سفارشی که برای فروش یا خرید بخش بزرگی از یک نوع اوراق بهادار نظیر سهام یک شرکت ثبت میشود، معامله بلوکی نام دارد. معاملات بلوکی شامل تعداد زیادی از سهام یا اوراق مشارکت است که با یک قیمت تعیینشده بین طرفین خریدار و فروشنده خارج از بازارهای بورس یا فرابورس،
برای کاهش تاثیر چنین معامله بزرگی بر قیمت جاری سهام در بازار انجام میشود. به گفته کارشناسان بازارسرمایه این معاملات از سال گذشته در بازار بورس تعریف شد و به دنبال آن و اثرگذاری کاذب بر روی شاخص، انتقاد جمعی از فعالان بازارسرمایه را به همراه داشت و در هفتههای اخیر با تصمیم ریاست سازمانبورس و اوراق بهادار مقرر شد انجام معاملات بلوکی محدود شود.
کوچکتر شدن فضای کسبوکار
سازمان بورس به دلیل وظایف نظارتی که برعهده دارد گاهی لازم میداند اظهارنظر کرده و راهکارها و توصیههایی در راستای کنترل بازار داشته باشد، البته این به معنای دخالت نیست، به نظر میرسد تبعات و عواقب مثبت این جریان بسیار شایستهتر و مناسبتر باشد. این بخشی از اظهارنظر فردین آقابزرگی نایبرییس هیاتمدیره کانون کارگزاران بورس و اوراق بهادار درباره انجام معاملات بلوکی است. وی معتقد است هر نوع محدودیت از هر نظر، تا حدودی فضای کسبوکار را کوچکتر میکند. این فرآیندی که براساس آن شرکتهای سرمایهگذاری یا نهادهای مالی با توجه به فضا یا امکانات و شرایطی که دارند، (بهویژه در فضای رکودی حاکم بر اقتصاد و بورس کشور) ناگزیر از این باشند که تابع توافقات داخلی خودشان دست به انجام معاملات بزنند؛ معاملات خاصی که ممکن است در فضای متعارف بازار امکانپذیر نباشد. آقابزرگی در ادامه با اشاره به اینکه حجم معاملات میتواند موازنه بازار بورس کشور را به شکلی که انتظار میرود بازتاب ندهد به صمت گفت: چون میتواند تامینکننده نظر ناظران بورس باشد و از نظر کنترل حجم معاملات موازنه بازار بورس کشور را به شکلی که انتظار میرود منعکس نکند. به این ترتیب که پیش از این برخی از فعالان بازار اظهار میکردند شرایط روانی بازار منفی است اما در مقاطعی یکباره شرایط عوض شده یا حجم معاملات بالا رفته و مثبت میشود یا عمق معاملات نسبت به حجم معاملات کمتر است. این کارشناس بازارسرمایه افزود: اجازه چنین محدودیتی از یک طرف مزایا و از سوی دیگر معایبی دارد و ایجاد محدودیت، هرگونه حالت طبیعی بازار را بهم میریزد، هرچند اگر مقام ناظر صلاح بداند تا حدودی در انجام این امور دخالت کند اما این محدودیت مناسبت خاصی برای بازار ندارد. آقابزرگی ادامه داد: همین که بالاترین مقام یک سازمان به این نتیجه میرسد که با اظهارنظری این گونه معاملات را محدود کند و دیگران را از انجام آن برحذر دارد، به نظر میرسد مقام ناظر دغدغه فعالان بازار را تا حدودی متوجه شده است. به گفته مدیرعامل کارگزاری بانک آینده معاملات بلوکی بیشتر بر روی آن دسته از سهامی انجام میشود که وزن سنگینتری در کنترل شاخص داشته و تاثیرگذارترین شرکتها در حجم معاملات و حرکت شاخص هستند.