خانه صنعت، معدن و تجارت استان تهران
نوشته های مرتبط
ایجاد و توسعه شهرک‌های صنعتی، یکی از راه‌هایی است که می‌تواند در دستیابی کشورهای جهان به توسعه صنعتی نقش محرک را ایفا کند.
در حال حاضر بیشتر کشورهای جهان با هدف حمایت از صنایع و توسعه صنعتی خود به ایجاد این شهرک‌ها روی آورده‌اند و با اجرای بسته‌های تشویقی به دنبال ایجاد انگیزه در صنعتگران هستند.
شهرک‌های صنعتی، به‌طور معمول به شهرک‌هایی با فاصله ۲۰ کیلومتری از شهرهای اصلی گفته می‌شود که تنها کارخانه و کارگاه‌های تولیدی مانند کارخانه‌های شیمیایی، تولید پلاستیک، صنایع غذایی، تولید فولاد و غیره در آن استقرار یافته است. نکته مهم درباره این شهرک‌ها آن است که حضور در این شهرک‌ها برای صاحبان صنایع با بسته‌های تشویقی دولتی همراه است. کاهش هزینه زمین و زیرساخت و دسترسی به منابع انرژی با قیمت کمتر از مهم‌ترین ویژگی‌های شهرک‌های صنعتی در سراسر جهان است؛ علاوه بر این یکی دیگر از مهم‌ترین ویژگی‌های این شهرک‌ها دسترسی به امکاناتی مانند ناوگان حمل‌ونقل ریلی، بزرگراه‌ها، بنادر و فرودگاه‌ها است که زمینه علاقه‌مندی صنعتگران را به حضور در این شهرک‌ها را افزایش می‌دهد. این شهرک به سرعت جای خود را در میان فعالان صنعتی باز کرده‌اند و از سوی دیگر تاثیر خود را در زمینه توسعه صنایع کوچک نیز به رخ صنعتگران بکشند. درحال‌حاضر کشورهایی ازجمله امریکا، انگلیس، هلند، فرانسه و هند در این زمینه بسیار موفق عمل کرده و جزو پیشتازان ایجاد شهرک‌های صنعتی به شمار می‌آیند.
در این زمینه می‌توان به سیاست‌های دولت‌های مختلف در سراسر جهان اشاره کرد. به عنوان نمونه اتیوپی در قاره افریقا یکی از کشورهایی است که سال گذشته با هدف دستیابی به توسعه صنعتی و فرار از شرایط رکود، بودجه‌ای یک میلیارد دلاری را برای توسعه شهرک‌های صنعتی خود اختصاص داد. در میان تمام شهرک‌های صنعتی این کشور، از شهرک صنعتی «بل لمی» به‌عنوان یکی از موفق‌ترین شهرک‌های صنعتی این کشور افریقایی می‌توان نام برد که با جذب سرمایه‌گذاران خارجی در صنایعی همچون نساجی، پوشاک و تولید کفش فعال شده و علاوه بر رونق اقتصادی، باعث فرار از بحران‌های اجتماعی ناشی از بیکاری در این کشور شده است.
پیشتازی شرق آسیا
در آسیا نیز کشورهای جنوب شرق آسیا که در جدول کشورهای توسعه یافته یا در حال توسعه قرار گرفته‌اند، توانسته‌اند در این زمینه به موفقیت‌های بسیاری دست یابند. دولت چین در سیاست‌های صنعتی خود ایجاد شهرک‌های صنعتی علم و فناوری را محور خود قرار داد و به این ترتیب توانست شهرک ZGC در پکن و ۱۶ شهرک فناوری دیگر را در شهرهای تیانجین، شانگهای، هیلونگ جیانگ، جیانگ سو، آنهویی، شاندونگ، هوبی، گوانگجونگ، ابزاری و دالیان ایجاد کند تا از این راه به افزایش تولید فناوری محور چینی بیش از پیش کمک کند. شهرک ZGC یا «ژونگانکن» به عنوان منطقه‌ای برای پژوهش و توسعه درباره فناوری‌های «های‌تک» باعث جمع شدن ۶۰درصد از فعالان فناوری اطلاعات و ارتباطات (آی‌سی‌تی) در چین شده و عنوان اصلی استقرار شرکت‌های با فناوری بالای چینی و شرکت‌های چند ملیتی را به خود اختصاص داده است.
در سال ۲۰۱۲ میلادی ویتنام با داشتن ۱۵۰ شهرک و تایلند با ۱۰۰ شهرک صنعتی عنوان بهترین مناطق اقتصادی آسیا را ازآن خود کردند. پس از این دو کشور، چین، مالزی و میانمار نیز با تکیه بر شهرک‌های صنعتی خود در رتبه‌های بعدی جای گرفته‌اند. در این رتبه‌بندی ویژگی‌هایی از جمله دسترسی به حمل‌ونقل، امکانات و تجهیزات، هزینه‌های تولید و انگیزه صنعتگران برای حضور در شهرک‌های صنعتی این کشورها مورد مطالعه قرار گرفته است.
علاوه بر این اکنون نسل تازه‌ای از شهرک‌های صنعتی به نام شهرک‌های بیو فناوری در سراسر جهان در حال شکوفا شدن است. این شهرک‌ها به عنوان شهرک‌های زیستی یا سازگار با محیط‌زیست نیز شناخته می‌شوند و با هدف دستیابی به توسعه پایدار، افزایش منابع اقتصادی و بهبود محیط‌زیست راه‌اندازی شده‌اند. یکی از این شهرک‌های صنعتی به نام کالنبورگ، در دانمارک قرار دارد و نمونه دیگر آن در کانادا ایجاد شده است. «شهرک بورن‌ساید» در این کشور زمینه اشتغال ۱۵۰۰ نفر را فراهم آورده است و باعث شده تا در سایر نقاط این کشور نیز تمایل به ایجاد شهرک‌های صنعتی سازگار با محیط‌زیست افزایش یابد. به عنوان نمونه شهرک‌های تایگانوا و اینوویستا در آلبرتا دو نمونه موفق از شهرک‌هایی هستند که با الگوگیری از شهرک کالنبورگ ایجاد شده‌اند. در توسعه زیرساخت‌های این شهرک‌ها مهم‌ترین نکته توجه به سیستم‌های انرژی تجدید پذیر، کاهش آلودگی صوتی، توجه به آب‌های زیر زمینی و مدیریت فاضلاب و شیوه‌های مدیریت حمل‌ونقل و استفاده از سوخت سبز است و به نظر می‌رسد در مدیریت استفاده از انرژی‌های تجدید پذیر و افزایش بهره‌وری تولیدی تاکنون موفق عمل کرده‌اند.
طرح‌های موفق در امریکا و روسیه
امریکا و روسیه را نیز می‌توان از دیگر نمونه‌های موفق در توسعه شهرک‌های صنعتی خواند. امریکا در سال ۲۰۱۵ میلادی با ایجاد شهرک صنعتی در فضا ۴۳ هزار هکتاری بزرگترین شهرک صنعتی جهان را در نوادا افتتاح کرد و توانست بیش از ۱۶۰ کارخانه و کارگاه صنعتی را گرد هم آورد. توسعه شهرک‌های صنعتی در امریکا، نظر سرمایه‌گذاران چینی را نیز به سوی خود جلب کرده است به طوری که در سال ۲۰۱۵ میلادی اعلام شد شرکت ارتباطات زیرساخت چین در شهرک‌های صنعتی مکزیک سرمایه‌گذاری کرده‌اند. این پروژه بزرگترین سرمایه‌گذاری دومین اقتصاد بزرگ جهان در امریکای لاتین به شمار می‌آید.
شهرک صنعتی میدامریکا را می‌توان قدیمی‌ترین و بزرگترین پارک صنعتی امریکا دانست. این شهرک با ۵۵ سال سابقه فعالیت توانسته است باعث تجمع ۸۰ کارخانه و کارگاه تولیدی شده و زمینه اشتغال بیش از ۳۴۰۰ نیروی انسانی را نیز فراهم آورد، با این همه مسئولان این شهرک صنعتی در نظر دارند تا با سرمایه‌ای ۲۰ میلیون دلاری در ۵ سال آینده زیر ساخت‌های این شهرک را بهبود دهند. در این شهرک شرکت‌هایی مانند فیلیپس، کابوت، زیمنس، کونوکو، دوپانت و گوگل حضور دارند و به تولید محصولات خود می‌پردازند. از مزایای منحصر به فرد این شهرک فضای گسترده آن، موقعیت راهبردی و دسترسی به شهرهای کلیدی، وجود نیروی کار ماهر زیاد و دستمزد پایین، دسترسی به شبکه تدارکات با پوشش مقاوم، بسته‌های تشویقی و وجود همکاری‌های بین‌المللی نام برد.
در روسیه نیز شهرک‌های صنعتی باعث رونق شرکت‌های صنعتی کوچک و متوسط شده و همین موضوع مقام‌های روسی را به توسعه شهرک‌های صنعتی علاقه‌مند ساخته است. امروزه دولت روسیه با حمایت‌های دولتی در صدد بهبود زیرساخت‌های مورد نیاز برای راه‌اندازی شرکت‌های تولیدی در این شهرک‌هاست. براساس تقسیم بندی جغرافیایی ۳۷ درصد از این شهرک‌ها در بخش اروپایی روسیه، ۱۷ درصد در مناطق شمال غربی و باقی در مناطق مختلف این کشور پراکنده شده است.
در سال ۲۰۱۲ میلادی، انجمن شهرک‌های صنعتی روسیه اعلام کرد که تمامی شهرک‌های این کشور باید استاندارد مورد تایید این سازمان را دریافت کنند. براساس این استاندارد تمامی این مناطق باید ویژگی‌هایی همچون دسترسی به جاده‌های اصلی، دسترسی به تجهیزات و زمینه توسعه زیرساختی را دارا باشند و به این ترتیب در آوریل ۲۰۱۵ میلادی ۳۲ شهرک صنعتی روسیه گواهی استاندارد را از سوی این سازمان دریافت کردند. یکی از برنامه‌های روسیه اجرای طرح «توسعه و رقابت صنعتی» بود که با هدف حمایت و توسعه شهرک‌های صنعتی و همکاری بخش خصوصی و دولتی این کشور به اجرا در آمد. براساس این طرح ۱۲ سازمان بزرگ روسی توانستند یارانه لازم برای ساخت شهرک صنعتی را در این کشور دریافت کنند و قرار است تا چشم‌انداز سال ۲۰۲۰ میلادی این شهرک‌ها را از مرحله طراحی به بهره‌برداری برسانند.
در آغاز سال ۲۰۱۵ میلادی دولت روسیه اعلام کرد که مجموع شهرک‌های صنعتی در حال طراحی، ساخت و مورد بهره‌برداری این کشور از مرز ۳۶۶ شهرک گذشته است. این آمار از رشد ۱۵ درصدی این شهرک‌ها در عرض ۵ سال خبر می‌دهد و بخش عمده آن با کمک و حمایت‌های دولت این کشور به‌دست آمده است. یکی از مزایای حضور در این شهرک‌ها دسترسی به یارانه‌های دولتی و معافیت مالیاتی بر اساس قوانین محلی است و همین موضوع توانسته علاقه سرمایه‌گذاران را برای حضور در این شهرک‌ها تقویت کند.
بنابراین گزارش با تنگ‌تر شدن دایره رقابت، ظهور شهرک‌های صنعتی را می‌توان راهکاری موثر برای افزایش قدرت رقابتی صنعتگران با رقبای بین‌المللی خواند که می‌تواند در افزایش رتبه صنعتی کشورهای جهان موثر باشد.
منابع:
Investopedia
Bangkokpost
Global construction review
Tulsaworld
