استفاده از آجر در معماری ایران به زمانهای بسیار دور باز میشود و از قدمت بسیار طولانی برخوردار است. این موضوع را به وضوح میتوان در بناهای تاریخی به جای مانده مانند طاق کسرا و دالان مسجد جامع اصفهان که به وسیله آجر ساخته شده، مشاهده کرد.
این محصول از جنس خاک رس بوده و باید از ناخالصیهایی مانند چوب، زغالسنگ و… دور بوده و ریشه گیاهی نداشته باشد. در غیراین صورت بعد از پخت خشتخام و تبدیل شدن آن به آجر، در فضای درونی آجر حفرههایی ایجاد شده و از مقاومت آن میکاهد. حال با توجه به ذخایر فراوان ماده اولیه این محصول در ایران، شاهدیم که از گذشتههای دور تا به امروز از این محصول در صنعت ساختوساز استفاده شده و با گذر زمان تنوع قابل توجهی در تولید آن ایجاد شده است. در این میان مواد اولیه آجر نیز مانند بسیاری دیگر از مصالح ساختمانی که از معادن تامین میشود، یک محصول معدنی به شمار میآید. حال با توجه به تنوع موجود مصالح برای نمای ساختمان، میبینیم که بازار مصرف این ماده در کنار سنگ تزئینی که جزو پرمصرفترین کالاها برای صنعت ساختوساز قرار دارند آنچنان که باید باهم هماهنگ نبوده و نیازمند مدیریت صحیحی هستند. زیرا این دو محصول در سبد کالایی جایگزین یکدیگر بوده و استفاده از آنها در بازار مصرفی بزرگ کشور و حتی منطقه امکانپذیر است.
آجر از گذشته تا امروز
برای ساخت بناهای بیشماری همچون آتشکده مسجد و ساختمانهای مسکونی از آجر استفاده شده است. در این میان آجر فشاری که قدمتی ۷هزارساله دارد کمکم جای خود را به آجرهای جدید (که با دستگاه تولید میشوند) میدهد. در حال حاضر در ایران انواع متنوعی از آجر ازجمله آجر سفال، نما، تزئینی، سقفی، دیواری، فندوله، سقفی کرومیت، تیغهفومدار، ساختمانی، قرمز نما، نسوز و… وجود دارد. براساس اطلاعات و گزارشهایی که در سایتهای مربوط به این حوزه مشاهده میکنیم، یکی از مهمترین ویژگیهایی که مواد مورد استفاده در نما باید داشته باشد، مقاومت در برابر گرما و سرما یا همان تغییرات آب و هوایی است زیرا مصالح ساختمانی ضریب انتقال حرارت و ظرفیت گرمایی ویژه مختلفی دارند و در نتیجه عملکرد حرارتی آنها با یکدیگر متفاوت خواهد بود. بنابراین سیستم نمایی موفق خواهد بود که علاوه بر زیبایی و دادن جلا به ساختمان، عملکرد حرارتی آن نیز مناسب بوده و تحتتاثیر مستقیم تغییرات جوی قرار نگیرد. همچنین مقاوم بودن در برابر بلایای طبیعی مانند زلزله یا در برابر ضربه، آتشسوزی، یخزدگی، افتادن و جدا شدن از بدنه ساختمان همگی از ویژگیهای یک محصول خوب برای نمای ساختمان است.
گفتنی است نوع محصولی که برای ساختوساز و نما به کار میرود از دوران قدیم بر اساس شرایط اقلیمی منطقه بوده تا کمترین خطر و بیشترین بهرهوری را داشته باشد.