خانه صنعت، معدن و تجارت استان تهران
نوشته های مرتبط
میرعمادالدین مدیرزاده طهرانی
تحلیلگر خبره مالی (CFA)و مدیرعامل هلدینگ تتا انرژی
در کشورهای توسعه‌یافته، صندوق‌های سرمایه‌گذاری (Investment Funds) سهم قابل‌توجهی از بازارهای مالی را به خود اختصاص داده‌اند. از مهم‌ترین دلایل توسعه صندوق‌های سرمایه‌گذاری، ایجاد امکان بهره‌مندی از مزایای اقتصادی ناشی از صرفه‌جویی نسبت به مقیاس، مدیریت حرفه‌ای، افزایش نقدشوندگی و کاهش ریسک‌های غیرسیستماتیک است. در اینجا قصد ندارم درباره انواع صندوق‌های سرمایه‌گذاری در دنیا صحبت کنم، چرا که مقوله‌ای گسترده بوده و افراد علاقه‌مند می‌توانند با جست‌وجویی ساده به مطالب مورد نظر خود دست یابند.
در عوض، با توجه به نقش هرچند اندک نگارنده در پیدایش و توسعه صندوق‌های سرمایه‌گذاری به‌خصوص صندوق‌های سرمایه‌گذاری پروژه‌ای در ایران، در این یادداشت، به موضوع صندوق‌های سرمایه‌گذاری پروژه‌ای، انگیزه اصلی در پیدایش آنها و نقش این صندوق‌ها در کاهش ریسک سرمایه‌گذاری خارجی پرداخته می‌شود. اواخر سال ۹۱ که کشور در اوج تحریم‌های اقتصادی به سر می‌برد، امکان بهره‌مندی پروژه‌های بزرگ به‌خصوص پروژه‌های حوزه نفت و گاز از منابع خارجی میسر نبود. علاوه‌بر آن، دولت نیز به‌دلیل کاهش درآمدهای نفتی ناشی از تحریم، منابع کافی برای فعالیت‌های عمرانی نداشت و بانک‌ها هم به‌دلیل مطالبات معوق، با محدودیت شدید اعتباری مواجه بودند. با این وجود، نقدینگی موجود در جامعه به‌دلیل سیاست‌های نادرست وقت، به‌طور روزافزونی افزایش می‌یافت و در هر برهه‌ای از زمان به سمت بازاری غیر مولد گسیل می‌شد. حتی رشد بازار سرمایه در آن مقطع، عمدتا باعث رونق بازار ثانویه شده و تاثیر بسزایی در بخش واقعی اقتصاد نداشت.
این مسائل در حالی اتفاق می‌افتاد که پروژه‌های سودآوری در حوزه نفت و گاز به‌دلیل مشکل تامین مالی متوقف بوده یا به منابع لازم جهت سرمایه‌گذاری نیاز وافر داشتند؛ بنابراین اگر سازوکار مناسبی طراحی می‌شد که نقدینگی سرگردان جامعه را به پروژه‌های سودآور هدایت می‌کرد، هم پروژه‌ها امکان تامین مالی می‌یافتند و هم سودآوری مناسبی نصیب سرمایه‌گذاران می‌شد. در آن زمان این‌جانب به یکی از شرکت‌های بزرگ پیمانکاری در حوزه‌های تامین مالی مشاوره می‌دادم که با توجه به تحلیل مسائل فوق، تصمیم گرفتیم تا طرحی برای تاسیس صندوق نفت و گاز در بورس با هدف تامین مالی پروژه‌های حوزه انرژی تهیه کنیم. در این طرح که به سازمان بورس و وزارت نفت ارائه شد، تاسیس یک صندوق توسعه‌ای دیده شده بود که فلسفه وجودی آن ایفای نقش یک ظرف برای جمع‌آوری منابع سرمایه‌گذاران مختلف شامل بانک‌ها، بیمه‌ها، صندوق‌های بازنشستگی، سرمایه‌گذاران نهادی و عموم مردم و انتقال آنها به پروژه‌های حوزه نفت و گاز بود. شاید مهم‌ترین رکن این طرح، یک شرکت مدیریت صندوق بود که وظایف اصلی آن به شرح ذیل درنظر گرفته شد:
* شناسایی پروژه‌های سودآور حوزه نفت و گاز با همکاری دولت
* تهیه طرح توجیه فنی اقتصادی، ساختارتامین مالی و طرح تجاری پروژه‌ها
* تشکیل شرکت‌های پروژه برای پروژه‌ها
* جذب سرمایه‌گذاران اولیه برای پروژه‌ها
*جذب منابع سرمایه‌گذاران از طریق فروش واحدهای سرمایه‌گذاری صندوق نفت و گاز و هدایت آنها به شرکت‌های پروژه
* مدیریت توسعه و اجرای پروژه‌ها از طریق کنترل مدیریتی شرکت‌های پروژه
* فروش سهام شرکت‌های پروژه بر اساس استراتژی‌های خروج از پیش تعیین‌شده
