خانه صنعت، معدن و تجارت استان تهران
نوشته های مرتبط
تفاوت آزادسازی با گران‌سازی
بسیاری بر این باورند که آزادسازی به معنی گران‌سازی است؛ در حالی که این گونه نیست و به‌خصوص در بلندمدت چنین سیاست‌هایی می‌تواند به نفع مصرف‌کنندگان باشد. گران‌سازی این است که یک بنگاه انحصار دارد و از این انحصار استفاده می‌کند یا دائما از حمایت‌های دولت استفاده می‌کند. دولت برای محصولات یا خدمات این بنگاه قیمت گذاشته است که از یک مقدار خاص بیشتر نمی‌تواند سود کند. این بنگاه وقتی بتواند قیمت کالا یا خدمات خود را افزایش دهد، اصطلاحا گران‌سازی می‌شود. به‌طور مثال در صنعت خودرو این اتفاق افتاده است و این صنعت به دلیل اینکه دولت از آن حمایت می‌کند توانایی گران کردن محصولات خود را دارد. ولی در صورتی که بازار رقابتی باشد و دولت دخالتی در تعیین قیمت این بازر نداشته باشد آزادسازی قیمت رخ داده است. در واقع در فضای رقابتی، بنگاه نمی‌تواند کالای خود را گران بفروشد. در عوض می‌تواند قیمت خود را برحسب تقاضا تعیین کند و سود بیشتری برای خود ایجاد کند. در یک فضای رقابتی هنگامی که بنگاه‌ها بتوانند آزادانه قیمت کالایشان را تعیین کنند بنگاه‌های رقیب مانع از افزایش بیش از اندازه قیمت خواهند شد این مساله مربوط به صنعت هوایی نیست و در سایر صنایع نیز برقرار است.
برای روشن تر شدن این بحث مثالی می‌آورم. در یکی از شماره‌های هفته‌نامه تجارت فردا با مدیرعامل کارخانه شیرین عسل گفت‌وگویی انجام شده بود. در این مصاحبه دلایل پیشرفت و توسعه این بنگاه از زبان مدیرعامل کارخانه شرین عسل توضیح داده شده بود. بنده از زاویه‌ای دیگری به این موفقیت نگاه می‌کنم. صنعت تولید شکلات و شیرینی، یکی از معدود صنایعی است که دولت در آن دخالت نکرده است، نه دولت به آن یارانه پرداخت کرده است و نه در قیمت‌گذاری آن دخالت کرده است. دلیل این اقدام دولت این بود که شکلات و شیرینی مساله اساسی برای مردم نیست و دلیلی وجود ندارد که به آن یارانه پرداخت شود که تولید‌کننده این کالا را ارزان تولید کند یا اگر این کالا گران باشد مردم خریداری نمی‌کنند و ضربه‌ای به مصرف مردم نخواهد زد. به همین علت، دلیلی برای کنترل قیمت وجود نخواهد داشت. همین امر باعث شده است که یکی از موفق‌ترین صنایع ما همین کارخانه‌‌های شکلات‌سازی باشد و این کارخانه‌ها محصولاتشان را به کشورهای اروپای غربی صادر کنند. چرا موفق بودند؟ به دلیل اینکه دولت از این صنعت حمایت نکرد. تنها بنگاه‌های کارآمد توانایی باقی ماندن در این صنعت را داشتند. هر بنگاهی که می‌تواند در این صنعت وارد شود و توانایی رقابت با این بنگاه‌ها را داشته باشد، وارد این بازار شود. بنابراین کارآمدترین‌های این بنگاه‌ها در این بازار باقی ماندند و قابلیت صدور محصولات خود به سایر کشورها و بازارهای جهانی را داشتند. امید است دولت با کنار گذاشتن دخالت‌های مکرر در قیمت‌گذاری موجب رونق چنین صنایعی شود.
دکتر موسی غنی‌نژاد
اقتصاددان
