خانه صنعت، معدن و تجارت استان تهران
نوشته های مرتبط
میله گل سرخ در مزار شــــریف:
رنگ و رونق هرچه بیشتر جشن نوروز با درونمایه و حال و هوای امروزیش در میان اهالی بلخ و گره خوردن محکم و استوار این جشن خجسته با عقاید دینی و مذهبی مردم افغانستان بزمانی بر میگردد که هرات باستان، دوره مشعشع دوره تیموریان را استقبال میکرد. به گواهی تاریخ، آرامگاه منسوب به حضرت علی (ک) در قریه ده خیران بلخ، در هنگام حکم‌روایی سلطان سنجر، یکی از شاهان سلسله سلجوقی، در سال ۵۳۰ هجری قمری کشف و اعمار شده بود. ولی بسیاری از قسمتهای این آرامگاه در اثر لشکرکشی‌های مغول یکجا با آبادی‌های دیگر بلخ باستانی ویران و روزگاری به دست فراموشی سپرده شده بود. سپس سلطان حسین بایقرا یکی از سلاطین دانش پرورش تیموری درسال ۸۸۵ هجری قمری با جمعی از فضلا و فرزانگان آن روزگار، مانند وزیر دانایش امیر علی شیرنوایی که ذکر آن در بالا گذشت، مولانا عبدالرحمن جامی، مولانا سعدالدین تفتازانی، مولانا حسین واعظ کاشفی و دیگر بزرگان و دانشمندان هرات به بلخ رفتند وباردوم سنگ تهداب زیارت حضرت علی (ک) را در بلخ، اساس گزاری کردند. گویا با هسته گذاری آرامگاه حضرت علی (ک) در قریه ده خیران بلخ وآغاز ساختمانها، بناها و خانه‌های بیشمار پیرامون روضه مبارک حضرت علی (ک) هسته شهر بزرگ مزارشریف گذاشته شد. مردمان جهان امروز این شهر را بنام “پایتخت نوروز” می شناسند و نوروز را همه ساله درجایگاه اصلی و واقعی آن در میان گلهای لاله جشن میگیرند.
نامیدن ولایت بلخ بحیث پایتخت نورز، برخاسته از دو نگرش میباشد: یکی اینکه در ولایت بلخ جشن نوروز با مراسم ویژه با برافراشتن علم مبارک حضرت علی (ک) برگزار میگردد.
ودیگر اینکه براساس شواهدی که در برخی از آثارپیشینیان، از جمله شاهنامه بی‌زوال فردوسی بدست ما رسیده است، تاج‌پوشی شاهنشاه پیشدادیان بلخ، جمشید، در همین روز ودر همین بلخ باستانی صورت گرفته است.
حالا نوروز در میان مردم افغانستان هم ریشه تاریخی دارد و هم رنگ عقیدتی به خود گرفته است. با توجه به ارادت و اخلاصی که نسبت به حضرت علی در میان مردم مسلمان ما وجود دارد و به خصوص این که تاریخ به خلافت رسیدن حضرت علی(ک) را در روز نوروز می‌دانند، مردم ما همه ساله با برافراشتن درفش پوشیده از پارچه‌های زربفت و دست‌دوزی شده که بانیتی خاص آماده شده است، این جشن با شکوه را در آرامگاه منسوب به حضرت علی (ک) در مزار شریف برگزار می نمایند.
هرچند شادروان اکادمیسن پروفیسور دکتورعبدالاحمد جاوید، استاد دانشگاه کابل در کتاب “نوروز خوش آئین” خود بر این باور است که، نوروز با آن که جشن مردمی است، با هیچ کیش و آئینی ارتباط ندارد. به نظر ایشان زمینۀ مشترک معنایی نوروز با واژۀ “سور” به مفهوم جشن و بزم و مهمانی مطابقت کامل دارد.
دردوره های باستانی مردم در صحن باغ آرامگاه حضرت علی خیمه بزرگی که با تارهای زرین و رنگین دوخته شده بود، می افراشتند. خیمه درست در سمت جنوب شرقی حرم نصب می‌گردید و ظرف‌های بزرگ انباشته از هفت میوه و خم‌های پر از آب و شربت‌های شیرین را در آن میگذاشتند تا زائران و شرکت کنندگان مراسم نوروز از آنها استفاده کنند.
این خیمه بزرگ تا چهل روز در اثر برداشتن پارچه‌هایی از آن توسط زائران و ارادتمندان حضرت علی (ک) به رسم تبرک، پاره پاره می‌شده تا آنجا که بخش بیشتر این خیمه از بین می رفت.
با توجه به افراشتن خیمه نوروزی و پاره پاره گردیدن آن درروزهای نوروز، واژه ژنده (که در زبان عامیانه مردم بلخ به لباس های پاره پاره و مندرس گفته میشود) از همان واژه “ژنده” گرفته شده باشد، نه از ریشه “جهنده” که دارای معنای روشن و واضح نمیباشد.
از اختصاص های مهم دیگر میله گل سرخ و جشن نورز در مزار شریف بر افراشتن علم مبارک یا پرچم بر فراز آرامگاه حضرت علی (ک) میباشد. پرچم بالای چوبی نصب میشود که در سال ۱۲۸۸ هجری قمری توسط محمد علم خان نائب اعظم امیر شیرعلی خان، از جنگل‌های آن سوی دریای آمو آورده شده بود و تا هنوز برای برافراشتن علم مبارک از آن چوب استفاده میشود. این چوب راست و استوار تا هنوز استوار است و همه ساله با مراسم شأن داری بر افراشته میشود. همین شخص(محمد علم خان) بود که محل برافراشتن علم را از سمت جنوب شرقی آرامگاه به سمت غرب حرم، در مقابل حجره‌یی معروف به “نظرگاه” انتقال دادکه تا امروز علم مبارک در همان جای برافراشته میشود. عامه مردم بلخ باور دارند، که باید ژنده و علم مبارک راست و مستقیم بر افراشته شود. هرگاه علم مبارک راست بلند نشود، گویند که درآن سال پادشاه گردشی رخ میدهد. یعنی رژیم کشور تغییر میکند.
