خانه صنعت، معدن و تجارت استان تهران
نوشته های مرتبط
به طور نسبی ۲۰ درصد صنایع نساجی کشور از فناوری نانو استفاده می‌کنند و این رقم رو به افزایش است. صنعت نساجی به یکی از زمینه‌های اصلی کاربرد فناوری نانو در تولید محصولات و بهبود فرآیندها تبدیل شده است.
تولید لباس‌ها و منسوجات خانگی خود تمیز شونده، ضدآب و ضدلک و ضدچروک و همچنین نانو ذرات نقره لباس‌های ورزشی ضدبو و ضدباکتری، شماری از تحولات ایجاد شده در صنعت نساجی با کمک فناوری نانو است که به تولید انبوه رسیده‌اند. ورود صنعت نساجی به فناوری‌های پیشرفته می‌تواند این صنعت را از بسیاری از مشکلات کنونی رها کند. جوراب‌های نانو، نخستین تولید صنعت نساجی در عرصه فناوری پیشرفته است که به تولید انبوه رسیده و توانسته نمونه موفقی در بازار باشد و از سد مشکلات بازار صنعت نساجی عبور کند. با این حال ۲۰ شرکت دانش‌بنیان در این عرصه فعالیت می‌کند اما برای تاثیرگذاری فناوری‌های پیشرفته لزوم پیوند عمیق‌تر با این حوزه صنعت بیش از پیش احساس می‌شود تا بتوان بین صنعت نساجی و فناوری‌های پیشرفته پیوندی عمیق ایجاد کرد تا ضمن کاهش هزینه تولید، کیفیت محصولات را افزایش دهد. در حال‌حاضر سهم ایران از تولید علم نانو در صنعت نساجی حدود ۳ درصد از علم جهانی است. ایران توانسته با این سهم از تولید دانش هم‌رده کشور فرانسه و بالاتر از کشورهایی چون اسپانیا و ژاپن قرار گیرد. از آنجا که بیش از ۹۰ درصد صنعت نساجی در اختیار بخش خصوصی است بیشتر این شرکت‌ها از بکارگیری فناوری نانو برای ایجاد ارزش‌افزوده در تولیدات خود استقبال می‌کنند. درحال‌حاضر حدود ۲۰ شرکت نوپا، تولیدی و صنعتی در این حوزه فعالیت دارند. البته با توجه به مشکلات صنعت نساجی، توسعه فناوری نانو در این صنعت نیز با مشکلاتی مواجه بوده و امید است با توجه به ظرفیت‌های نانو در صنعت نساجی، سیاست‌های حمایتی دولت بتواند فرصت‌های فراوانی را برای پیشرفت این صنعت فراهم کند.
۳ راهبرد معاونت علمی
بازاری که محصولات نساجی با فناوری نانو را به‌کار می‌گیرند از ۳/۲۰ میلیارد دلار امریکا در سال ۲۰۰۸م افزایش پیدا کرده و پیش‌بینی می‌شود تا سال ۲۰۲۲م به ۸/۲۹ میلیارد دلار برسد. بر اساس پیش‌بینی‌های انجام‌شده با توسعه بازار تامین نانو مواد و کاهش قیمت آنها، توسعه فناوری نانو در صنعت نساجی رشدی فزاینده خواهد داشت و از طرفی با رشد بازار منسوجات هوشمند و منسوجات فنی در سال‌های پیشرو کاربردهای متنوعی از این منسوجات به‌دست خواهد آمد. بر این اساس ارزش نانو مواد مصرفی در نساجی با رشد ۴ برابری از حدود ۴ میلیارد دلار در سال ۲۰۱۲م به حدود ۱۶ میلیارد دلار تا انتهای سال ۲۰۱۵م رسیده است. سعید سرکار، رییس ستاد توسعه فناوری نانو معاونت علمی و فناوری ریاست‌جمهوری در گفت‌وگو با صمت به ۳ نوع طبقه‌بندی فناوری نانو در استفاده از صنایع به‌ویژه صنایع نساجی اشاره کرد و گفت: از آنجایی که نانوفناوری نوعی فناوری تحول‌ساز است از این‌رو برای نانوفناوری ۳ نوع طبقه‌بندی در نظر گرفته شده است. مورد اول باید بتوانیم مواد نانو را تولید کنیم که به جرات می‌توان گفت ظرفیت ۹۵ درصدی برای تولید مواد نانو در کشور وجود دارد که تولید این مواد در صنایع و خطوط تولید به صورت انبوه در حال انجام است.
مورد دوم رسوخ فناوری نانو در صنایع موجود است تا بتوان کیفیت و کارآیی محصولات را ارتقا داد. از این‌رو تمام تلاش ما در ستاد فناوری نانو معاونت علمی و فناوری ریاست‌جمهوری این است که صاحبان صنایع به استفاده از فناوری نانو توجه کنند. در غیراین صورت رقابت‌پذیری و بازاریابی را در سطح ملی و بین‌المللی از دست خواهند داد چراکه فناوری نانو علاوه بر بالا بردن کیفیت محصول و ارتقای فناوری قیمت تمام شده محصول را با قابلیت بهتر کاهش می‌دهد. به گفته سرکار استفاده از فناوری نانو در صنایع انتخاب نیست بلکه یک ضرورت اجتناب‌ناپذیر است که استفاده از این فناوری صنایع مختلف به‌ویژه صنایع نساجی را متحول می‌کند بنابراین فناوری نانو نوعی فناوری تحول‌ساز است. اما مورد سوم استفاده از محصولاتی است که با استفاده از فناوری نانو به عنوان محصولات جدید وارد بازار می‌شوند مانند پارچه‌ها، فلزات و داروهای هوشمندی که به بازار عرضه شده‌اند. از آنجایی که این محصولات ارزش افزوده بالایی را در دنیا دارند نباید از آن غافل ماند. رییس ستاد توسعه فناوری نانو معاونت علمی و فناوری ریاست‌جمهوری با بیان اینکه فناوری نانو در صنایع نساجی کاربردهای متنوعی پیدا کرده است، گفت: بیشترین کاربرد آن در تولید پارچه یا نخ‌های ضد باکتری است و علاوه بر این در تولید پوشش‌های ضد باکتری مانند ملافه یا لباس‌های بیمارستانی و انواع لباس‌های زیر و جوراب‌های ضدباکتری کاربرد دارد. سرکار با بیان اینکه نباید با توزیع محصولات فاقد فناوری نانو ذهنیت مردم را نسبت به قابلیت‌های فناوری نانو تخریب کرد، گفت: خوشبختانه کشورمان در حوزه استفاده از فناوری نانو بین سایر کشورها پیشرو است و از دیگر کاربردهای فناوری نانو در صنایع نساجی می‌توان به تولید پارچه‌های آب‌گریز یا جذب بالا و همچنین ضدلک اشاره کرد. به عنوان مثال با استفاده از فناوری نانو میزان جذب آب را در حوله می‌توان بالا برد همچنین پارچه‌هایی می‌توان تولید کرد که آب‌گریز هستند و آب به آنها نفوذ نخواهد کرد. بنابراین لک در آنها ایجاد نخواهد شد و لطافت پارچه‌ها را تا اندازه زیادی بالا می‌برد. همچنین از دیگر کاربردهای فناوری نانو در صنایع نساجی بالا بردن میزان رنگ‌پذیری پارچه‌هاست؛ تولید این محصولات درحال‌حاضر در کشور وجود دارد.
کاهش استفاده از مواد اولیه با فناوری نانو
تولید جوراب‌های نانو با خاصیت ضدباکتری و ضدبو که امروزه به مرز صادرات رسیده به عنوان یک تجربه موفق در صنعت نساجی موجی از توسعه این فناوری را ایجاد کرد. به طوری‌که این محصول توانست مانع از توسعه بازار محصولات مشابه ترکیه‌ای در بازار ایران شود که در نوع خود بسیار جالب توجه بود. در عرصه نانو محصولات نساجی دیگری از جمله پارچه‌های پلی‌استر ضدباکتری، نخ‌های فلامنتی نایلون و پلی‌استر ضدباکتریایی، فرش ضدآب و لک، فرش معطر، لایه‌های بی‌بافت ضدباکتریایی برای مصارف بهداشتی، دستمال کاغذی ضدباکتریایی، منسوجات رسانا و محافظ امواج، پانسمان زخم و… نیز تولید شده که برخی از آنها وارد بازار شده و برخی دیگر در آینده نزدیک عرضه خواهد شد. مجید منتظر، مسئول پژوهشکده نانو دانشگاه امیرکبیر نیز در گفت‌وگو با صمت ضمن تایید این موضوع به مزیت‌های کاربرد فناوری نانو در صنایع نساجی اشاره کرد و گفت: استفاده از فناوری نانو می‌تواند به ارتقای کیفیت کالا، افزایش سود، تولید و کاربرد همچنین کاهش هزینه‌ها در صنایع کمک کند. محصولات تولیدی صنایع نساجی در صنایع مختلفی از جمله صنایع ساختمانی، هوایی، دریایی، نظامی و… کاربرد دارند. نخستین کاربرد فناوری نانو در صنایع نساجی استفاده از ترکیبات نانو نقره برای تولید پارچه‌هایی با خاصیت ضدمیکروب است که در کالاهایی مانند جوراب، انواع لباس‌های زیر یا رخت‌پوش‌ها و کالاهای پزشکی کاربرد دارد. از دیگر کاربردهای استفاده از فناوری نانو در صنایع نساجی کاهش مصرف مواد اولیه است به این صورت که در برخی موارد استفاده از مواد اولیه علاوه بر اینکه از یک یا ۲ درصد به ۰/۱ درصد کاهش پیدا می‌کند کارآیی محصول را بهتر خواهد کرد. منتظر با اشاره به میزان استفاده صنایع نساجی کشور از فناوری نانو افزود: فناوری نانو اغلب برای کالاهای پیشرفته یا کالاهایی که کاربرد خاص دارند استفاده می‌شود اما در صنایع نساجی با فناوری سطح پایین هنوز آنگونه که باید این فناوری جا نیفتاده است. البته به طور نسبی ۲۰ درصد از صنایع نساجی کشور از فناوری نانو استفاده می‌کنند و این رقم رو به افزایش است.
بنابر این گزارش، از آنجایی که صنایع نساجی کشور با مشکلات متعددی مواجه هستند و هنوز نتواسته‌اند آنگونه که باید نیاز و خواست مردم را برآورده کنند و از طرفی با توجه به اینکه رتبه ۷ تولید علم در حوزه نانو دنیا را به خود اختصاص داده‌ایم از این رو انتظار می‌رود مسئولان از این ظرفیت در ارتقای صنعت نساجی به نحو احسن استفاده کنند.
