به نظر میرسد هر جا آمار ناامیدکننده است یا از رشد خبری نیست، برخی دولتها دیگر دغدغهای ندارند جز آنکه شیوه محاسبات را اندکی تغییر دهند یا چند رقم ناچیز را جابهجا کنند. این، تصویری است که اقتصاد را با دورنمای نامطمئن و نگرانکنندهای روبهرو میکند.
به نقل از اقتصادنیوز، مولود پاکروان در تحلیلی در شماره ۱۹۴ هفتهنامه تجارتفردا نوشت: دنیا را بدون آمار تصور کنید. دولتها ناگزیر خواهند شد در فضایی تاریک کورکورانه پیش بروند، پول و سرمایه سرمایهگذاران به باد فنا خواهد رفت، پژوهشگران بیکار میشوند و حوزههای انتخابیه و جناحهای سیاسی برای پیروزی کاندیداهای محبوب خود، به جان هم میافتند. به همین دلیل است که در سراسر دنیا هزاران موسسه دولتی و مستقل و صدها هزار محقق و تحلیلگر به گردآوری اطلاعات و آمار و پردازش آنها مشغولاند تا دنیای پیشرو، تصویری واضحتر به خود بگیرد. و از همین روست که نشریات سیاسی و اقتصادی صاحبنام هر روز و هر هفته صدها جدول و نمودار از آمار و ارقام حوزههای مختلف، از قیمتها و مشاغل و تولید گرفته تا نرخ زاد و ولد و طلاق و جرائم منتشر میکنند. با وجود این، تحلیلگران همواره نگرانند که مبادا این آمار و ارقام که برنامهریزیهای خرد و کلان و گمانهزنیهای دقیق و قریب به یقین میبایست بر مبنای آنها انجام شود از صحت و اعتبار برخوردار نباشد. ادارات آمار و موسسات گردآوری و نشر اطلاعات در سراسر جهان از نظر مهارتهای تکنیک و البته توانایی مقاومت در برابر فشارهای سیاسی با هم تفاوت دارند. به همین سبب، آمارهای چین ممکن است تقلبی از آب دربیاید، یونان کسری بودجه خود را کمتر از واقع نشان دهد، آمریکا نرخ بیکاریاش را دستکاری کند و در نهایت نتایج فاجعهباری برای جهان به بار آید. در این شرایطی که چشم به چشم اعتماد نمیکند، آمارسازان اما، به اعداد و ارقام خودشان اعتماد زیادی دارند و حتی آن را باور میکنند!
آرژانتین مثالی ساده از دنیای دستکاریشده اعداد و ارقام است. از سال ۲۰۰۷ به بعد دولت آرژانتین در مورد نرخ تورم ارقامی را گزارش کرده است که برای هیچکس قابل باور نیست. این آمارها نشان میدهد قیمتها ۵ تا ۱۱ درصد در سال افزایش پیدا کرده است. اقتصاددانان مستقل، ادارات آمار ایالتی و پیمایشهایی که در این حوزه انجام گرفته اما، همه حاکی از آن است که نرخ واقعی میزان تورم، تقریباً دو برابر رقم اعلامشده است.
به نظر میرسد علت این آمارسازی، تمایل دولت به ممانعت از انتشار تیترهای خبری مایوسکننده در مطبوعات کشوری بوده است که سالهاست تورم در آن بیداد میکند. اما این توجیه به ظاهر قابل قبول سبب شد INDEC، یکی از بهترین ادارات آماری آمریکای لاتین زیر سوال برود و تنزل جایگاه پیدا کند. همه این اتفاقات تحت لوای دولتی رخ داد که مدعی دموکراسی است اما با سوءاستفاده از قدرت خود اقتصاددانان مستقل را واداشته است تا از اعلام گمانهزنی در مورد میزان تورم خودداری کنند؛ آن هم بهزور جریمه و تهدید به پیگرد قانونی. بدتر آنکه، این گزارشهای دستکاریشده به فعالان اقتصادی آرژانتین، میلیاردها دلار ضرر وارد کرده است. آخرین اخبار هم نشان میدهد انتشار آمارهای نادرست در این کشور همچنان ادامه دارد و اقتصاددانان هنوز از بازگشت به اطلاعات و ارقام قابل اعتماد اطمینان حاصل نکردهاند. صندوق بینالمللی پول میگوید آرژانتین در انجام تعهدات خود مبنی بر ارائه آمار قابل اعتماد و تعیین ضربالاجلی برای رسیدن به این ایدهآل موفق نبوده است. اما همین سازمان هم در برخورد با کوتاهی آرژانتین، تنها دست دولت آن را فشرده، از عدم پیشرفتش اظهار تاسف کرده، و ضربالاجل بیرمق دیگری را برای اصلاح نظام آماری آن مشخص کرده است.
تمامی این اتفاقات، هفتهنامه اقتصادی اکونومیست را بر آن داشت تا از سال ۲۰۱۲ رویه احتیاطآمیزی در جداول آماری خود در پیش بگیرد. این مجله عملاً آمارهای مربوط به INDEC را از صفحات خود حذف کرد و نوشت، تلاش نویسندگان اکونومیست ارائه اطلاعات متقن به رایدهندگان و سرمایهگذاران است، بنابراین از درج آمارهایی که صحت آنها مورد تردید است خودداری خواهد کرد. در عوض، دادههای موسسه پرایساستات (PriceStat)، که اطلاعات مربوط به تورم را در ۱۹ کشور استخراج میکند، در اکونومیست منتشر میشود. پرایساستات در ایالات متحده قرار دارد و از دسترس دولت آرژانتین دور است؛ شاید به همین دلیل است که اکونومیست نگران فشارهای سیاسی وارد بر این موسسه نیست!