نبود زیرساختهای مناسب توسعه، عدم تمرکز بر مزیت نسبی و فضای نامساعد کسبوکار، حضور گسترده بخشهای دولتی و شبهدولتی، کاهش تقاضا و نبود استراتژی توسعه صنعتی از مهمترین عللی است که باعث رخوت صنعت شده است.
نگاههای صنعتی در ایران با چند درصد ظرفیت خود کار میکنند؟ اوضاعواحوال صنعت کشور چندان روی خوشی ندارد. اما چرا صنایع داخلی کشور، پیشران توسعه اقتصادی، در رکود و رخوت فرورفته است که با ادامه وضع موجود در بلندمدت هم نمیتوان امیدواری چندانی به اصلاح و بهبود آن داشت. چه عواملی در این مساله دخیلاند که کسبوکار صنعتی رونق نمیگیرد یا بسیاری از صنایع زیر ظرفیت تولید و بسیاری هم در سالهای اخیر ورشکسته شدهاند؟
محمدرضا مرتضوی، رییسخانه صنعت، معدن استان تهران در گفتوگو با پایگاه خبری اتاق ایران به این پرسش پاسخ میدهد: «بنگاههای صنعتی با نصف ظرفیت خود کار میکنند؛ شاید مهمترین دلیل این مسئله کاهش تقاضا باشد. هنوز بعد از سهساله و نیم از روی کار آمدن دولت یازدهم، بخشهایی از اقتصاد هنوز تکان نخورده است؛ بخشهایی که به تحریک تقاضا مربوط میشود.»
چرایی رکود و رخوت کسبوکارهای صنعت
نبود زیرساختهای مناسب توسعه، عدم تمرکز بر مزیت نسبی و فضای نامساعد کسبوکار، حضور گسترده بخشهای دولتی و شبهدولتی، عدم ارتباط مناسب بین دانشگاه و صنعت، نبود استراتژی توسعه صنعتی بهصورت مداوم و حمایت از شرکتها و بنگاههای ناکارآمد از مهمترین عللی است که باعث رکود و رخوت صنعت شده است. این چکیده نظر مرتضوی، رئیس خانه صنعت، معدن و تجارت استان تهران است.
مرتضوی، عضو هیات نمایندگان اتاق ایران میگوید: «حدود چند سال است که پروژههای عمرانی در رکود و رخوت است؛ وقتی پروژههای عمرانی کار نکند و بودجه برای این پروژهها نباشد، صنایع مرتبط با آنهم حتماً کار نخواهد کرد. دولت نتوانسته امسال هم بودجه بزرگی را بخش عمرانی راهسازی و ساختمانسازی و غیره کشور هزینه کند. این دلیل کمبود تقاضاست.»
او تصریح میکند: «قدرت خرید مردم هم پایین است. برای بهبود این شرایط باید برنامههایی جدی پیاده شود، اما این برنامهها در کشور اجرانشده است.»
صنایع باید نوآور باشد
یکی از راههای رهایی از رکود بازار صنعت، نوآوری در این حوزه است. مرتضوی میگوید: «داشتن صنایع بهرهور و متکی بر کارایی و نوآوری که بتواند بار افزایش اشتغال و افزایش درآمد و رفاه خانوارهای کشور را بر دوش بگیرد ملزوماتی دارد که مهمترین آن به مساله ایجاد زیرساختها و اصلاحات در ساختار نظام اقتصادی کشور مربوط است. اگرچه نبود این زیرساختها بهشدت مانعی برای رسیدن به توسعه است، اما درنهایت زیرساختهای ناکارآمد یکی از مهمترین دلایل عدم رشد بنگاههای صنعتی است.» او معتقد است: «باید اولویتها و مزیتهای اصلی اقتصاد کشور را شناسایی کرد و با تمرکز بر آنها تلاش کرد تا ارزشافزوده بالاتری در این بخشها ایجاد بشود.»