یکی از مهمترین نکات قابل توجه در رابطه با قانون داماتو طرح این سوال است که اگر قانون داماتو از سوی دولت و مجلس آمریکا تمدید نمیشد چه اتفاقی میافتاد؟
به جرات میتوان گفت که این قانون بعد از آن که نام لیبی از آن خارج شد صرفا ایران را نشانه گرفت در حالی که اصلا در حوادث و اتفاقاتی که این قانون به بهانه آن ایجاد شد نقش ایران مشخص نشد و هیچ دادگاه و سند و مدرکی در این باره نیز وجود ندارد و صرفا اقدامی سیاسی علیه ایران بود.
از طرفی اگر این قانون تمدید نمیشد، در عمل یکی از مهمترین و قدیمیترین تحریمهای آمریکا علیه ایران از دستور کار خارج میشد. قانونی که به واسطه آن بسیاری از تحریمهای اقتصادی و سیاسی ضد ایران در ۲۰ سال گذشته اعمال شده است. اگر این قانون تمدید نمیشد مهمترین بهانه تحریمی ایران از بین میرفت و اساسا بسیاری از بخشهای برجام کن لم یکن میشد. به عبارتی بخش مهمی از مذاکرات هستهای در رابطه با برداشته شدن تحریمها، مربوط به تحریمهای داماتو بوده است که در پیوست ۲ برجام به آنها به طور مفصل اشاره شده از این رو اگر داماتو تمدید نمیشد شاکله برجام از حالت فعلی به کلی تغییر میکرد و بسیاری از قوانین و مقررات باید بر اساس برداشته شدن تحریمهای تحت تاثیر قانون داماتو در دولت آمریکا و وزارتخانههای ذیربط تغییر میکرد. در حالی که آمریکا بر اساس برجام و نیز با توجه به اختلافات سیاسی دو جانبه با ایران، چه در دولت اوباما چه اکنون با آمدن ترامپ به نظر نمیآید سیاست لغو و برداشتن تحریمهایش علیه کشورمان را چه در چارچوب روابط دو جانبه و چه در سه حوزه تروریسم، حقوق بشر و فعالیتهای هستهای را داشته باشد.
لغو کامل قانون داماتو در کنگره بر اساس برجام، باید حدود ۸ سال دیگر رخ دهد و تا آن زمان حدودا هر ۶ ماه یکبار رییسجمهور آمریکا شخصا تعلیق آنها را به دستگاههای مربوطه ابلاغ میکند؛ کاری که اوباما در این مدت انجام داده است. از طرفی قانون تحریمهای داماتو به گونهای است که به رییسجمهور اختیار میدهد که در هر جا لازم بود این قوانین نادیده گرفته شود. بنابراین طبیعی است هم چنانکه در این یک سال در حوزههای مربوط به برجام اقدامات و تحریمهایی به دستور رییسجمهور معلق شده است، بعد از تمدید قانون داماتو نیز رییسجمهور باز هم این کار را انجام دهد.
سوال دیگری که میتوان طرح کرد این است که اگر قانون داماتو پس از پایان دسامبر تمدید میشد چه اتفاقی میافتاد و اساسا چرا مجلس آمریکا از حدود یک ماه قبل مراحل قانونی تمدیدش را از سر گذراند؟
اگر این قانون بعد از دسامبر مراحل قانونی تمدید را طی میکرد در عمل یک ماه طول میکشید و در این مدت یک ماهه تمامی آییننامهها و مقررات مربوط به اعمال تحریمها علیه ایران ملغی شده تلقی میشد و به عبارتی دیگر این قانون بعد از ۳۱ دسامبر اگر تمدید نمیشد در عمل ملغی شده تلقی میشد و برای تمدید مجدد آن به مراتب حقوقی و سیاسی بیشتری نیاز بود و از جهتی کاملا به نفع ایران بود. طبیعی است که دولتمردان و سیاسیون آمریکایی نیز به این مساله به خوبی واقف هستند بنابراین موضوع تمدید این قانون از چند ماه قبل از دسامبر مطرح و در نهایت در اول دسامبر به تصویب مجلس سنا رسید.