وابستگی اتوماسیون دستی به نیروی انسانی
آمار و ارقامی که در ارتباط با اشتغال در شرکتهای خودروسازی کشور منتشر میشود، متفاوت است. برای نمونه آنطور که میرخانی رشتی میگوید در شرکتی مانند ایرانخودرو به ازای هر یک از کارکنان سالانه ۱۵ خودرو به تولید میرسد اما به گفته دبیر انجمن تخصصی صنایع همگن نیرو محرکه و قطعهسازان، در حال حاضر به ازای هر نفر شاغل در شرکتهای خودروسازی سالانه حدود ۸ خودرو تولید میشود در حالیکه در دنیا این رقم حدود ۴۰ خودرو است. برای آگاهی از آمار دقیق نیروهای مازاد در شرکتهای خودروسازی صمت این پرسش را با آرش محبینژاد در میان گذاشت. به گفته دبیر انجمن تخصصی صنایع همگن نیرو محرکه و قطعهسازان، برای مقایسه نیروی مازاد در صنعت خودرو دو روش وجود دارد. روش نخست مقایسه عمودی نام دارد که براساس آن سالهای متوالی تولید خودرو در کشور با یکدیگر مورد قیاس قرار میگیرد. روش دوم مقایسه افقی است که وضعیت خودرو کشور با کشورهای همتراز دنیا مقایسه میشود. وی برای آگاهی بیشتر از این ۲ روش به عنوان مثال پرداخته و توضیح میدهد: در سال ۱۳۹۰ بیش از یک میلیون و ۶۰۰هزار خودرو به تولید رسید که در همان سال حدود ۱۰۰هزار نفر در خودروسازیهای کشور به صورت مستقیم مشغول به فعالیت بودند. در سال ۱۳۹۴ کمتر از یک میلیون خودرو با حدود ۱۲۲هزار نفر به تولید رسید. این مقایسه عمودی نشان میدهد در سال ۹۴ نسبت به سال ۹۰ با ۶۰درصد کاهش تولید روبهرو بودیم اما از آنطرف حدود ۲۰درصد به تعداد شاغلان در خودروسازیها اضافه شده است. این کارشناس صنعت خودرو ادامه میدهد: در دنیا با نیروی مستقیم ۱۲۲هزار نفری در شرکتهای خودروسازی تیراژ ۴ برابری نسبت به ایران رقم میخورد و به دیگر سخن با این حجم نیرو حداقل تیراژ تولید باید به ۴میلیون خودرو در سال برسد. این آمار مشخص میکند در سال ۹۰ نیز حدود ۵۰درصد نیروی مازاد در شرکتهای خودروسازی کشور وجود داشته این در حالی است که اکنون این تعداد حتی با کاهش تیراژ، افزایش یافته است. محبینژاد اگرچه آمار نیروهای مازاد در شرکتهای خودروسازی را بهصورت مقایسهای عنوان میکند اما معتقد است وجود بخشی از نیروی مازاد در صنعت خودرو قابل توجیه است زیرا از آنجایی که بیشتر اتوماسیون شرکتهای خودروسازی دستی است، به نیروهای انسانی بیشتری نیاز است. در ایران نیروی کار ارزان و میزان اشتغال پایین است شاید مصلحت نباشد که به سمت اتوماسیون بالا پیش رویم. به باور دبیر انجمن تخصصی صنایع همگن نیرومحرکه و قظعهسازی، با توجه به تعداد نیروی شاغل به صورت مستقیم در صنعت خودرو، تیراژ ایدهآل حدود ۲میلیون و ۵۰۰ تا ۳میلیون دستگاه خودرو بهصورت سالانه است. وی نیز مانند دیگر کارشناسان و تحلیلگران در ارتباط با روشی که بتواند معضل نیروی مازاد در شرکتهای خودروسازی را پر کند، میگوید: خودروسازان به دلیل بحرانهای سیاسی، اجتماعی، پرسنلی و… قادر به تعدیل نیروی انسانی نیستند بنابراین باید افزایش بهرهوری، بالا بردن تیراژ تولید و فروش اقتصادی را در دستوکار خود قرار دهند. صمت در این گزارش تصمیم ندارد با مطرح کردن نیروهای مازاد در شرکتهای خودروسازی فعالیت این افراد را به چالش بکشد زیرا دولت برنامهای برای تعدیل نیروهای مازاد ندارد و شاغلان در این صنعت نباید نگران اخراج شدن باشند اما بهراستی خودروسازان که سالهاست هزینههای سربار ناشی از استخدام نیروهای مازاد را به عنوان استدلالی برای بالا بودن هزینههای تمامشده خودرو مطرح میکنند، چه تمهیدات اساسی برای برونرفت از این مسئله اندیشیدهاند؟