مانع‌تراشی در فروش بوئینگ

به نقل از دنیای اقتصاد: این تصمیم نمایندگان در شرایطی اتخاذ شده است که دو شرکت ایرباس و بوئینگ پیش از این برای انعقاد قرار داد با ایران رقابتی نهان با یکدیگر داشتند و حتی بسیاری از سناتورهای آمریکایی هنگام مذاکرات ایران با ایرباس ناراضی بودند و برجام را بیش از تلاش اروپا، حاصل تلاش‌های آمریکا می‌دانستند و می‌گفتند باید ثمرات آن نصیب شرکت‌های آمریکایی شود. حالا اما جمهوری‌خواهانی که با سیاست‌های اوباما در تضاد دائم هستند در تلاشی جدید اجرای قرارداد دولت اوباما را با مانع مواجه کرده‌اند. یکی از این سه متمم برای جلوگیری از صدور مجوز از وزارت خزانه‌ داری برای فروش به ایران، دیگری برای متوقف کردن صدور مجوز نقل و انتقال پول توسط وزارت خزانه‌ داری و آخری مانعی برای بانک صادرات واردات آمریکا است.البته رای روز پنج‌شنبه مجلس نمایندگان برای تبدیل شدن به قانون نیازمند امضای اوباما است و این موضوع سه سناریو را پیش روی سرنوشت قرارداد فروش بوئینگ به ایران قرار می‌دهد: نخست آنکه اوباما تصمیم روز پنج‌شنبه نمایندگان جمهوری خواه را مورد تایید قرار دهد و آن را برای تصویب نهایی امضا کند، دوم آنکه اوباما از امضای آن سر باز زند و مانع‌تراشی جمهوری‌خواهان که به گمان بسیاری از تحلیلگران با هدف مخالفت با سیاست‌های اوباما در قبال ایران و برجام است، با شکست مواجه شود. در سناریوی نخست، اگر این طرح به تصویب نهایی برسد و به قانون تبدیل شود، تبعات آن را می‌توان در دو بعد «متن» و «فرامتن» مورد تحلیل قرار داد. در بندهای متن برجام یا همان سند توافق هسته‌ای قید شده است که آمریکا و دیگر شرکای آن در گروه ۱+۵ نباید مانع از تجارت شرکت‌ها و نهادهای مالی بین‌المللی با ایران شوند. در نتیجه برنامه جامع اقدام مشترک، تحریم‌های اقتصادی و مالی در حوزه‌های بانکی، مالی، نفتی، گازی، پتروشیمی، تجاری، بیمه، حمل و نقل وضع شده توسط اتحادیه اروپایی و آمریکا که به بهانه برنامه هسته‌ای ایران بود، در ابتدای اجرای توافق به‌طور یکجا لغو می‌شوند. بر اساس این توافق، برای اولین بار پس از سه دهه تحریم، ممنوعیت خرید هواپیمای مسافربری مرتفع خواهد شد. بر اساس یکی از این بندها، ایالات متحده، اجازه فروش هواپیماهای مسافری و قطعات و خدمات مربوطه به ایران؛ مجوز اینکه اشخاص غیرآمریکایی که در مالکیت یا کنترل اشخاص آمریکایی هستند، به نحو منطبق با برجام با ایران مشارکت کنند را صادر خواهد کرد. اگرچه برجام ارتباطی با تجارت دوطرفه ایران و آمریکا ندارد، اما این اقدام می‌تواند بر دیگر شرکت هواپیمایی یعنی ایرباس در فروش هواپیما به ایران تاثیرگذار باشد. موضوعی که برخلاف روح کلی برجام است و حتی می‌تواند واکنش متقابل ایران را نیز به دنبال داشته باشد که در نهایت این اقدامات می‌تواند نوعی تهدید برای توافق هسته‌ای باشد. در این صورت دیگر شرکت‌ها از جمله ایرباس به این دلیل تحت تاثیر تصویب چنین قانونی قرار خواهند گرفت که در عمل بیش از ۱۰ درصد از قطعات مورد استفاده در تولید جت‌های مسافربری جدید، قطعات تولید آمریکا هستند و فروش همه آنها به ایران نیازمند کسب مجوز از آمریکا خواهد شد. در این صورت خرید هواپیماهای ایرباس نیز با مانع مواجه خواهد شد. از این زاویه است که این تهدید می‌تواند در بعد فرامتن که همان آثار منطقه‌ای و بین‌المللی این توافق است، موضوعیت پیدا کند. در صورت تصویب این طرح و تبدیل شدن به قانون، گسترش بی‌اعتمادی میان ایران و آمریکا و همچنین گروه ۱+۵ را به دنبال خواهد داشت. موضوعی که بارها کارشناسان بر آن تاکید کرده‌اند این است که برجام توافق میان ایران و آمریکا نیست و واشنگتن نباید اقداماتی را انجام دهد که این توافق را به خطر اندازد. تهدیدات نامزدهای جمهوری‌خواه و همچنین کنگره تحت نفوذ جمهوری‌خواهان درخصوص پاره کردن برجام و طرح و تصویب لوایح ضدبرجام در مجالس نمایندگان و سنای آمریکا، بیش از پیش دولت اوباما، گروه ۱+۵ و ایران را نگران کرده است. بنابراین اقدامات آمریکا ضمن اینکه برخلاف متن و روح توافق هسته‌ای است، می‌تواند آن را با تهدید نیز مواجه کند. در سناریوی دوم که بسیاری از صاحب‌نظران آن را محتمل‌تر از سناریوی نخست می‌دانند، دموکرات‌ها و از جمله اوباما با آن مخالفت خواهند کرد و فروش هواپیماهای ایرباس به ایران عملی خواهد شد اما تنش دو حزب عمده در آمریکا بر سر این قرارداد بالا خواهد گرفت.