خانهشان روی آب است و از صبح تا شب جز آب، چیزی نمیبینند. دریانوردان از آن قشر انسانهایی هستند که به معنای دقیق کلمه باید دل به دریا بزنند و زندگی را با حال دریا تنظیم کنند.
شاید به دلیل دشوار بودن این برنامهریزی است که تعداد دریانوردان در حال کاهش است. اگرچه مدیرعامل سازمان بنادر و دریانوردی کشور میگوید حتی یک دریانورد بیکار در کشور نداریم اما فعالان بخش خصوصی معتقدند نهتنها دریانورد بیکار در ایران وجود دارد بلکه کمبود نیروی متخصص در چند سال آینده، تهدیدی برای این بخش خواهد بود.
مدیرعامل سازمان بنادر و دریانوردی به تازگی اعلام کرده که در ایران ۱۳۰ هزار دریانورد داریم اما آمار رسمی که پیشتر منتشر شده از وجود ۱۴۷ هزار گواهینامه دریانوردی در کشور خبر میدهد. از این تناقض آماری که بگذریم، باید در نظر گرفت این تنها تعداد کسانی است که گواهینامه بینالمللی دارند و بخشی از فعالان حوزه حملونقل دریایی مانند صیادان بدون گواهینامه در این آمار لحاظ نشدهاند.
میزان نیاز حملونقل دریایی به دریانورد را تجارت دریایی مشخص میکند. با توجه به نیاز صادرات و واردات به حملونقل دریایی، رونق تجارت دریایی موجب افزایش نیاز به دریانورد میشود اما با توجه به اینکه دریانوردی بینالمللی کشور با وجود برجام هنوز رشد چشمگیری نداشته است، در نتیجه حوزه کاری دریانوردان نیز رونق ندارد.
کاپیتان مالک علیمحمدی، فعال حملونقل دریایی و استاد دانشگاه در پاسخ به صمت این را میگوید و میافزاید: با توجه به رکودی که در فضای کسب و کار دیده میشود، امور مربوط به کشتیرانی با مشکل مواجه شده است. بخشی از کالاها نیز بر اساس قراردادهای بینالمللی، از سوی خریدار حمل میشود و این مسئله سهم ایران از دریانوردی جهانی را کاهش میدهد. از سوی دیگر مشکلات داخلی مانند مالیاتهای بالای کشتیرانی مانع از رونق کشتیرانی شده است. او یادآوری میکند که تعدادی از یدککشها و کشتیهای فعال در حوزه تعمیرات و سکوهای نفتی نیز کاهش فعالیت داشتهاند و بر اساس مجموعه مشاهدات میتوان نتیجه گرفت حدود ۱۰ درصد جمعیت دریانوردان کشور در حال حاضر بیکارند. به گفته او بیکاری، هم در میان باسابقهها و هم در میان جوانان تازه فارغالتحصیل شده وجود دارد، هرچند در میان جوانان بیشتر است.
یکی از مسائلی که به گفته علیمحمدی در رکود کار دریانوردی در کشور موثر بوده واردات شناورهای مسافری از خارج است. این، نه تنها بر خلاف سیاستهای اقتصاد مقاومتی است بلکه در افزایش بیکاری دریانوردان سهم داشته است.
او یکی از مشکلات فعلی کار دریانوردان را شفاف نبودن فضای کار در این حوزه میداند. به گفته وی، هنوز یک مرکز منظم و مشخص برای جذب کار و کاریابی منسجم نداریم در حالی که در سایر کشورها، شرکتهای کشتیرانی نیازمندیهای خود در حوزه دریانوردی را در نشریههای تخصصی و مراکز کاریابی اعلام میکنند اما در ایران مراکز کاریابی و شرکتها در این زمینه به درستی عمل نکردهاند. از سوی دیگر در حالی که در کشور دریانورد بیکار داریم، همچنان ملوانان و افسران خارجی در کشتیهای ایرانی مشغول کار هستند.