برخی فعالان صنعت قطعه، محصولات بیکیفیت را مربوط به تولیدات داخل میدانند و آن را ناشی از سودخواهی و سودجویی دلالانی عنوان میکنند که به دنبال محصولات ارزان هستند که به چنین روندی دامن میزنند.
سید مهدی کاظمی، نایبرییس اتحادیه لوازم یدکی خودرو در گفتوگو با صمت گفت: متولی خدمات پس از فروش قطعات و تامین قطعات موردنیاز، خودروسازان هستند اما آنچه مسلم است این خواهد بود که وظیفه پاسخگویی مشکلات قطعات اتومبیلها در نتیجه بر عهده کارخانههاست. وی تصریح کرد: در حال حاضر بیشتر نمایندگیهای فروش قطعات خودرو، عضو اتحادیه لوازم یدکی هستند که باید مجوز اتحادیه را در اختیار داشته باشند اما هماکنون تعدادی نمایندگی هستند که در داخل تعمیرگاهها، فروشگاهی در اختیار دارند. کاظمی گفت: اگر نمایندگیهای فروش قطعات که از اعضای اتحادیه هستند، خلافی مرتکب شوند و اقدام به عرضه قطعه بیکیفیت کنند، اتحادیه لوازم یدکی خودرو باید پاسخگو باشد و در برخورد با این متخلفان، ابتدا تذکر داده و سپس اقدام به جریمه کند و در صورت ادامهدار بودن عرضه محصولات بیکیفیت، به تعزیرات معرفی شوند.
تضاد آرا درباره وجود قطعات بیکیفیت در بازار
در حالی که نایبرییس اتحادیه لوازم یدکی خودرو با اشاره به کیفیت بالای محصولات تولید داخل، معتقد است، قطعات تولید داخل از کیفیت مطلوبی برخوردار بوده و نسبت به قطعات چینی و ترکی در سطح بالاتری قرار دارند، اسکندر نظری عضو هیاتمدیره یک گروه صنعتی قطعهسازی در گفتوگو با صمت به نکتهای دیگر درباره قطعات تقلبی اشاره کرد و گفت: در صنعت قطعهسازی، قطعه تقلبی یا قاچاق معنی نمیدهد، بلکه باید از تولید قطعه باکیفیت و بیکیفیت نام برد که این امر نیز بستگی به کشش بازار دارد و چون نظارتی بر بازار وجود ندارد، ممکن است قطعاتی با کیفیت پایین تولید و وارد بازار شود که سالهاست در بازار وجود دارند. وی گفت: البته امروز مصرفکننده بیشتر بهدنبال قطعات باکیفیت است اما در بین فروشندگان خرد قطعات بیکیفیت نیز وجود دارد که این امر ناشی از نبود استانداردهای اجباری است. نظری برخلاف گفته نایبرییس اتحادیه لوازم یدکی خودرو درباره قطعات بیکیفیت معتقد است که بیشتر این قطعات بیکیفیت مربوط به تولید داخل است، زیرا فروشندگانی که متصل به این قطعات بیکیفیت هستند بهدنبال سود بیشتر از بازار قطعهسازی هستند و وقتی قرار باشد قطعهای با کیفیت و با قیمت بالاتری عرضه شود، سود این واسطهگر کاهش مییابد، بنابراین بهدنبال قطعات بیکیفیت خواهد رفت. وی همچنین افزود: چون شاخص مشخصی بهعنوان استاندارد نظیر برچسب خاص برای هر نشان(برند)ی روی قطعات وجود ندارد، فروشندگان خرد از ناآگاهی مصرفکننده استفاده کرده و به عرضه محصولات بیکیفیت میپردازند.
حساسیت گمرک، بیشتر شود
کاظمی، نایبرییس اتحادیه لوازم یدکی خودرو در ادامه درباره ورود قطعات بیکیفیت به بازار گفت: متاسفانه گمرک به راحتی اجازه ورود قطعات بیکیفیت را به واردکننده میدهد، در حالی که در صورت جلوگیری از این روند، تولید قطعات ایرانی افزایش مییابد و بیکاری و مشکلات تولیدکننده و همچنین آمار قطعات بیکیفیت در بازار داخل کاهش پیدا میکند زیرا تولیدکننده ایرانی که جزو اعضای اتحادیه لوازم یدکی خودرو است برای همه شناخته شده است و چنانچه مبادرت به تولید محصول بیکیفیت کند، خود نخستین آسیب را به وجهه خود در بین مصرفکنندگان وارد خواهد کرد. این فعال در بازار لوازم یدکی در ادامه تاکید کرد: همواره بین قطعهسازان داخلی رقابت وجود دارد و خوشبختانه هر قطعهای که در اختیار آنها گذاشته میشود با همان آلیاژ تولید و عرضه میشود.
کاظمی با تاکید براینکه احتمال بیکیفیتی محصول ایرانی بسیار پایین است،ادامه داد: سعی شده کیفیتها به سطحی رسانده شود که با اصل قطعه برابری کند و در درحالحاضر مشکل تنها مربوط به قطعات وارداتی است که زیر نظر اتحادیه نیست که باید از سوی گمرک و سازمان ملی استاندارد به این موضوع رسیدگی شود. سیدمهدی کاظمی گفت: اگر مسیرهای ورود محصولات با کمک و کارشناسی اتحادیه مشخص شود اتحادیه این توانایی را دارد که در مدت ۶ ماه بازار را از قطعه بیکیفیت خالی کند.
شاخصگذاری قطعات در بازار
نظری، قائممقام یک شرکت تولیدی صنعتی و فعال بازار نیز در ادامه به بحث کیفیت مناسب قطعات موتورسیکلت نسبت به خودرو در داخل اشاره کرد و گفت: از آنجا که در قطعهسازی موتورسیکلت کارخانهها مورد نظارت قرار دارند و همواره بین قطعهسازان این صنعت رقابت است، بنابراین تولید کالاهای با کیفیت اهمیت بسیاری خواهد داشت و هر یک سعی دارند استانداردهای موردنظر را رعایت کنند. وی گفت: برای حل مشکل قطعات بیکیفیت لازم است شاخصگذاری در بازار انجام شود و هر محصولی برچسبی برای کنترل کیفیت داشته باشد.
تایید سازمان استاندارد، مجوز ترخیص قطعه
در نهایت برای روشن شدن موضوع، صمت به سراغ یکی از دستاندرکاران گمرک جمهوری اسلامی ایران رفت و در این رابطه جویای مسئله شد. محمود بهشتیان، مشاور رییس کل گمرک ایران در گفتوگو با صمت گفت: اگر محصولی از گمرک به صورت تجاری وارد شود، مسئولیت کیفی کالا بر عهده سازمان ملی استاندارد است زیرا گمرگ باید تاییدیه محصول را به این سازمان ارسال کند.
وی در ادامه به مسیرهای دیگر ورود کالا اشاره کرد و گفت: اما مسیرهای دیگری وجود دارد که اجازه ترخیص گمرک را نیاز ندارد و البته به ظاهر قاچاق هم محسوب نمیشود نظیر کولبری، مسافری و…. این در حالی است که سالانه ۳۲میلیون مسافر از مرزها جابهجا میشوند (ورود و خروج) و ممکن است کالاهایی از این طریق وارد بازار داخل شود که خارج از تعهدات گمرک خواهد بود. مشاور رییس کل گمرک ایران گفت: از این تعداد مسافر شاید تنها ۲میلیون نفر مسافر واقعی باشند اما باقی برای واردات اقلامی از کشور خارج میشوند که این راهی غیرقانونی نیست و گمرگ نیز کنترل استانداردی روی این محصولات ندارد. بهشتیان در پایان گفت: ترخیص محصولات از طریق گمرک نیاز به تایید سازمان ملی استاندارد دارد و پیش از تایید استاندارد به هیچ عنوان کالا ترخیص نمیشود.
بنابر این گزارش، باید گفت پاسخ قطعی برای قطعات بیکیفیت در داخل بازار وجود ندارد؛ در حالی که برخی معتقدند این قطعات مربوط به تولید داخل است، بعضی از مدیران این صنعت آن را مربوط به قطعات وارداتی میدانند و تولید داخل را در سطح مطلوب ارزیابی میکنند و در این میان به مجرای گمرک اشاره شد. اما همانطور که در گزارش آمده یکی از مسئولان گمرکی نیز عنوان کرد تا زمانی که کیفیت کالایی به وسیله سازمان ملی استاندارد تایید نشود، گمرک اجازه ترخیص نمیدهد.