خانه صنعت، معدن و تجارت استان تهران
نوشته های مرتبط
باز هم تغییر شیفت و باز هم عامل انسانی؛ این ماجرا تا چه زمانی ادامه خواهد داشت؟
این نکته‌ای است که همواره بر آن تاکید داریم. یک سیستم امن اگر بخواهد واقعا امن باشد باید این موضوع را در نظر داشت که ممکن است عامل انسانی در یک آن و در یک لحظه، مدهوش شود و توان تصمیم گیری منطقی بر اساس قوانین موضوعه و اصلی سیر و حرکت را نداشته باشد. به‌هر علت و به‌هر دلیلی، اصلا مهم نیست عامل انسانی در آن لحظه خاص و حساس که تصمیم منجر به سانحه یا ایجاد حادثه را می‌گیرد و آن را عملی می‌کند، در چه اوضاع روحی، جسمی و روانی قرار دارد. در بحث ایمنی با نتیجه این حالات روحی، روانی یا جسمی کار داریم، موظفیم و مسئولیت مستقیم داریم تا جلوی آن را به هر‌قیمت و به هر بهایی بگیریم.
در جزوات و دستورالعمل‌های ابزارهای دقیقی که در سیستم‌های ایمنی اتوماتیک به کار می‌روند، فرض می‌شود عامل انسانی (اپراتور) ممکن است حتی برای چند لحظه تمام مشاعر خود را از دست بدهد! در این صورت تکلیف چیست؟
آیا سیستم ایمنی که جان و مال مسافران، سرمایه‌گذاران و ذی‌نفعان به درست عمل کردن آن وابسته است، باید بنشیند و نگاه کند مثلا یک عامل انسانی رنگ سیگنال محرز خطر (رنگ قرمز) را به نزدیک‌ترین، بدیهی‌ترین و عقلانی‌ترین نوع آن تعبیر نکند، یعنی آن را به معنای اشغال بودن بلاک و عدم اجازه خروج یا ورود در نظر نگیرد و هشدار علنی سیستم ایمنی را که حاصل تلاش و اجماع تمام مدارهای اینترلاکینگ، ای‌تی‌سی، سیگنال‌ها، سوزن‌ها، قفل‌های داخلی، رله‌ها، تراک‌ها و… است، نادیده بگیرد.
سپس با یک تماس بی‌سیم به قطاری که بلاک روبه‌رویش اشغال است یا به‌هر علتی اجازه حرکت ندارد و چراغ قرمز روبه‌روی آن نیز این عدم مجوز را صریحا نمایش می‌دهد، دستور بدهد مثلا «بیا! قرمز بودن چراغ مهم نیست» و تمام زیر‌ساخت‌های ایمنی موجود را حتی تا همین اندازه موجودی که در دسترس داریم، نادیده بگیرد و نظر خود را بر اجماع و هماهنگی تمام سیستم‌های منطقی ایمنی موجود در یک ایستگاه که همگی با هم و بر اساس یک منطق مستدل‌مداری، چراغ را قرمز و ورود را ممنوع کرده‌اند، ارجح بداند و اتفاق برخورد تاسف‌بار قطارهای مسافری سمنان رخ دهد.
آیا سیستم سیگنالینگ از چنین سوانحی جلوگیری می‌کند؟
اصول ایمنی علائم الکتریکی در تمام سیستم‌های سیگنالینگ دنیا بر اساس یک اصل واحد استوار است و آن اصل عبارت است از این که «قطارها شاخ به شاخ نخواهند شد، مگر اینکه به آن ها اجازه داده شود به‌طور هم‌زمان روی یک ریل حرکت کنند»! آیا ساده‌تر، روان‌تر و خلاصه‌تر از این جمله برای رعایت ایمنی، برای فرار از برخورد، شاخ‌به‌شاخ شدن یا مانند مورد اخیر سمنان بین دو وسیله‌نقلیه ریلی در جهان جمله‌ای وجود دارد؟ اصلا به‌خاطر همین یک جمله است که تمام خطوط راه‌آهن به تکه‌هایی مجزا به نام «بلاک» تقسیم شده‌اند.
همان بخش‌های مجزایی که در حالت عادی روی هر کدام از آن‌ها در یک زمان خاص، فقط یک قطار اجازه حضور و وجود دارد. به‌طور قطع می‌توان گفت تمام سیستم‌های علائمی و سیگنالینگ دنیا با همین یک جمله متولد شده اند. همین جمله کوتاه، دلیل ساخت چیزهایی است که اکنون به‌عنوان مدارهای پیچیده میکروالکترونیک و اتاق‌های کنترل پیشرفته و انواع سیستم‌های اروپایی ایمنی و سرعت‌های سیر فوق‌العاده سریع در دنیا شناخته می‌شوند. آن چه در سمنان رخ داد دقیقا نقض همین جمله بود.