در دنیا فقط ۵ کشور موتور هواپیما میسازند اما بسیاری از کشورها خود را به عنوان سازنده معرفی میکنند.
ایران چندین سال است که تلاش میکند به جمع سازندگان موتور هواپیما بپیوندد. همچنین ساخت بال و بدنه که اصلیترین شاخص برای ساخت هواپیماست در ایران انجام میشود. صنعتگران ایرانی صنایع هوایی ۹۸ درصد بال و بدنه هواپیماهای سبک را تولید میکنند.
کارشناسان صنایع هوایی معتقدند که ساخت هواپیما یعنی، ساخت بال و بدنه هواپیما. هر کشوری که بتواند بال و بدنه را بسازد سازنده هواپیماست. این در حالی است که ایران اکنون در زمینه ساخت هواپیما توانسته تا ۹۸ درصد از قطعات بال و بدنه هواپیماهای کوچک را بسازد. با اینکه دست یافتن به این نقطه برای صنایع هوایی کشورمان میتواند افتخار به شماراید اما نکتهای که در این زمینه وجود دارد راه طولانی پیش روی ایران، ساخت بال و بدنه هواپیماهای بزرگ است.
به گفته کارشناسان، برای ساخت بال و بدنه هواپیماهای بزرگ باید از ابزاری استفاده شود که بتواند با قدرت ۱۰ هزار تن پرس انجام دهد و این در حالی است قدرت پرس در ایران به کمتر از ۵ هزار تن محدود میشود. کارشناسان معتقدند ایران به لحاظ دانش فنی و بکارگیری این قطعات آماده استفاده از دستگاههایی است که قدرت ۱۰ هزار تن را داشته باشند و در این زمینه فقط مشکل تجهیزات و زیرساخت وجود دارد.
مراحل ساخت و تولید هواپیما
امیرناصر اخوان، عضو هیاتعلمی دانشگاه امیرکبیر، دارای دکترای انتقال فناوری و کارشناس ارشد صنایع هوایی درباره ساخت هواپیما در ایران به صمت توضیح داد: تولید هواپیما با ساخت آن تفاوت دارد. در زمینه تولید هواپیما ۳ مرحله وجود دارد که شامل بال و بدنه، موتور و متعلقات و الکترو اویونیک میشوند.
وی افزود: ایران در ساخت بال و بدنه هواپیماهای سبک مشکلی ندارد اما مشکلی که در زمینه ساخت بال و بدنه هواپیماهای بزرگ وجود دارد این است که ایران تاکنون در این زمینه فعالیتی نداشته است. هرچه هواپیما بزرگتر شود، بدنه آن ضخیمتر میشود و ایران در این نقطه با مشکلاتی روبهرو است.
اخوان با اشاره به اینکه ایران برای ساخت بال و بدنه هواپیماهای بزرگ به فناوری و سختافزار جدید نیاز دارد، توضیح داد: در ساخت بدنه و بال «فورج» اهمیت زیادی دارد. فورج، فرآیندی اصلی برای شکلدهی قطعه با انواع قالبها و ابزارهاست که در این زمینه به آن آهنگری هواپیما هم میگویند.
این استاد دانشگاه حوزه صنایع هوایی افزود: برای ساخت بال و بدنه هواپیماهای بزرگ پرسهای سنگین باید انجام شود و از دستگاههای پرس با قدرت بیش از ۱۰ هزار تن استفاده شود. این در حالی است که اکنون در ایران دستگاههای پرس با ظرفیت کمتر از ۵ هزار تن فعالیت میکنند.
وی با بیان اینکه ایران اکنون نمیتواند بال و بدنه را با فشار ۱۰ هزار تن تولید کند، گفت: مشکلی که در این زمینه وجود دارد ناتوانی در تجهیزات و سختافزار است. نیروی کار متخصص در داخل کشور میتواند این کار را انجام دهد اما سختافزار مورد نیاز برای تولید این قطعات در کشور وجود ندارد.
اخوان با اشاره به اینکه ایران اکنون در ساخت هواپیمای ۲ و ۴ نفره فعالیت میکند، توضیح داد: ایران اکنون میتواند این هواپیماها را بسازد اما مشکلاتی در این زمینه وجود دارد که باید آنها را بررسی کرد تا ساخت هواپیما یا توجیهپذیر باشد یا با تغییر رویکرد ادامه یابد.
وی به این پرسش که چه کشورهایی در دنیا هواپیما میسازند، اینگونه پاسخ داد: ساخت هواپیما در دنیا فقط وابسته به ساخت بال و بدنه هواپیماست. هر کشوری که در دنیا بتواند بال و بدنه هواپیما را بسازد به عنوان سازنده هواپیما مطرح میشود. اگر اکنون در ایران گفته میشود میتوانیم هواپیما بسازیم به این دلیل است.
این کارشناس ارشد صنایع هوایی با اشاره به اینکه این موضوع در تمام دنیا مطرح شده است، توضیح داد: ایران در ساخت موتور و قطعات الکترونیکی هواپیما نمیتواند ورود کند اما در صورتی که بتواند بال و بدنه هواپیما تولید کند به عنوان سازنده هواپیما در دنیا مطرح میشود و این موضوع برای دیگر کشورها هم صدق میکند.
اخوان با اشاره به اینکه اکنون در دنیا ۵ کشور بیشتر نیستند که موتور هواپیما تولید میکنند، تصریح: اگر این تعریف صادق نبود در دنیا فقط ۵ شرکت سازنده هواپیما وجود داشت و این در حالی است که اکنون بیش از ۱۰۰ سازنده هواپیما در دنیا وجود دارد.