مواضع چینی‌ها در حمایت از برجام/مراقب کاسبان تحریم باشیم

به نقل از خبرگزاری مهر- گروه اقتصادی: بعد از خروج آمریکا از برجام، برخی می‌گویند که دوباره ترکیب شرکای تجاری ایران تغییر خواهد کرد. یک روزی اقتصاد ایران بعد از امضای توافق‌نامه برجام بیشتر گرایش داشت تا با اروپایی‌ها کار کند و بنابراین برخی شرکای قدیمی همانند چینی‌ها را در قراردادها و مذاکرات کمرنگ‌تر دیدند. اما اینک با خروج آمریکا از برجام، ورق دوباره برگشته است. به نظر می‌رسد که از این پس اقبال ایران به چین و همکاری اقتصادی با چشم‌بادامی‌ها دوباره برگردد. مجیدرضا حریری، نایب رئیس اتاق بازرگانی ایران و چین از چشم‌انداز رابطه ایران و چین در دوران بعد از خروج آمریکا از برجام می‌گوید. او البته هشدار می‌دهد که نباید اجازه داد کاسبان تحریم دوباره به اقتصاد ایران برگردند. وی به این نکته هم اشاره می‌کند که تحریم‌های احتمالی پیش رو، به شکنندگی تحریم‌های اوایل دهه ۹۰ نیست.

خبرنگار مهر: با توجه به مجموعه اتفاقات سیاسی و خروج آمریکا از برجام، چین همچنان به عنوان یک شریک قدرتمند ایران مطرح است و طی این سالها هم بوده است؛ اگرچه خیلی عنوان می‌کنند که مورد بی‌مهری نیز در دوران بعد از برجام قرار گرفته است. آینده روابط سیاسی و اقتصادی ایران و چین را چطور پیش‌بینی می‌کنید؟

مجیدرضا حریری: رابطه اقتصادی ایران با چین همانطور که قبلا هم اشاره کرده‌ام و بارها هم گفتم، یک رابطه با چین است که یک رابطه رو به رشد بوده و به قاعده خیلی ارتباط به سیاست‌های بین‌المللی و داخلی ایران ندارد؛ چراکه اقتصادی مثل ایران در کنار اقتصادی مثل چین، مکمل هم به شمار می‌روند و ما در منطقه خاورمیانه، سومین شریک چین به شمار می‌رویم و عربستان و امارات، شرکای اول و دوم ما به شمار می‌روند که با غرب و آمریکا هم مشکلات سیاسی ندارند. پس نوع اقتصاد ما این گونه است. مثال نقض هم این است که ما با روسیه نیز، روابط گسترده نظامی و اقتصادی داریم و همسایه هم هستیم، ولی نتوانستیم بیش از دو میلیارد دلار با روسیه روابط اقتصادی و تجاری داشته باشیم. اگرچه در این میان نمی‌توان گفت که روابط اقتصادی ما در دنیا متاثر از سیاست نیست؛ ولی خیلی هم رابطه ایران و چین در حوزه اقتصاد، تحت تاثیر سیاست نیست؛ البته روابط خوب سیاسی باعث تقویت روابط اقتصادی هم می‌شود و البته این که ما به صورت پایدار، می‌توانیم با هم کار کنیم و از نظر سیاسی، مشکلی نداریم هم، باعث توفیق می‌شود؛ ولی در ذات و ماهیت خود، چین در منطقه خاورمیانه با دو کشوری که عمیقا در اردوگاه غرب و امریکا هستند، روابط گسترده‌تری نسبت به ایران دارند و چنین رابطه‌ای با چین از سوی ایران به عنوان سومین شریک تجاری در منطقه، تحت تاثیر جریانات سیاسی نیست. از سوی دیگر، شاهد این هستیم که در بیست سال اخیر و قبل از شروع تحریم‌های هسته‌ای، در جریان تحریم‌های قبل از برجام، در فرآیند برجام، بعد از برجام و حتی در روزهای آینده که شکل برجام تغییر کرده و یکی از شرکای آن خارج شده است، تاثیری از این جریانات مشاهده نمی‌کنیم؛ اما روند روابط اقتصادی ما با چین، تغییر محسوسی ندارد و قاعدتا هر چقدر به بازارهای غربی و هر چقدر که فروشندگان غربی، از ما فاصله بگیرند، این فرصت در اختیار چینی‌ها قرار می‌گیرد تا بیشتر با ما کار کنند و همانطور که در همین چند روز اخیر، راجع به میدان‌های نفتی اخباری منتشر شده است، بعد از اعلام غربی‌ها مبنی بر اینکه از بازار ایران می‌روند، چینی‌ها اعلام کرده‌اند که ما جایگزینی برای آزادگان خواهیم بود و پیشنهاد جدیدی اعلام کردند؛ بنابراین چون اولویت چین، اقتصاد است با این قضیه برخورد معقولی داشته است و اصولا ما نگران این موضوع نیستیم. از سوی دیگر، روند رابطه اقتصادی ما با چین در دو دهه اخیر رو به رشد بوده است و شاید از نظر عدد مطلق دلاری در برخی سالها بالاتر و در برخی سالها پایین‌تر بوده است؛ ولی از نظر وزنی و حجمی، روند صعودی بوده است که به هر حال با شیب قابل پیش‌بینی جلو می‌رود. در این میان یک سال نفت گران است و رابطه ایران و چین به ۵۰ میلیارد دلار می‌رسد و یک سال نفت ارزان است و این رقم حدود ۳۴ میلیارد دلار به ثبت می‌رسد. به هر حال، حجم عمده روابط ما با دنیا و چینی‌ها، بر اساس قیمت جهانی نفت، گاز، پتروشیمی و مواد اولیه تعریف می‌شود و تلورانسی که در عدد دلاری مبادلات مشاهده می‌شود، ناشی از کاهش و افزایش قیمت‌های نفت است و از نظر اندازه تجارت و مبادلات رو به رشد هستیم.

قراردادهای نفتی که ایران با چین دارد، تابع مقررات وزارت نفت است و نه به کسی امتیاز افزون‌تر داده شده و نه فردی محروم شده است؛ البته چون حوزه تخصصی من هم نیست، در اختیار بخش‌خصوصی هم نیست. اطلاعات ما همه نسبت به این قرارداد به یک اندازه است. در این میان، شاید سلیقه من این باشد و این سلیقه را در سال‌های گذشته با مسئولان در میان گذاشته‌ام که بهتر است در برخی پروژه‌های نفتی و گازی، امتیازاتی بدهیم که چیزهای دیگری بگیرم

* در ماههای ابتدایی سال ۲۰۱۸، حجم مبادلات تجاری ایران و چین به چه میزان رسیده است و چه چشم‌اندازی را می‌توان برای آن متصور بود؟

– ما در سال ۲۰۱۷ میلادی، یک رشد ۲۰ درصدی را به لحاظ مبلغ مبادله بین ایران و چین داشتیم و یعنی در سال ۲۰۱۷ هم، اندکی حجم مبادلات ما افزایش یافت و از نظر مبلغ نیز بالغ بر ۲۰ درصد رشد را شاهد بودیم. در این میان یکی از دلایل این بود که نفت در نیمه دوم سال ۲۰۱۷ گران شد؛ ولی در سال  ۲۰۱۸ میلادی و در سه ماهه اول، روند رو به رشد باز هم حاکم بوده است و حدود ۱۸ درصد را به ثبت رسانده است؛ پس این معاملات اکنون نسبت به سال قبل رشد داشته است؛ اما با توجه به اینکه هنوز آمارهای سه ماهه دوم سال جاری میلادی منتشر نشده، نمی‌توان پیش‌بینی کرد که تا پایان سال چه رقمی را شاهد خواهیم بود. در این میان، اتفاقاتی که پیش می‌آید و تاثیر و شوک‌های آنی که ممکن است بر بازار نفت در دنیا داشته باشد و نیز ارتباط ما با خیلی از کمپانی‌هایی که در داخل چین فعالیت می‌کنند و در شرایط تحریم، نمی‌توانیم معامله کنیم و آنها هم با ما معامله نمی‌کنند، تحت تاثیر قرار می‌گیرد؛ ضمن اینکه کمپانی‌های بین‌المللی که در خاک چین هستند و از این فرآیند متاثر می‌شوند؛ بنابراین اگر ما یک کمی هوشمند باشیم و شاید در گذشته نیز آینده‌نگر بودیم، قاعدتا گسترش رابطه با کشورهایی که با ما کمتر مشکل سیاسی دارند یا اصولا ندارند، به ما دسترسی بهتری به بازارهای پایدارتری برای خرید و فروش در دنیا می‌دهد.

* موضع چین در برجام چیست و با توجه به اینکه مراودات خوبی داریم و آنها نیز سرمایه‌گذاری‌هایی در ایران دارند و پروژه اجرا می‌کنند، چه دیدگاهی را بر روی برجام دارند؟

– تا دیروز که این بحث‌ها مبنی بر برهم خوردن برجام نبود و شرایط جدید پیش نیامده بود، چینی‌ها از برجام حمایت می‌کردند و آنچه که در برخورد با چینی‌ها در شرایط کنونی هم داریم، حاکی از حمایت چین از برجام است و چین از برجام خارج نمی شود و این دوره جدیدی که بعد از رفتار کاخ سفید در قصه برجام پیش آمده است، چین در پشت میز شورای امنیت دارای قدرت بیشتری در حمایت از ما خواهد بود؛ چراکه در دوره گذشته، اجماع جهانی در برابر ما وجود داشت که تحریم صورت گیرد، اما اکنون دیوار تحریم شکسته است و امیدواریم دوستانی نظیر چین در حوزه تجارت و سیاست، برای حمایت از ما در کارهای اقتصادی و سیاسی، بازتر از قبل کار کنند.