خانه صنعت، معدن و تجارت استان تهران
نوشته های مرتبط
نیمه پر تعطیلات دو روزه
پژوهش‌ها نشان می‌دهند که تاثیر تعطیلات بر اقتصاد یک کشور نه تنها به تعداد این تعطیلات، بلکه به نحوه توزیع تعطیلات، ساختار اقتصادی و عادات فرهنگی مرسوم در یک کشور نیز بستگی دارد. کارکنان در بازگشت از تعطیلات کارآیی بیشتری از خود نشان می‌دهند. پژوهش‌ها نشان می‌دهد که تاثیر محرک تعطیلات یک روزه بر بهره‌وری کارکنان ناچیز است. اما با افزایش تعداد روزهای تعطیل افزایش چشمگیری می‌یابد اما این موتور محرک بهره‌وری حداکثر تا ۳ روز تاثیر مثبت خود را در محیط کاری نشان می‌دهد. «بهره‌وری» در ایران اختلاف معناداری با کشورهای توسعه‌یافته دارد. بنابراین توزیع تعطیلات چند روزه در طول یک سال می‌تواند بهینه‌ترین راه‌حل ساماندهی تعطیلات به منظور افزایش بهره‌وری نیروی کار باشد. بنا بر اطلاعات منتشر شده از سوی شورای جهانی سفر و گردشگری (WTTC) در سال ۲۰۱۵، عواید ایران از بخش سفر و گردشگری به بیش از ۲۳ میلیارد دلار رسید که معادل ۵/ ۲ درصد از تولید ناخالص داخلی کشور بوده و فاصله قابل توجهی با ظرفیت‌های بالقوه گردشگری در اقتصاد کشور دارد. افزایش تعداد و تعطیلات چند روزه، سبب رونق بخش گردشگری و توسعه مناطق کمتر توسعه‌یافته می‌شود. ساماندهی تعطیلات سبب انتخاب مقاصد متنوع‌تری توسط خانواده‌ها خواهد شد. افزایش تعطیلات چند روزه علاوه بر تمرکز مکانی، تمرکز زمانی سفرها را نیز از بین می‌برد و ظرفیت بالقوه این بخش را فعال می‌کند. آمار‌ها و گزارش‌های سازمان محیط زیست نشان می‌دهد که در شهرهای صنعتی با تجمیع آلودگی هوا در روزهای پایانی هفته میزان آلودگی به حداکثر می‌رسد. مدت زمان فرآیند «خود پالایندگی» هوا بیش از ۴۸ ساعت برآورد شده است. در روزهای تعطیل غلظت کربن مونو اکسید تا ۳۰ درصد و غلظت ذرات معلق در هوا تا ۳۶ درصد کاهش می‌یابد. این در حالی است که در تعطیلات دو روزه کاهش غلظت ذرات آلاینده و بروز پدیده خودآلایندگی تاثیر فزاینده‌تری بر کاهش آلودگی هوا خواهد داشت. بر اساس نتایج پژوهش محققان دانشگاه تهران، سهم هزینه خارجی چهار آلایندهCO،SO2،Nox و PM در شهر تهران، سالانه حدود ۷ هزار میلیارد تومان برآورد شده است. افزایش تعطیلات سبب صرفه‌جویی در مصرف انرژی می‌شود. بنابر آمارهای اداره توزیع برق استان هرمزگان تعطیلات ۳ ماهه ادارات دولتی در این استان در فصل تابستان ۵۰ مگاوات صرفه‌جویی در مصرف برق به همراه داشته است. با فرض پراکندگی دستگاه‌های اجرایی متناسب با سهم هر استان از جمعیت، تعطیلی روزهای پنج‌شنبه سبب صرفه‌جویی در حدود ۱۲ گیگاواتی در مصرف برق خواهد شد.
اصلاح ناتمام ۶ روز کاری
بر اساس مصوبه هیات دولت در رابطه با ساعات کار دستگاه‌های اجرایی استانداران می‌توانند در موارد خاص با توجه به شرایط جغرافیایی، منطقه‌ای و فصلی، ساعت آغاز به کار دستگاه‌های اجرایی را (به استثنای شهر تهران) با رعایت ۴۴ ساعت کار هفتگی در ۶ روز، با تایید شورای برنامه‌ریزی و توسعه استان تغییر دهند. در دولت گذشته استانداری‌ها در استان‌هایی نظیر تهران، اصفهان، بوشهر، خوزستان، هرمزگان، چهارمحال و بختیاری و کهکیلویه و بویر احمد روز پنج‌شنبه را برای دستگاه‌های اجرایی تعطیل اعلام کردند. اما با توجه به ذکر ۶ روز کاری در هفته در تبصره ۳ ماده ۸۷ قانون خدمات کشوری برای روزهای کاری در شهرستان‌ها، تعطیلات روزهای پنج‌شنبه لغو شد. از این رو در میانه مجلس گذشته نمایندگان مجلس در کمیسیون اجتماعی رای به حذف این تبصره از ماده ۸۷ قانون خدمات کشوری دادند. اما عمر مجلس تا تصویب این قانون در صحن علنی مجلس به درازا نکشید و تعطیلات دو روزه پایان هفته در این استان‌ها لغو شد و تنها در برخی استان‌های مناطق گرمسیری شاهد تعطیلی پنج‌شنبه‌ها در تقویم کاری کارکنان بودیم. عده‌ای از کارشناسان علت مخالفت خود را با تعطیلی روزهای پنج‌شنبه کاهش تولید ناخالص داخلی می‌دانند. اما بررسی آمارهای مربوط به میزان تولید ناخالصی استان‌های منتخب در بازه‌ای که از تعطیلات پایان هفته دوروزه استفاده می‌کردند نشان می‌دهد که افزایش تعطیلات تاثیر معناداری بر کاهش سهم این استان‌ها از تولید ناخالص داخلی نداشته است. در این زمینه، می‌توان به تجربه دولت پرتغال اشاره کرد که در سال ۲۰۱۲ جهت افزایش تولید ناخالص داخلی اقدام به حذف ۴ روز از تعطیلات کل سال کرد. اما بررسی‌های دانشگاه لیسبون در سال ۲۰۱۳ نشان داد که «اثر نهایی» روزهای غیرتعطیل اضافه‌شده، ناچیز است و با افزایش تعداد روزهای تعطیل این مساله به صفر میل می‌کند. ازسوی دیگر تغییر روزانه در زمان‌بندی کاری بهره‌وری کارکنان را کاهش می‌دهد. فعالیت بسیاری از بخش‌های اقتصادی در تعامل با یکدیگر شکل می‌گیرد. با توجه به تعطیلی ادارات اجرایی پایتخت در روز پنج‌شنبه ارتباط ادارات دولتی در شهرستان‌ها با ستادهای اجرایی پایتخت در روز پایانی هفته کاری قطع می‌شود. از سوی دیگر تعداد مرخصی‌ها و غیبت‌ها نیز در روزهای پنج‌شنبه می‌یابد. با توجه به تقسیم وظایف سازمانی بین کارمندان در غیبت یا مرخصی یک کارمند، کارآیی کارمندان مرتبط نیز کاهش خواهد یافت بنابراین میزان کارآیی در ادارات در روزهای پنج‌شنبه، در عین داشتن هزینه‌های یکسان با سایر روزهای کاری هفته کاهش چشمگیری می‌یابد.
رای مثبت به سرخ‌پوشی شنبه
یکی از نگرانی‌ها درخصوص اعلام تعطیلی روزهای پنج‌شنبه، کاهش فرصت مبادلات تجاری بین‌المللی به ۳ روز در هفته است. بر اساس آمار وزارت صنایع و معادن، در میان ۱۷ شریک صنعتی اصلی ایران در سال ۹۴، تعداد ۱۲ کشور روزهای شنبه و یکشنبه و پنج کشور روزهای جمعه و شنبه را به‌عنوان تعطیلات پایان هفته اعلام کرده‌اند. بر اساس آمار گمرک ایران در سال ۹۳، در حدود ۱۷ میلیارد دلار از صادرات ایران، به مقصد کشورهایی بود که در روزهای جمعه و شنبه تعطیل هستند. این کشورها سهم ۴۹ درصدی (بر اساس ارزش دلاری) از صادرات ایران را در اختیار داشتند. از سوی دیگر در سال گذشته، ۳۱ درصد از کالاهای وارد شده به کشور کالاهای ساخته شده توسط این کشورهاست. بنابراین عمده مبادله تجاری و صنعتی ایران با کشورهایی است که در روزهای تعطیلی پایان هفته اشتراکی با ایران ندارند و هر دو گروه در تعطیلی «شنبه» مشترک هستند. با توجه به کوتاه‌تر شدن موانع مبادله‌ای تحریم‌ها و افزایش مبادلات با کشورهای اروپایی در ماه‌های اخیر، پیش‌بینی می‌شود سهم کشورهایی که در روزهای شنبه و یکشنبه تعطیل هستند از تجارت خارجی ایران افزایش یابد. اخیرا طرحی از سوی کمیسیون گردشگری اتاق تهران به دولت ارسال شده است که درآن به منظور کاهش تعداد افزایش امکان ارتباطی تجاری ایران با سایر کشورهای دنیا تعطیلات پایان هفته به روزهای جمعه و شنبه تغییر پیدا کند. پس از آن برخی از رسانه‌ها اقدام به نظرسنجی از کارشناسان و مردم در رابطه با تعطیلی روزهای شنبه و جمعه به جای روزهای پنج‌شنبه و جمعه کردند. نظرسنجی اخیر «دنیای اقتصاد» نشان می‌دهد که از بین ۶۰ صاحب‌نظر اقتصادی، حدود ۹۵ درصد از آنها با دو روزه شدن تعطیلات آخحر هفته موافق بوده‌اند و مجددا، ۹۵ درصد از آنها گفته‌اند که تعطیل بودن «شنبه» در مقایسه با «پنج‌شنبه» مزیت‌های بیشتری دارد. در نظر سنجی «آفتاب نیوز»، ۸۴ درصد از ۷۲۰۰ شرکت‌کننده در نظرسنجی تعطیلی شنبه را به تعطیلی پنج‌شنبه ترجیح می‌دانند و تنها ۱۶درصد از شرکت‌کنندگان با این تغییر مخالف بودند. ۱۶ کارشناس اقتصادی و اعضای اتاق بازرگانی تهران و ایران نیز در نظرسنجی «روزنامه ایران» در زمینه تعطیلی شنبه‌ها به جای پنج‌شنبه‌ها متفق‌القول بودند.
