. گرکانینژاد با تاکید بر اینکه این حجم بالای قاچاق مضرات فراوانی برای اقتصاد به همراه دارد، توضیح میدهد: قاچاق موبایل مشکلات زیادی را برای چرخه اقتصادی کشور ایجاد میکند. رییس مرکز توسعه تجارت الکترونیک وزارت صنعت، معدن و تجارت در ادامه کنترل کالاهای وارداتی را وابسته به امتحان راههای متفاوتی میداند و درباره اجرای طرح شبنم و کددار شدن تلفنهای همراه که پیش از این در سال ۸۵ به اجرا درآمده و با شکست مواجه شده بود توضیح میدهد: در طرح جدید با لحاظ کردن تجربیات سایر کشورها، به دنبال راهی بودیم که ترکیبی از این کد با مجموعهای از اطلاعات دیگر، کپی کردن آن را غیرممکن یا حداقل بسیار مشکل کند. گرکانی نژاد با تاکید بر اینکه به دنبال آن هستیم که راهحل اجرایی این موضوع را پیدا کنیم که محور اصلی آن، سامانه ثبت «IMEI» باشد تا اپراتورها نیز با مشکل مواجه نشوند، اضافه میکند: محور اصلی در مطالعات ما همان ثبت کد روی گوشیهاست.