خانه صنعت، معدن و تجارت استان تهران
نوشته های مرتبط
عوامل محرک تجارت جهانی
حجم دادوستد کالاها و محصولات بازرگانی جهان در سال ۲۰۱۵میلادی با ثبت نرخ رشد ۲/۷درصدی به حرکت کند و بطئی خود ادامه داد. مقدار این شاخص که با اندازه‌گیری میانگین اقلام صادراتی و وارداتی تعیین می‌شود در برآوردهای ابتدایی ۲/۸درصد پیش‌بینی شده بود و به عوامل و دلایل شکل‌گیری این شرایط نیز به طور مختصر اشاره شد. اما در حوزه واردات باید توجه داشت رشد سریع‌تر اقتصاد و بالا رفتن حجم تقاضا برای واردات در کشورهای توسعه‌یافته به برخی دلایل مختلف روی داده که شاید بخشی از آن ناشی از تقاضای ضعیف‌تر واردات در سایر نقاط جهان باشد. البته دو دلیل دیگر نیز در توضیح چرایی رشد تقاضای واردات کشورهای توسعه‌یافته بیان شده است؛ نخست نوعی بی‌توجهی یا بی‌علاقگی و کنار گذاشتن تمرکز و توجه لازم به شاخص رشد تجارت و دیگری، رشد تولید ناخالص تقریبا بدون تغییر نسبت به سال گذشته آن؛ چنانکه براساس برآورد کارشناسان امر نرخ رشد دو شاخص یادشده در سال ۲۰۱۵ میلادی به ترتیب ۲/۸ و ۲/۵ درصد اعلام شده است.
با در نظر گرفتن مقادیر یادشده و رجوع به ارقام رشد سال‌های گذشته در واقع این چهارمین سال پیاپی است که سرعت رشد حجم تجارت جهان در محدوده زیر ۳درصد سیر کرده و همچنین چهارمین سال متوالی است که نرخ رشد این شاخص هم راستا و در نزدیکی نرخ رشد تولید ناخالص داخلی جهان قرار دارد. در عین حال میزان رشد هر دو شاخص تجارت و تولید ناخالص جهان در سال ۲۰۱۵میلادی همچنان کمتر از میانگین رشد آنها در سال ۱۹۹۰ میلادی است چراکه در آن مقطع مقادیر این دو به ترتیب به ۵ و ۲/۷ درصد رسیده بود. روند کند رشد شاخص تجارت جهان نسبت به رشد تولید ناخالص داخلی دنیا در بیش از ۴سال گذشته درست در نقطه مقابل دوره زمانی سال‌های ۱۹۹۰ تا ۲۰۰۸ میلادی قرار می‌گیرد زیرا در فاصله آن سال‌ها حجم تجارت کالا و محصولات جهان به‌طور متوسط با سرعت رشدی ۲/۱ برابر رشد تولید ناخالص داخلی جهان در حرکت بود. طلسم سرعت رشد پایین تجارت جهان در سال‌های اخیر هر چند غیرمعمول و خلاف روند عادی به‌شمار می‌رود اما رویداد بی‌سابقه‌ای نیست و این مهم است که درباره این روند، بزرگنمایی و مبالغه نشود. از نگاه کلی نرخ رشد تجارت جهان در فاصله سال‌های ۱۹۸۰ تا ۱۹۸۵میلادی سرعتی آهسته‌تر داشت و ۵ سال از این دوره ۶ساله با نرخ رشدی کمتر از ۳ درصد سپری شد. اما برخلاف حجم تجارت کالا در جهان که سال گذشته را با نرخ رشدی به نسبت پایین به پایان رساند، ارزش دلاری تجارت کالا و محصول در سال ۲۰۱۵میلادی افتی شدید را ثبت کرد که دلیل اصلی آن کاهش ۱۴درصدی اقلام صادراتی جهان بود و با این افت ارزش اقلام صادراتی سراسر جهان از ۱۹هزار میلیارد دلار سال ۲۰۱۴میلادی به ۱۶هزار میلیارد دلار در پایان سال گذشته تنزل پیدا کرد. تجارت جهان در حوزه خدمات بازرگانی و تجاری نیز براساس ارزش دلاری آن کاهش قابل‌توجهی را در پایان سال گذشته میلادی تجربه کرد، به گونه‌ای که صادرات جهانی خدمات مرتبط با بازرگانی ۶ درصد افت کرده و به ۴۷۰۰میلیارد دلار رسید. رکورد بالاتر از این نیز در حوزه خدمات بازرگانی و به‌طور مشخص‌تر در بخش تجارت کالا و محصول به ثبت رسید که نمونه آن افت ۱۰درصدی ارزش دلاری خدمات حمل‌ونقل کالاهای تجاری بود و با این مقدار افت، ارزش خدمات یادشده به ۸۷۶میلیارد دلار رسید و علاوه بر این، انواع دیگر این قبیل خدمات به‌ویژه حمل‌ونقل مسافری و سایر خدمات بازرگانی مشابه نیز دچار کاهش شدند که ارزش دلاری دو مورد اخیر با ۵ درصد کاهش به ترتیب به ۱۲۳۰ و ۲۴۹۵ میلیارد دلار تنزل پیدا کرد.
درباره اختلاف موجود میان حجم و ارزش کالاهای مبادله‌شده در جهان در سال ۲۰۱۵میلادی باید توجه داشت که وجود این تفاوت قابل ملاحظه بیشتر به دلیل نوسانات زیاد در قیمت کالاهای اساسی و نرخ تبادل ارزها رخ داده و برای مثال باید به نرخ دادوستد سوخت‌های فسیلی در گروه کالاهای اساسی اشاره کرد که در فاصله ژوئن ۲۰۱۴ تا دسامبر ۲۰۱۵ تا ۶۳درصد دچار افت قیمت شدند. افت ۳۵درصدی قیمت در گروه فلزات و کاهش ۲۲درصدی قیمت مواد غذایی و محصولات کشاورزی نیز از دیگر عوامل موثر در این اختلاف بوده‌اند.
