دفتر برنامهریزی و اقتصاد مسکن وزارت راهوشهرسازی ضمن طبقهبندی وضع موجود بازار مسکن درقالب ۶ مولفه، ۱۲متغیر درونی و بیرونی اثرگذار بر بخش مسکن در سال آینده را فهرست کرد. این فهرست که در همایش «چشمانداز اقتصاد ایران در سال ۹۶» مطرح شد، نحوه تاثیرگذاری متغیرهای اقتصادی ۱۲ گانه مذکور که بیشترین اثر بر بخش مسکن را خواهند داشت توضیح داد و سمت و سوی بازار مسکن سال آینده را در قالب سناریوهای مختلف احتمالی درباره متغیرهای اقتصادی گوناگون پیشبینی کرد.
وضعیت بازار مسکن در نخستین سطح را باید با توجه به واحدهای لوکس مازاد ارزیابی کرد. بررسیهای میدانی دفتر برنامهریزی و اقتصاد مسکن نشان میدهد با وجود تعداد زیادی واحد لوکس مازاد در بازار، بخش زیادی از تقاضای مصرفی در گروه سنی آپارتمانهای نوساز بیپاسخ مانده است چراکه دامنه انتخاب متقاضیان واحدهای نوساز در سال ۹۵ نسبت به سالهای رکود محدودتر شده است.
از این رو سازندهها باید برنامه ورود خود به بازار مسکن را در سال آینده با لحاظ این محدودیت تقاضا تنظیم کرده و فرصت کنونی را مغتنم بدانند. در تمام ماههای امسال بیش از نیمی از حجم معاملات به آپارتمانهای نوساز اختصاص داشته است که نشان از انگیزه طرف تقاضا برای مالکیت این گروه سنی از واحدهای مسکونی دارد.
از سوی دیگر اکنون ۳/ ۷۱ درصد از تقاضای مسکن در بازار مربوط به آپارتمانهای زیر ۱۰۰ مترمربع است و این در حالی است که متوسط مساحت ساختوساز مسکونی در تهران بیش از ۱۲۰ مترمربع است. از این رو توصیه دفتر اقتصاد مسکن این است که استراتژی سازندهها در سال آینده تغییر کند به نحوی که از متراژ سه رقمی صرفنظر کنند و به ساخت واحدهای زیر ۱۰۰ مترمربع روی بیاورند.
البته این نباید استراتژی نهایی باشد، چراکه بیش از نیمی از تقاضای آپارتمان به متراژهای زیر ۸۰ مترمربع اختصاص دارد و سازندهها باید در گام بعد به سمت ساخت واحدهایی با این مساحت روی بیاورند. سطح دوم تشریحکننده بازار مسکن ناظر بر تقاضای خرید مسکن در سال پیشرو خواهد بود. برآوردهای آماری حاکی از توانمندتر شدن طرف تقاضا نسبت به سالهای قبل است و نشانگری که این گزاره را تایید میکند نیز، شاخص طول دوره انتظار برای خرید مسکن است که با کاهش قابل توجهی روبهرو شده است.
این شاخص که از آن با عنوان شاخص دسترسی مسکن یاد میشود، بر اساس نسبت قیمت مسکن به درآمد خانوار محاسبه میشود و بر اساس آن مدتزمان انتظار تملک یک آپارتمان ۷۵مترمربعی با احتساب اختصاص ۱۰۰درصد درآمد خانوار به تامین مسکن، اعلام میشود. این شاخص امسال بهبود پیدا کرده و طول دوره انتظار تملک مسکن به کمترین حد سه سال اخیر رسیده است. شاخص مذکور در سالهایی که در بازار مسکن جهش قیمت و رونق حبابی وجود داشت و سطح تسهیلات خرید بسیار کمتر بود، به نزدیک هشت سال رسیده بود اما با بهبود اخیر در مرز ۶ سال قرار گرفته است.