اینکه دولت در حال راهگشایی مسیر تجارت بین ایران و کشورهای دنیاست، بر کسی پوشیده نیست و این را هم میدانیم که وضعیت اقتصادی و تجاری کشور تا حدودی نسبت به سالهای دولت ۹ و ۱۰ فرق کرده و حداقل تمایل جهان به احیای روابط با ایران به روشنی پیداست.
دولت در بهبود روابط بینالمللی و گسترش مبادلات تجاری که درنهایت صادرات غیرنفتی را هم افزایش میدهد، رویکرد مهمی دارد و آن هم آشتی و صلح با تمام جهان است. هم اروپاییها پایشان به ایران باز شده و هم کشورهای همسایه و حوزه خلیجفارس برای گسترش روابط تجاری و بازرگانی با ایران ابراز تمایل میکنند. بعد از رفتوآمدهای تجار، وزارت صنعت، معدن و تجارت هم در این مدت اخیر، راسا وارد عمل شده و نشست مشترکی برای افزایش همکاریها با کشورهای همسایه مانند، قطر، عراق و… برگزار کرده است. به تازگی هم مذاکرات جدید اقتصادی و تجاری ایران و قطر در تهران درحالی برگزار شد که مقامات دولت ایران به طور رسمی خواستار مشارکت صنعتی در آمادهسازی قطر به منظور برگزاری مسابقات جام جهانی فوتبال شدند. دور جدید مذاکرات اقتصادی و تجاری ایران و قطر که عنوان دو شریک در طرح توسعه میدان پارس جنوبی را هم یدک میکشند، در تهران کلید خورد که براساس آن، محمدرضا نعمتزاده وزیر صنعت، معدن و تجارت ایران و علی طیبنیا وزیر اقتصاد در نشستهای جداگانهای با «شیخاحمد بنجاسم بنمحمد آلثانی» وزیر تجارت و اقتصاد قطر راهکارهای توسعه همکاریهای اقتصادی و تجاری را مورد بررسی قرار دادند.
آمادگی برای سرمایهگذاری مشترک
نعمتزاده در دیدار با وزیر اقتصاد و تجارت قطر با بیان اینکه ایران اولویت برقراری روابط را با همسایگان میداند، گفت: با وحدت و صمیمیت بیشتر میتوانیم جلوی حرکتهای تند را در منطقه بگیریم و در تحکیم روابط برادرانه بین دو کشور گام برداریم. وزیر صنعت، معدن و تجارت با اشاره به روابط دیرینه تاریخی، فرهنگی و سیاسی و اقتصادی تصریح کرد: در زمینههای مختلف ظرفیتهای دو کشور بسیار فراوان است و باید تلاش شود تا این زمینهها گسترش یاید. وی افزود: باوجود فشار تحریمها روی کشور ما خوشبختانه همه بخشهای اقتصادی فعالند و مشغول کار و تولید میباشند.
وزیر صنعت با بیان اینکه برقراری خط مستقیم کشتیرانی و خطوط هوایی، ایجاد مناطق آزاد تجاری، برگزاری نمایشگاههای تخصصی، گسترش توریسم، ایجاد بانک و تسهیل در صدور روادید تجاری برای سرمایهگذاران بخش خصوصی هر دو کشور از جمله زمینههای همکاری تهران و دوحه است، بیان کرد: حداقل باید ۲ بانک در دو کشور برای شروع و توسعه همکاریها مشخص شوند، چرا که به این ابزار بانکی برای سرمایهگذاریهای مشترک نیاز داریم. نعمتزاده تصریح کرد: در چند سال گذشته کشور ما شاهد رشد منفی در اقتصاد بود، اما از شروع کار دولت جدید شرایط رو به بهبود است و امروز افزایش رشد اقتصادی در بخشهای مختلف بهخصوص صنعت محسوس است، تبیین کرد: بخش خصوصی توانمندی در جمهوری اسلامی در تمامی بخشهای صنعت همچون فولاد، سیمان، مس، پتروشیمی، صنایع غذایی و صنعت خودرو فعالیت میکنند که میتوانند با بخش خصوصی قطر همکاری کنند. به گقته وی، نمایشگاه اختصاصی فوریه در دوحه قطر، موجب آشنایی بیشتر تجار دوکشور از توانمندیهای یکدیگرمیشود.
افزایش قدرت ایران در منطقه
عباس عبدالخانی، رییس اداره خلیج فارس دفتر عربی و افریقایی سازمان توسعه تجارت اظهار کرد: با روی کار آمدن دولت یازدهم، یکی از اهداف سیاست خارجی توسعه روابط با کشورهای همسایه و همجوار بوده است. کشورهایی که بازار ۴۰۰ میلیون دلاری را پوشش میدهند. عباس عبدالخانی در گفتوگو با صمت، با اشاره به روابط با همسایههای جنوبی کشور گفت: با کشورهای حوزه خلیج فارس نیز فرصتها و ظرفیتهای بسیاری برای همکاری مشترک داریم که قطر از جمله آنهاست. وی تصریح کرد: روابط ایران با کشورهای حوزه خلیجفارس تحت تاثیر مسائل بینالمللی با مشکلاتی مواجه بوده است، اما درحالحاضر با تغییر رویکرد و علاقهندی دو طرف درخصوص از سرگیری روابط و گسترش مناسبات و تعاملات، وضعیت بهتری یافتهایم. عبدالخانی با اشاره به روابط ایران و قطر اظهار کرد: هرچقدر که روابط همسایهها گسترده باشد به تحکیم روابط سیاسی بین دوکشور کمک میکند که در نهایت موجب ارتقای نقش منطقهای و بینالمللی کشورها هم خواهد شد. با توجه به اینکه دو کشور جزو ۵کشور دارای ذخایر گازی جهان هستند، این نزدیکی جغرافیایی هم میتواند منجر به ارتقای نقش دو کشور در منطقه میشود. به گفته وی، هیات تجاری ایران اوایل خرداد سالجاری به قطر سفر کرد که در این مدت تفاهماتی به امضا رسید و زمینه همکاریهای بیشتر دو طرف بررسی و شناسایی شد. این در حالی است که ایران تواناییهای خود را در زمینههای مختلف به قطر نشان داده و بر همین اساس قرار است نمایشگاه اختصاصی ایران با محوریت خدمات فنی-مهندسی و مصالح ساختمانی در دوحه برگزار شود. عبدالخانی ادامه داد: یکی دیگر از تفاهمات صورت گرفته، رفتوآمد مسئولان دو کشور و هیاتهای تجاری بود که برهمین اساس، مشاور وزیر اقتصاد و تجارت قطر در تیرماه و ماه گذشته هم معاون وزیر قطر همراه با هیاتی تجاری به ایران آمدند.رییس اداره خلیج فارس دفتر عربی و افریقایی سازمان توسعه تجارت با اشاره به مذاکرات صورت گرفته بین شرکتهای قطری و ایرانی، تصریح کرد: در زمینه صادرات مواد غذایی، مصالح ساختمانی، نفت و گاز و پتروشیمی، آهن و فولاد ایران به قطر ظرفیتهای بالایی وجود دارد. وی ادامه داد: با توجه به اینکه میزبان جام جهانی ۲۰۲۰ هم کشور قطر است، و با توجه به نزدیکی دو کشور و امکاناتی که در بخش مصالح ساختمانی داریم، قرار است به قطر در این زمینه کمک کنیم.
عبدالخانی گفت: مبادلات تجاری ایران و قطر در سالهای گذشته نوسان داشته است اما در حدود ۱۰۰میلیون دلار ثبت شده که البته در ۶ ماه گذشته حدود ۴۰ میلیون دلار صادرات و ۲۰ میلیون دلار هم واردات داشتیم. اما در نهایت تراز تجاری به نفع ما و مثبت بود. به گفته وی، قرار است رقم مبادلات تجاری دو کشور ۱۰ برابر شود و این در حالی است که ظرفیت بسیار بالایی برای تحقق این امر وجود دارد اما باید زمینهها فراهم شود. در واقع مشکلاتی در بخش حملونقل و صدور ویزا وجود دارد که باید هرچه سریعتر رفع شود. رییس اداره خلیج فارس دفتر عربی و افریقایی سازمان توسعه تجارت تصریح کرد: خط مستقیم کشتیرانی به قطر نداشتیم که قرار است این خطوط راهاندازی شود. عبدالخانی همچنین از انعقاد قراردادی بین دو شرکت ایرانی در زمینه صادرات سنگ گابرو به قطر خبر داد و گفت: براساس آنچه از نتایج مذاکرات بهدست آمد، قطریها در زمینه مواد غذایی به کالاهای ایرانی نیازمند هستند و کیفیت، بستهبندی و قیمت محصولات را تایید کردهاند.
تشکیل کمیته مشترک با قطر
وزیر اقتصاد ایران در دیدار با وزیر تجارت و اقتصاد قطر ضمن تاکید بر افزایش سطح روابط اقتصادی بین دوکشور از اراده دو کشور برای تشکیل کمیته مشترک سرمایهگذاری خبر داد. طیب نیا گفت: خوشبختانه روابط سیاسی ایران و قطر همواره مناسب بوده است، اما با وجود روابط مطلوب سیاسی حجم روابط اقتصادی و تجاری بسیار اندک است که به هیچ وجه شایسته دو کشور نیست. در حوزه مبادلات تجاری و روابط اقتصادی این قابلیت وجود دارد که حجم روابط را به چند ده برابر افزایش دهیم.
وی با اشاره به وجود امکانات و ظرفیتهای عظیم سرمایهگذاری در ایران، پروژهها و طرحهای ایران را برای سرمایهگذاری کشور قطر مناسب ارزیابی کرد و افزود: شرکتهای ایرانی در زمینه خدمات فنی و مهندسی از قابلیتهای خوبی برخوردارند که متقابلا میتوانند در اجرای پروژهها و طرحهای عمرانی و توسعهای قطر مشارکت کنند.
طیب نیا با اشاره به برگزاری مسابقات جام جهانی ۲۰۲۲ در قطر تصریح کرد: شرکتها و پیمانکاران بخشهای خدمات فنی مهندسی میتوانند در اجرای طرحهای برگزاری این جام در کشور قطر همکاری کنند.وزیر اقتصاد ادامه داد: ماموریت بنده، شما و همه دولتمردان این است که این طرحها را از مرحله گفتوگو فراتر برده و زمینه لازم برای اقدامات اجرایی را فراهم کنیم.
سطح مبادلات پایین است!
در این دیدار، شیخ احمد بن جاسم بن محمد آل ثانی، وزیر تجارت و اقتصاد قطر، از پایین بودن سطح مبادلات تجاری بین دو کشور ابراز شگفتی کرده و خطاب به طیب نیا گفت: در دیدار قبلی خود با جنابعالی در قطر نیز اعلام کردم، ایران کشور دوست و برادر ماست و مایلم از فرصتی که پیش آمده برای ارتقای بیشتر سطح مبادلات تجاری و اقتصادی دوکشور استفاده کنیم. وی با اشاره به ساخت بندرالرویس در قطر گفت: با تکمیل و راهاندازی این بندر که در نقطه مقابل بندر بوشهر ایران واقع شده است، تا پایان امسال شرایط برای افزایش مبادلات تجاری و بازرگانی بین دو کشور فراهم میشود.
گسترش روابط تجاری با همسایگان منطقه
علاوه بر قطر، قبل از این هم وزیر صنعت، معدن و تجارت با عراقیها هم به نتایجی رسیدند و حکم کردند که سطح روابط را بیش از پیش گسترش دهند. نعمتزاده در دیدار با وزیر بازرگانی کشور عراق بر امضای هر چه سریعتر توافقنامه جامع تجاری ایران و عراق تاکید کرد. در همین حال، مسئول امور تجاری عراق در سازمان توسعه تجارت از صادرات ۳/۱ میلیارد دلاری کالا و خدمات فنی مهندسی ایران به عراق در ۶ ماه امسال خبر داد و گفت: کیفیت کالاهای ایران برای عراقیها مورد قبول است. ترکیه هم از دیگر همسایهها است که اگرچه، چند روزی است سنگاندازی در مرز بازرگان کرده و عوارض ناحق از کامیونهای ایرانی میخواهد اما باز هم، وزیر اقتصاد ترکیه در دیدار با سفیر ایران در آنکارا گفت که به گسترش روابط دو کشور اطمینان دارد. علیرضا بیکدلی، سفیر ایران در آنکارا با نیهات زیبکچی، وزیر اقتصاد ترکیه درباره نگرانی بازرگانان ایرانی گفتوگو کرد. زیبگچی در این دیدار با اشاره مبادلات تجاری میان ایران و ترکیه تاکید کرد: با جدیت دستیابی به هدف ۳۵ میلیارد دلاری را دنبال میکنیم و سوء تفاهم نمیتواند ما را از ادامه این مسیر بازدارد.
حضور پررنگ ایران در نمایشگاه باکو
سفیر ایران در جمهوری آذربایجان نیز پس از بازدید نمایشگاه بینالمللی بازرگانی در باکو، از حضور پررنگ شرکتهای ایرانی در این نمایشگاه ابراز خرسندی کرد. محسن پاکآیین حضور ۴۰ بازرگان از ۱۹ شرکت ایرانی در این نمایشگاه را نشانگر تقویت ارتباطات بخشهای خصوصی دو کشور دانست و با اشاره به کیفیت مطلوب کالاهای ایرانی بهخصوص محصولات و تجهیزات ساختمانی گفت: ایران این ظرفیت را دارد که شریک اول تجاری جمهوری آذربایجان باشد. او درباره تجاری که عوارض بالای گمرکی را مانع همکاریهای بیشتر بین دو کشور میدانستند، گفت: موضوع کاهش عوارض گمرکی در دستور کار است و در این رابطه مسئولان گمرک دو کشور در حال مذاکره هستند.