روز ملی سینما/ ترین ها و اولین های سینما

سخنگوی شورای صنفی نمایش هفته گذشته اعلام کرده بود این طرح در روز ۲۱ شهریور و در سینماهای سراسر کشور اجرا می شود.روز سینما چند سال پیش از تقویم رسمی کشور حذف شده بود که پس از کش و قوس های فراوان دوباره به تقویم رسمی کشور بازگشت.

 مجله همشهری ۶ و ۷ – علی سیف اللهی، سعیده نیک اختر: اولین کارگردان، اولین بازیگر، اولین دستگاه فیلمبرداری و اولین جایزه جهانی. هیچ وقت از خودتان پرسیده اید که اگر این «اولین ها» نبودند؛ چه اتفاقی می افتاد؟ کسی که اولین بار خطر کرده و راهی را آغاز می کند، مسلم تفاوتی با دیگران دارد و شاید یکی از مهم ترین شاخصه ها او، شجاعت برای شروع یک مسیر و رسیدن به هدف است. در این مطلب به سراغ اولین ها و ترین های سینمای ایران رفته ایم؛ سراغ همان هایی که اگر روزی این مسیر را شروع نکرده بودند، حالا شاید سینما، روز ملی سینما و هنر هفتم با همه حواشی خوب و بد آن برای ما مفهومی نداشت.

دختر لر وارد می شود!

اولین دستگاه سینماتوگراف ایران را مظفرالدین شاه قاجار در سال ۱۲۹۷ وارد ایران کرد. البته تا ۱۲ سال بعد، یعنی سال ۱۲۹۱ از آن استفاده نشد؛ چون سالن سینمای عمومی وجود نداشت. تا سال ۱۳۰۹ هم هی فیلم ایرانی ساخته نشد و چند سینمایی هم که تاسیس شده بودند، فیلم های غربی و فرنگی با زیرنویس های فارسی پخش می کردند. اما سال ۱۳۰۹ اولین فیلم ایرانی سینما ساخته شد تا سینما و فیلم سازی به طور رسمی در ایران کلید بخورد. در این گزارش با یک دور تند تمام اولین های سینمای ایران را مرور خواهیم کرد؛ از اولین فیلم و بازیگر تا اولین نشریه و کتاب سینمایی.

آبی و رابی، اولین فیلم

اولین فیلم سینمای ایران یک فیلم سیاه و سفید و صامت بود؛ «آبی و رابی» که در سال ۱۳۰۹ به کارگردانی اوانس اوگانیانس ساخته شد. تهیه کننده فیلم ساکوار لیذره بود و فیلم بردار آن خان بابا خان معتضدی. داستان این فیلم صامت ماجراهای خنده دار ۲ مرد کوتاه و بلند در موقعیت های مختلف را روایت می کند که براساس فیلم «پات پاته شون» دانمارکی ساخته شده بود. «آبی و رابی» ۵۶۰ تومان هزینه ساخت داشت و هفت هزار تومان نصیب تهیه کننده اش کرد. اولین سکانس اکران این فیلم جمعه ۱۲ دی ۱۳۰۹، ساعت دو بعد از ظهر در سینما مایاک بود.

اولین بازیگر زن، از دل دختر لر آمد

صدیقه (روح انگیز) سامی نژاد، بازیگر «دختر لر» اولین بازیگر زن سینمای ایران بود. او در سال ۱۲۵۹ در بم زاده شد و سال ۱۳۰۸ به همراه همسرش دماوندی که در استودیو امپریال فیلم بمبئی کار می کرد، به هند مهاجرت کرد و ۱۸ سال بعد دوباره به ایران برگشت.سامی نژاد بعد از «دختر لر»، به دلیل استقبال مردم در اکران عمومی، در فیلم «شیرین و فرهاد» سپنتا هم بازی کرد. کار اصلی سامی نژاد پرستاری بود و می گویند خانواده اش به خاطر بازی در سینما به شدت از او انتقاد کردند . به خاطر همین موضوع مجبور شد دوره ای را در تنهایی بگذراند.