از طرفی از آنجا که دست بانکهای تجاری برای تعیین طول دوره بازپرداخت تسهیلات خرید مسکن، بازگذاشته شده است، غالب بانکها، این تسهیلات را حداکثر بهصورت ۵ ساله پرداخت میکنند. با توجه به نرخ سود ۱۸ درصدی تسهیلات جدید خرید مسکن، این دوره زمانی محدود برای بازپرداخت، عملا مبلغ قسط ماهانه تسهیلات را به مراتب فراتر از استطاعت مالی متقاضیان مصرفی، تعیین میکند و موجب کاهش استقبال از آن خواهد شد.
دستانداز دیگر در سه راهی جدید، متوجه بانک عامل بخش مسکن است. بانک مسکن اگرچه مجاز شده، در کنار تسهیلات اوراق مسکن که تسهیلات بدون سپرده محسوب میشود، «تسهیلاتی مشابه بانکهای تجاری» که کاملا غیروابسته به اوراق است را به زوجین پرداخت کند اما محدودیت ماههای اخیر این بانک در پرداخت تسهیلات ساخت بدون سپرده که ناشی از کمبود منابع بوده است، هماکنون کار برای پرداخت تسهیلات خرید مسکن کاملا غیروابسته به اوراق را برای بانک مسکن، مشکل میکند.
بانکهایی که در ماههای اخیر، به سود مصوب شورای پول و اعتبار، پایبند بودهاند با کاهش سپردهگذاری و خروج منابع سپردهای روبهرو شدهاند. در بانک عامل بخش مسکن نیز فعلا امکان پرداخت تسهیلات خرید مسکن از نوع تسهیلات کاملا مستقل از اوراق، وجود ندارد. بنابراین این بانک میتواند همان مسیر دوم که «پرداخت تسهیلات ۱۴۰ میلیونی اوراق مسکن با وابستگی کمتر به اوراق» است را برای زوجین اعمال کند.
کدام تسهیلات، «بهترین» است؟
سبد تسهیلات خرید مسکن که طی دو سال گذشته با تعریف وام اوراق برای زوجین، وام صندوق یکم و وام مخصوص بافتفرسوده، متنوع شد در حالحاضر در قالب سبد ۹۶، از تنوع بیشتری برخوردار شده است. فراوانی انواع تسهیلات قدیم و جدید برای خرید مسکن، چون که حق انتخاب را برای متقاضیان افزایش داده، «امکان انتخاب» را نیز برایشان سخت کرده است.
هرکدام از تسهیلات قبلی و جدید، به لحاظ مبلغ، نرخ سود، شرط سپردهگذاری، مبلغ قسط و طول دوره بازپرداخت، دارای شرایط خاص خود است که متقاضیان، متناسب با هزینه-فایده این تسهیلات و تطبق آن با شرایط اقتصادی خود، میتوانند مسیر بهتر را انتخاب کنند. آنچه در این میان، باید به عنوان پارامتر ویژه، مدنظر متقاضیان قرار بگیرد، میزان احتمال پرداخت تسهیلات از سوی بانکهای عامل است.
بررسیها در اینباره با توجه به ویژگیهای مختلف و متفاوت تسهیلات جدید و قبلی نشان میدهد: مسیرهای سهگانه، همگی برای گروهی از متقاضیان مسکن طراحی شده که تمایلی به انتظار یکساله و سپردهگذاری در صندوق پسانداز یکم را ندارند. به بیان دیگر، اگرچه در حالحاضر، همچنان سقف وام «یکم»، بالاترین مبلغ تسهیلات را برای «خانهاولی»ها در اختیارشان قرار میدهد اما از یکسو، زوجین دارای سابقه مالکیت، امکان ورود به صندوق یکم را ندارند و از سوی دیگر، گروهی از «خانهاولی»ها، قصد دارند در سریعترین زمان ممکن، از مسیری غیر از این صندوق، برای دریافت تسهیلات اقدام کنند.
در حالحاضر، با احتساب هزینه-فایده انواع تسهیلات و لحاظ پارامتر مربوط به میزان احتمال پرداخت تسهیلات مصوب، میتوان گفت: برای زوجین، از بین «تسهیلات بدون سپردهگذاری بانکهای تجاری»، «تسهیلات بدون سپردهگذاری بانک مسکن» و همچنین «تسهیلات اوراق مسکن»، گزینه آخر به عنوان بهترین مسیر در حال حاضر توصیه میشود.
تسهیلات اوراق مسکن، برای زوجین در حالحاضر هم به لحاظ «قطعیت پرداخت توسط بانک عامل» و هم به لحاظ «ارزش واقعی»، «نرخ سود»، «مبلغ قسط» و همچنین «طول دوره بازپرداخت»، شرایط بهتری نسبت به سایر تسهیلات موجود در سبد دارد.
در تهران این تسهیلات، با مبلغ اسمی ۱۴۰ میلیون تومان پرداخت میشود که با احتساب بهای خرید اوراق برای ۱۲۰ میلیون تومان آن، ارزش واقعی تسهیلات به ۱۲۳ میلیون تومان میرسد. این مبلغ از تسهیلات ۱۰۰ میلیونی بانکهای تجاری، بیشتر است ضمن آنکه، دوره بازپرداخت آن، به جای ۵ سال، ۱۲ ساله است و نرخ سود آن نیز بین ۵/۱۷ تا ۱۸ درصد خواهد بود.
از طرفی، مبلغ اقساط تسهیلات ۱۴۰ میلیونی نیز حدود ۲ تا ۵/۲ میلیون تومان در ماه خواهد بود، درحالیکه مبلغ قسط تسهیلات بانکهای تجاری در صورت بازپرداخت ۵ ساله، ماهانه حداقل ۵/۲میلیون تومان برآورد میشود.