برای نخستین بار است که شرایط سرمایهگذاری خارجی در پارکهای علم و فناوری فراهم شده از اینرو وزارت علوم، تحقیقات و فناوری درصدد جمعآوری ایدههای نو برای سرمایهگذاری توسط سرمایهگذاران خارجی است.
ایده نو، شرط سرمایهگذاری
خسرو پیری، مدیرکل دفتر سیاستگذاری و برنامهریزی فناوری وزارت علوم، تحقیقات و فناوری در گفتوگو با صمت به انواع سرمایهگذاری خارجی در پارکهای علم و فناوری اشاره کرد و گفت: شرایط سرمایهگذاری در پارکهای علم و فناوری به این صورت است که سرمایهگذار از قبل به فناوری دست یافته و خواستار استقرار در پارک علم و فناوری برای راهاندازی واحد «آرانددی» با ایدههای نو است. کشورمان خواستار این است که نشان(برند)های معروف در حوزههای الکترونیک و غیرالکترونیک در پارکهای علم و فناوری مستقر شده و واحدهای تحقیق و توسعه «آرانددی» راهاندازی کنند.
او افزود: یکی دیگر از سرمایهگذاریها توسعه واحدهای «آرانددی» و ایدهها توسط سرمایهگذاران خارجی است که این ایدهها با استفاده از شرکتهای دانشبنیان داخلی به محصول تبدیل خواهد شد. در اصل شرایط کلی حضور در پارکهای علم و فناوری داشتن ایده نو و همکاری با شرکتهای دانشبنیان مستقر در پارکهای علم و فناوری است.
پیری تاکید کرد: سرمایهگذاری در پارکهای علم و فناوری دو شرط اساسی دارد؛ یکی اینکه سرمایهگذار خارجی باید ایدههایی که در پارک علم و فناوری وجود دارد را توسعه دهد و دیگری اینکه ایده جدیدی را از طریق واحدهای «آرانددی» منتقل کند.
مدیرکل دفتر سیاستگذاری و برنامهریزی فناوری وزارت علوم، تحقیقات و فناوری یکی از مهمترین برنامههای وزارت علوم، تحقیقات و فناوری را انتقال دانش فنی دانست و افزود: برخی پارکهای علم و فناوری دارای فضای مناسب فیزیکی برای استقرار سرمایهگذاران خارجی بوده اما برخی پارکهای علم و فناوری نوپا هستند از این رو برای سال آینده هر سرمایهگذاری که تمایل به همکاری با پارکهای علم و فناوری داشته باشد شرایط سرمایهگذاری خارجی در صورت نبود فضای مناسب از طرف وزارت علوم، تحقیقات و فناوری مهیا خواهد شد.
پیری به دیگر برنامههای این وزارتخانه برای سرمایهگذاری خارجی در پارکهای علم و فناوری اشاره کرد و گفت: با توجه به اینکه بحث سرمایهگذاری خارجی در پارکهای علم و فناوری برای نخستین بار است که در کشور اتفاق میافتد بنابراین درصدد بررسی شرایط پارکهای علم و فناوری برای اختصاص فضای مناسب به سرمایهگذاران خارجی هستیم، از طرفی بسیاری از سرمایهگذاران به دنبال جذب ایدههای نو هستند از این رو حجمی از ایدهها توسط وزارت علوم، تحقیقات و فناوری تهیه شده تا سرمایهگذاران بتوانند با استفاده از ایدهها به محصول مورد نظر دست یابند.
بیمه؛ تضمینی برای سرمایهگذاری
مجید متقیطلب، رییس پارک علم و فناوری گیلان در گفتوگو با صمت قوانین سرمایهگذاری خارجی را تابع قوانین و آییننامههای سازمان سرمایهگذاری کشور دانست و گفت: سرمایهگذاری داخلی قوانین خاص خود را دارد و برای سرمایهگذاران خارجی نیز دستورالعملهایی مشخص شده است؛ این قوانین را سازمان سرمایهگذاری کشور که یکی از معاونتهای وزارت امور اقتصادی و دارایی است، تعیین میکند. از اینرو سرمایهگذاری در حوزههای مربوط به شرکتهای دانشبنیان نیز تابع قوانین این سازمان است.
متقیطلب با اشاره به اینکه دولت باید برای سرمایهگذاری خارجی ضمانتهای لازم را در نظر گیرد، افزود: سرمایهگذاران خارجی بعد از ورود سرمایه اصلی به کشور باید تعهداتی را قبول کنند اما سرمایهگذاری در حوزه علم و فناوری با ریسک همراه است و دولت باید ضمانتهایی را برای این موضوع فراهم کند تا در صورت بروز مشکل امکان جبران آن وجود داشته باشد. یکی از راهحلهایی که میتواند این تضمین را ایجاد کند بحث بیمه سرمایه و فناوری شرکتهای دانشبنیان است.
به گفته رییس پارک علم و فناوری گیلان وزارت امور اقتصادی و دارایی باید با روشی هدفمند بیمه شرکتهای دانشبنیان را برای سرمایهگذاری تضمین کند و در صورتی که بخواهیم تمام این موارد را از طریق دولت پیگیری کنیم با موانعی روبهرو خواهیم بود بنابراین با بیمه شرکتهای دانشبنیان میتوان در داخل کشور شاهد رشد خوبی برای تجاریسازی و ارتقای فناوری بود. متقیطلب با بیان اینکه زمینه همکاری برای سرمایهگذاران خارجی در پارکهای علم و فناوری کشور وجود دارد، تصریح کرد: پارک علم و فناوری گیلان نیز قراردادهای خوبی با سرمایهگذاران خارجی ازجمله قزاقستان منعقد کرده و در زمینه تولید سلولز برای تهیه کاغذ اعتبار ۴میلیارد تومانی را برای افتتاح فاز اول آن در نظر گرفته است.
با توجه به اینکه کشور قزاقستان مرکز مهم گندم است و از طرفی برای تولید کاغذ در کشور ناچار به قطع درختان و تخریب جنگل هستیم از اینرو با امضای قرارداد با کشور قزاقستان قرار شد با استفاده از فناوری ایرانی پسماند کشاورزی کشور قزاقستان تبدیل به سلولز شده و برای تولید کاغذ به ایران وارد شود. این قرارداد دو محور اساسی از جمله صادرات فناوری و جلوگیری از تخریب جنگل را دربر دارد. با وجود ضمانتهای دولت اینگونه قراردادها استمرار خواهد داشت.
او با اشاره به انتقال دانش فنی سرمایهگذاران خارجی تصریح کرد: انتقال دانش فنی سرمایهگذاران خارجی معمولا به صورت تدریجی و در قالب پروپوزال است و در برخی موارد میتوان دانش فنی را با دیگر کشورها معامله کرد اما موضوعاتی که پارکهای علم و فناوری بهطور کلی پیگیری میکنند شامل انتقال و تولید فناوری برای موضوعات درون و برونسپاری است.
او افزود: دوشنبه هفته جاری نیز سرمایهگذاران هلندی برای امضای قرارداد در حوزه تولید انرژی از باد در پارک علم و فناوری گیلان حضور خواهند یافت. استان گیلان یکی از مراکز مهم فناوری است که اینگونه سرمایهگذاریها نیازمند تضمین دولت برای رسیدن به نتایج مطلوب است.
تعیین زمینههای همکاری
حسن علمالهدی، رییس پارک علم و فناوری خراسان رضوی در گفتوگو با صمت به نحوه سرمایهگذاری خارجی در پارکهای علم و فناوری اشاره کرد و گفت: سرمایهگذاری پارکهای علم و فناوری در قالب شرکتهای دانشبنیان شکل میگیرد به این صورت که شرکتهای دانشبنیان شریک خارجی برای سرمایهگذاری انتخاب میکنند و سرمایهگذاری با کمک پارکهای علم و فناوری شکل میگیرد.
این نوع سرمایهگذاری باید تشریفات قانونی را طی کند؛ این نوع سرمایهگذاری در تمامی پارکهای علم و فناوری به دلیل نوپا بودن شکل نمیگیرد و در این بین پارکهای علم و فناوری بزرگ مانند خراسان رضوی، اصفهان و پردیس در شرف اقدام برای این اتفاق مهم هستند.
او افزود: سرمایهگذاری در پارکهای علم و فناوری به صورت مشترک برای تولید محصول مشترک است که بعد از تولید به کشور مورد نظر صادر خواهد شد. از دیگر موضوعاتی که بهتازگی به آن توجه شده استفاده از زیرساختها و فرصتهای قانونی مناطق آزاد است. زمینههای لازم برای همکاری مشترک شرکتهای دانشبنیان با سرمایهگذاران خارجی در مناطق آزاد فراهم شد تا بتوانند محصولات خود را بهصورت مشترک تولید کرده و آنها را به بازارهای بینالمللی صادر یا در بازارهای داخلی عرضه کنند.
علمالهدی با اشاره به اینکه تاکنون زمینه همکاری پارکهای علم و فناوری با سرمایهگذاران خارجی مشخص نشده، اظهار کرد: متاسفانه برای مشخص کردن زمینههای همکاری با سرمایهگذاران خارجی با یکسری نواقص قانونی مواجه هستیم.
برای این منظور کارگروهی در معاونت برنامهریزی وزارت علوم، تحقیقات و فناوری شکل گرفته تا زمینه همکاری با سرمایهگذاران خارجی را مشخص کند.
البته پارکهای علم و فناوری بزرگ خود بهدنبال سرمایهگذار خارجی برای تولید محصول به صورت مشترک بوده اما پارکهای علم و فناوری نوپا درگیر مشکلات اولیه هستند و نیاز به حمایت دارند.
رییس پارک علم و فناوری خراسان رضوی با تاکید بر اینکه انتقال دانش فنی سرمایهگذاران خارجی باید در کوتاهترین زمان انجام شود، گفت: رسالت اصلی پارکهای علم و فناوری همانطور که در اقتصاد مقاومتی بر آن تاکید شده، انتقال دانش فنی است اما برای انتقال دانش فنی نمیتوان زمان تعیین کرد چراکه انتقال آن بستگی به نوع فناوری، دانش فنی و پتنت مورد نظر دارد اما در هر صورت دانش فنی باید سریع اتفاق افتد زیرا فناوریها مدام در حال تغییر هستند.