ید برای نخستینبار در ایران در ۲۷ کیلومتری شمال شهرستان آققلا از اعماق ۱۲۰۰ متری زمین، استخراج شد و هماکنون، بهرهبرداری از این محصول در قالب دو واحد فرآوری در استان گلستان در حال انجام است.
به نقل از روزنامه صمت: در جوار این معدن نیز یکی از بزرگترین کارخانههای فرآوری ید در خاورمیانه ساخته شده که این ماده را برای مصارف مختلف در صنایع گوناگون فرآوری میکند.
ماده معدنی ید فقط در مناطق خاصی کشف و استخراج میشود که یکی از آن مناطق مهم، قسمتهایی از سواحل اقیانوس آرام و دریای خزر است. در حال حاضر تولید ید جهان در انحصار کشورهای روسیه، چین، ژاپن، اندونزی، شیلی، امریکا، ترکمنستان و جمهوری آذربایجان قرار دارد و حدود یک دهه است ایران نیز توانسته به جمع این کشورها بپیوندد.
ارزشصادرات۱۰میلیون دلاری
ید در ایران در سواحل دریای خزر و تنها در استان گلستان یافت میشود. درباره منحصربهفرد بودن ید در استان گلستان و میزان استخراج آن، رییس سازمان صنعت، معدن و تجارت این استان در گفتوگو با صمت عنوان کرد: ۹ کشور در دنیا ازجمله ایران ید را استخراج و استحصال میکنند و به خاطر معادن ید استان گلستان، کشور ما در رده ۶ کشور تولیدکننده ید جهان قرار گرفته است. قوانلو در ادامه با اشاره به میزان استخراج سالانه ید در استان خاطرنشان کرد: سال گذشته حدود ۲۰۰ تا ۲۵۰ تن ظرفیت ید استان گلستان اعلام شد. این درحالی است که کل مصرف داخلی ما ۱۳۰ تا ۱۵۰ تن ید بیشتر نیست و مابقی آن به خارج از کشور صادر میشود. وی در ادامه افزود: سال گذشته حدود ۱۰میلیون دلار ارزش صادرات ید استان گلستان بوده است.
دو واحد فرآوری در گلستان
دو واحد فرآوری ید در استان گلستان مشغول به فعالیت هستند. در اینباره حسین طلوعیان معاون امور صنایع و معادن استان گلستان در گفتوگو با صمت اظهار کرد: پروانه بهرهبرداری ید در استان گلستان بیشتر از یک پروانه بهرهبرداری نیست. اما دو واحد فرآوری و صنعتی ید در استان مشغول فعالیت هستند. که شورابههای یددار را تبدیل به بلور ید یا کریستال میکنند. این کریستالها بالای ۹۹/۹ درصد دارای خلوص هستند.
طلوعیان در ادامه با اشاره به ظرفیت این دو واحد فرآوری ید در استان گلستان عنوان کرد: ۲۳۰ تن ظرفیت سالانه ید کریستال از این دو واحد فرآوری است که سال گذشته صادرات ید از این دو واحد فرآوری به میزان ۲۰۵ تن به کشورهای چین، ایتالیا، هند و پاکستان بوده است.
وی با بیان این موضوع که استخراج ید تنها مختص استان گلستان است، یادآور شد: از اینرو مهمترین سرمایهگذاری ما در سطح استان بر پایه فرآوردههای ید است. بنابراین از سرمایهگذاران مختلف برای سرمایهگذاری ید به استان دعوت کردهایم. البته یک واحد فرآوری نیز برای یددار کردن نمک خوراکی در استان وجود دارد.
لازم به یادآوری است، نخستین پروانه بهرهبرداری معدن ید کشور با عنوان «اینچه» در سال ۱۳۸۶ در استان گلستان صادر شد که ذخیره قطعی این معدن ۳هزار و ۵۰۰ تن اعلام شده است. تکمیل اکتشافات دومین محدوده معدنی ید ایران نیز با میزان ذخیره قطعی یکهزار و ۲۸۸ تن برآورد در سال ۱۳۹۴ انجام شده است. همچنین کارخانه تولید ید کانسار خزر در ۲۷کیلومتری شمال آققلا و در نزدیکی مرز اینچهبرون واقع است. کانسار خزر در سال ۸۳ با هدف اکتشاف و استخراج ید در شمال استان گلستان تاسیس و تولید ید در معدن این شرکت از اواخر سال ۸۷ آغاز شد.