توافقات و اجرای برجام، انتخابات ریاست جمهوری در ایران و آمریکا، ایام اربعین و سال نو میلادی از مهمترین دلایل بروز افت و خیزهای ناگهانی قیمت ارز در ایران طی سالهای ۹۲ تا ۹۵ بوده است.
بررسی تحولات قیمتی در بازار آزاد ارز در سال جاری و مقایسه آن با سال های اخیر نشان می دهد که هر دلار آمریکا که به صورت متوسط در سال ۹۲ به میزان ۳۱۸۳۹ ریال بوده در ۱۰ ماهه ابتدای امسال به ۳۶۱۱۴ ریال افزایش یافته است. به بیان دیگر، قیمت هر دلار آمریکا در بازار آزاد ایران طی ۳ سال گذشته ۴۲۷۵ ریال رشد داشت که این میزان در ۱۰ ماهه ابتدای امسال ۵,۱ درصد بوده است.به گزارش اقتصاد آنلاین به نقل از ایبِنا، با این وجود، دلار در بازار آزاد در ۱۰ ماهه ابتدای امسال به حداکثر ۴۱۴۵۳ ریال نیز رسیده که نسبت به ابتدای امسال ۱۰,۹ درصد رشد نشان می دهد. حداکثر قیمت هر دلار آمریکا در سال ۹۲ رقم ۳۶۸۲۷ ریال، در سال ۹۳ نیز رقم ۳۵۹۵۰ ریال و در سال گذشته ۳۷۳۶۸ ریال بود.
کمترین قیمت دلار آزاد در سال جاری ۳۴۴۰۱ ریال بود که نسبت به کمترین قیمت ۱۰ ماهه ابتدای سال گذشته به میزان ۷,۴ درصد رشد نشان می دهد. پایین ترین قیمت دلار در بازار آزاد ایران در سال ۹۲ رقم ۲۸۹۵۰ ریال، سال بعد از آن ۳۰۳۵۴ ریال و در سال ۹۴ هم ۳۲۰۴۰ ریال بوده است.
بانک مرکزی اعلام کرده که شکاف نرخ دلار آزاد و رسمی در فاصله سال های ۹۲ تا ۱۰ ماهه ابتدای امسال از ۴۹,۸ درصد به ۱۵.۸ درصد رسیده است. به بیان دیگر در ۳ سال گذشته فاصله بین ارز آزاد و نرخ رسمی آن به میزان ۳۴ درصد کمتر شده که در راستای زمینه سازی اجرای طرح یکسان سازی نرخ ارز و از بین بُردن رانت و فسادهای احتمالی صورت گرفته، با این حال همچنان شکاف قیمتی نرخ دلار رسمی، آزاد و نرخ سامانه سنا وجود دارد.
با وجود ثبات نسبی قیمت ها در بازار ارز ایران در سال های اخیر و به ویژه پس از آغاز به کار دولت تدبیر و امید، اما در برخی دوره ها به دلایلی که توضیح داده خواهد شد، دلار در بازار با رشد قیمت مواجه شده و ارقام نشان می دهد که بین کمترین نرخ دلار در سال ۹۲ تا بالاترین قیمت آن در سال جاری، ۴۶۲۶ ریال فاصله وجود دارد. به بیان دیگر، قیمت هر دلار آمریکا در سال های گذشته با وجود آرامش در بازارها نیز تا نزدیک ۵۰۰ تومان رشد را به ثبت رسانده است.
هرچند به دلیل شرایط خاص اقتصاد ایران، تاثیر تحریم ها، نیازهای فصلی و دوره ای و مانند آن، افزایش قیمت ارز به ویژه در طول سال های اخیر اجتناب ناپذیر بوده ولی مقامات بانک مرکزی می گویند در مدیریت شکل گیری حباب های قیمتی و بازارهای سوداگرانه ارزی مانند آنچه که در دوره های گذشته تجربه شد، موفق بوده اند.