خانه صنعت، معدن و تجارت استان تهران
نوشته های مرتبط
تحلیل دقیق نیاز بشر به عناصر و مواد خام منجر به این امر می‌شود که این نیاز منحصر به عنصر یا ماده خام به صورت ذاتی نیست، بلکه مربوط به خواص و ویژگی‌هایی است که خلاقیت‌های فناورانه او را عینیت می‌بخشد. این تغییرات نشان می‌دهد با توسعه فناوری و تغییرات روزافزون آن تنوع مواد خام مورد استفاده، تغییر کرده و حتی از تقاضای بازار برخی کاسته و به دیگری افزوده خواهد شد. این مطلب در سوی دیگر نیز صادق است به این معنی که با توسعه فناوری‌های استخراج و استحصال و گسترش دانش بشری درباره ویژگی‌ها و قابلیت‌های مواد نوظهور، فناوری‌ها و طراحی‌های محصولات به سوی استفاده و جایگزینی مواد رایج با مواد جدید سوق داده می‌شود. این موضوع بنیان‌های ظهور و توسعه فناوری‌های پیشرفته های‌تک را تشکیل می‌دهد. تحلیل‌های مشابهی درباره حساسیت و اهمیت عناصر و مواد خام از سوی نهادها، دانشگاه‌ها و مراجع سیاستگذاری در سایر مناطق و کشورها انجام شده است. حجم قابل توجهی از نتایج پژوهش‌های منتشر شده در سال‌های اخیر نشان می‌دهد اگرچه در ابتدا دسترسی به مواد خام از منظر تحلیل کمی به عرضه و تقاضا توجه و بررسی می‌شد و در افق بلندمدت موضوع تخلیه منابع زیرزمین از دغدغه‌های مهم به‌شمار می‌آمد، اما در سال‌های اخیر پارامترهای دیگری در تعیین حساسیت و اهمیت منابع زیرزمینی مورد توجه قرار گرفته؛ به گونه‌ای که برخی از این پارامترها که دقت و امکان کمی‌سازی کمتری نیز دارند، مانند ثبات سیاسی کشورهای دارای ذخایر معدنی نیز مورد توجه قرار گرفته‌اند.
تاثیر عناصر معدنی در توسعه فناوری‌ها
برخی از این پژوهش‌ها با توجه به اثر مواد و عناصر اولیه بر اقتصاد ملی به تعیین حساسیت و برخی دیگر به تاثیر آن در توسعه فناوری‌های پر اهمیت و پیشرفته به آن پرداخته‌اند. با این وجود با در نظر گرفتن کاربرد عناصر و مواد خام در فناوری‌های پیشرفته و استفاده از نتایج عمومی این تحلیل‌ها می‌توان طیفی از عناصر فلزی را در نظر گرفت که در آینده فناوری‌های پیشرفته موثر و نقشی تعیین‌کننده خواهند داشت.
ایران با توجه به گستره سرزمینی و موقعیت جغرافیایی خود و همچنین ظرفیت خدادادی منابع زیرزمینی، این موقعیت را دارد که با توسعه فناوری‌های اکتشاف، استخراج، و استحصال در زنجیره تامین و عرضه مواد خام حساس و پراهمیت موثر در توسعه فناوری‌های پیشرفته قرار گیرد و همچنین ضمن تعریف نقشی راهبردی در بازار مواد خام، در صورت ورود به حوزه توسعه فناوری‌های پیشرفته، نسبت به تامین مواد مورد نیاز خود کمتر دچار چالش شود. این مهم در کشور بی‌سابقه نبوده و به‌طور خاص در توسعه صنعت هسته‌ای خود را نشان داده است.
در ادامه این پروژه با تمرکز بر این عناصر مشخص به بررسی حساسیت آنها از منظر نیازها و قابلیت‌های بومی و امکان حضور در بازار عرضه با در نظر گرفتن جنبه رقابتی آن و همچنین مصرف داخلی مواد اولیه تولید شده پرداخته خواهد شد.
بررسی و مطالعات در این حوزه، تلاشی است در شکل‌گیری درگاه جدیدی برای عبور از جایگاه عرضه‌کننده منابع معدنی خام که ارزش افزوده بسیار ناچیزی داشته و در عین حال بخش‌های ارزشمندی را نیز به بهای غیرواقعی از کشور خارج می‌کند تا به جایگاه عرضه‌کننده قدرتمند و راهبردی مواد اولیه فرآوری شده برسد و عضو زنجیره تامین فناوری‌های پیشرفته در جهان باشد.
