خانه صنعت، معدن و تجارت استان تهران
نوشته های مرتبط
اصولا باید گفت که یک نمایشگاه بین‌المللی در حقیقت دروازه کشور برگزارکننده و در سطحی محدودتر دریچه‌ای برای کشورها و موسسات شرکت‌کننده نمایش توانایی‌های سرزمین میزبان است.
این دریچه اگر به‌صورتی حرفه‌ای گشوده شود، تخصص‌ها و توانایی‌های بی‌شماری را ارائه خواهد کرد. چند سالی است که به علت اعمال تحریم‌ها کشور ما نتوانسته از این دریچه‌ها استفاده کافی و وافی را ببرد و اکنون که این تحریم‌ها رفع شده، این نمایشگاه‌ها هستند که می‌توانند با برپایی جامع در داخل و خارج از کشور با مدیریت متخصصان تراز اول و کارکشته و با تاکید بر نمایشگاه‌های بین‌المللی خارجی به‌عنوان یکی از مهم‌ترین عوامل توسعه صادرات کالاهای غیرنفتی، به سهم خود اقتصاد جمهوری اسلامی ایران را اعتلا بخشند و در مقابل هر دلار هزینه، ۶ تا ۱۰ برابر آن را نصیب کشور کنند؛ رقم ۶ تا ۱۰ برابر درآمد در مقابل هر واحد هزینه برآورد یکی از تحقیقات اتحادیه نمایشگاه‌های بین‌المللی (یوفی) است که در این مقاله نقل شده است؛ در مواردی رقم ۸ واحد درآمد در مقابل یک واحد هزینه در برخی از نمایشگاه‌های بین‌المللی اروپا اتفاق افتاده و البته این استقبال در صورتی است که کالا درست انتخاب شده و از کیفیت فوق‌العاده بالایی برخوردار باشد.
حرفه‌ای‌هایی که دیگر نیستند
در سال ۱۳۷۱، رقم کل صادرات کالاهای غیرنفتی حدود ۵میلیارد دلار بود؛ در سال ۱۳۷۲ مرکز توسعه صادرات ایران تعداد ۲۵ مجوز نمایشگاه فروش را در خارج از کشور که اغلب آنها برای کشورهای افریقایی و گاهی اروپایی بود صادر کرد و در همان سال صادرات غیرنفتی کشور به ۶/۷میلیارد دلار ارتقا یافت؛ ادعا نمی‌کنیم که ۱/۷میلیارد دلار اضافی تنها به‌دلیل برگزاری نمایشگاه‌های فروش بوده اما این ادعا را می‌توانیم داشته باشیم که یک‌سوم از این رقم به دلیل برگزاری همین نمایشگاه‌ها بوده است؛ در آن دوران حدود ۱۱ شرکت نمایشگاهی حرفه‌ای در خارج از کشور نمایشگاه برگزار می‌کردند که درحال‌حاضر هیچ‌یک از آنها فعال نیستند. نمایشگاه‌های بین‌المللی در داخل کشور به واردات و در خارج از کشور به صادرات می‌پردازند و این دو درحال‌حاضر با وجود پیچیدگی‌های تخصصی از متولیان قابل و درجه یک محدودی سود می‌برند. سیاست‌گذاری در هر مقوله‌ای به‌ویژه در صنعت نمایشگاهی باید براساس تفکری سیال و مطابق با شرایط زمانی و مکانی هر دوره‌ای و با توجه به مقتضیات انجام شود چراکه مدیریت نمایشگاهی خود نوعی از مدیریت اقتضایی است.
راهکارهایی که می‌توانند شاه‌کلید باشند
ایده‌آل مشارکت در نمایشگاه‌های بین‌المللی تخصصی، عقد قراردادهای کلان برای صادرات کالاهاست اما همه غرفه‌گذاران در نمایشگاه‌های خارجی به‌طور ذاتی صادرکننده حرفه‌ای نیستند و این قضاوتی نه از روی احساس بلکه از روی تجربه کارشناسان است. بنابراین برای موفق شدن در تنظیم یک راهبرد نمایشگاهی کارآمد و برای به‌دست آوردن سود می‌توان چند راهکار اساسی را مطرح کرد:
۱- متقاضیان مشارکت در نمایشگاه‌های خارجی را پیش از مشارکت و اعزام به خارج، به‌صورتی کاملا جدی آموزش داد و با مبانی مشارکت صحیح در مقیاس‌های بین‌المللی و مبانی صادرات و چگونگی عقد قراردادها آشنا ساخت و حتی از آنها آزمون نیز گرفت و بهترین‌ها را به نمایشگاه‌های خارجی اعزام کرد.
۲- آموزش چگونگی تنظیم قراردادها و آشنا کردن متقاضیان با نحوه اجرا و فهرست عدل‌بندی و قراردادن نمونه‌های قراردادهای تیپ در اختیار آنها.
۳- دانستن، آشنایی و از دیدگاهی ایده‌آل تسلط به یک زبان زنده دنیا و به‌طور ترجیحی زبان انگلیسی از ضروریات است.
۴- تا فرا رسیدن زمان ایده‌آل خودکفایی غرفه‌گذاران، مجری نمایشگاه می‌تواند برای شرکت‌کنندگان مترجم و وکیل تجاری برای تنظیم قراردادها استخدام و هزینه‌های مرتبط را از غرفه‌گذاران دریافت کند.
۵- شایسته است شرکت‌های متقاضی مشارکت در نمایشگاه‌های خارجی از بخش‌های خصوصی، دولتی و تعاونی، همکاران مستعد خود را در زمینه‌های یادشده، آموزش دهند و آنگاه آنها را به‌عنوان نمایندگان خود به برگزارکنندگان نمایشگاه‌های مختلف معرفی کنند.
۶- واقع‌بینی مقدمه موفقیت است؛ در برنامه‌ریزی کلان نمایشگاه‌های بین‌المللی باید عوامل و جزییات آنچه را که هدف ماست، بشناسیم و به‌دور از احساس آنها را تجزیه و تحلیل کرده و توانایی عوامل اجرایی را به صورتی بسیار دقیق برآورد کنیم و آنگاه مسئولیت اجرای نمایشگاه‌های خارج از کشور را به آنها واگذار کنیم؛ مدیر هر پروژه نمایشگاهی باید با دانش قرار دادن پروژه‌های نمایشگاهی در قالب «سیستم کنترل پروژه» (Critical Path Method) آشنا باشد، در غیراین‌صورت از متخصص این رشته کمک بگیرد یعنی بتواند هر موردی را که در مسیر بحرانی قرار می‌گیرد، شناسایی کند و آن را دوباره به مسیر خود برگرداند. ۶- هر نمایشگاه به‌طور حتم باید با نمایشگاه دوره گذشته خود چه از لحاظ شکل و چه از لحاظ محتوا فرق داشته باشد. نمایشگاه‌هایی هستند که برای چند سال متوالی بعضی از شرکت‌کنندگان آن، همان مکان سال‌های پیش را اشغال کرده و دکوراسیون همان سال‌ها را برپا کرده‌اند؛ چنین شکل تکراری در هیچ‌یک از نمایشگاه‌های اروپا دیده نمی‌شود چراکه آنها معتقدند اگر یک نمایشگاه به مدت ۳ سال با یک دکوراسیون و کالاهای تکراری برگزار شود، آن نمایشگاه در سال چهارم باید تعطیل شود؛ در مقابل، نمایشگاه‌هایی هم هستند که سازمان نمایشگاهی مربوطه نه تنها برای برگزاری آن دفتر طرح و برنامه خود را از پیش فعال می‌کند بلکه حتی برای آموزش بازدیدکنندگان خود نیز برنامه‌های ویژه‌ای را اعمال کرده است. این یک واقعیت است که می‌گویند نمایشگاه مرز نمی‌شناسد و اثرات مثبت آن، راهگشای صنعت نمایشگاهی همه کشورها خواهد بود.
۷- مجریان نمایشگاهی در برپایی نمایشگاه‌ها، به‌ویژه نمایشگاه‌های بین‌المللی به هیچ‌وجه نباید از مسئولیت‌های اجتماعی خود غافل شوند چراکه به تعبیری، نمایشگاه «مدرسه» است و نسل جوان را که مدیران واقعی هر اجتماعی خواهند بود تربیت می‌کند. بنابراین وظایف اجتماعی و مسئولیت سنگینی که در این زمینه وجود دارد به ما حکم می‌کند هنگام برپایی نمایشگاه‌ها کمی از سود خود بکاهیم و با بودجه تخصیص‌یافته برای انجام مسئولیت‌های اجتماعی، کارگاه‌های مختلفی را مرتبط با موضوع نمایشگاه برپا کنیم و جوان‌های بازدیدکننده را تحویل بگیریم و از اینکه در چنین سنی بازدیدکننده نمایشگاه‌های ما هستند، از آنها تشکر کنیم.
ورود به باشگاه بین‌المللی‌ها
در رابطه با ورود به باشگاه «بین‌المللی‌ها» جدا از ۳ نمایشگاه که از چند سال پیش تلاش خود را آغاز کرده‌اند (با توجه به اینکه شرکت نمایشگاه‌های بین‌المللی جمهوری اسلامی ایران به عنوان «نمایشگاه مادر» از ۵ دهه پیش تاکنون به عنوان تنها سازمان نمایشگاهی کشور در ایران فعالیت‌های نمایشگاهی داشته و از سایتی بسیار بزرگ و امکان استفاده از تفکر بین‌المللی برخوردار بوده، بنابراین مقایسه سازمان‌های نمایشگاهی بین‌المللی مراکز استان‌ها با این مرکز نمایشگاهی منصفانه نیست، از این‌رو این سازمان نمایشگاهی در آمارها در نظر گرفته نشده؛ البته لازم به توضیح است که این سازمان نمایشگاهی بزرگ در هر زمان که لازم بوده از کمک به سازمان‌های نمایشگاهی نوپا دریغ نکرده است)، ۲ سازمان نمایشگاهی دیگر نیز در ماه‌های اخیر با جدیت به سوی بین‌المللی شدن پیش رفته‌اند که این اتفاق را باید به فال نیک گرفت و از این زحمات قدردانی کرد. باید اقرار کنم که در «بین‌المللی شدن» است که یک سازمان نمایشگاهی رشد می‌کند و ارتقا می‌یابد.
اثرات «بین‌المللی شدن» را می‌توان در انجام تبادلات اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی، هنری و دانش فنی، گرایش توجهات بازدیدکنندگان به‌ویژه بازدیدکنندگان جوان به سوی فناوری‌های مدرن صنعتی و فراصنعتی، شکل گیری آموزشگاه‌های بین‌المللی، افزایش واحدهای صنعتی کوچک و متوسط، بالا رفتن سطح سرمایه‌گذاری‌های مشترک در استان و… مشاهده کرد.
زیرساخت‌های ضروری برای موفقیت
البته باید تاکید کرد که برگزاری نمایشگاه‌های بین‌المللی در هر منطقه از کشور احتیاج به زیرساخت‌های مرتبط به خود دارد؛ برای برگزاری یک نمایشگاه بین‌المللی باید زیرساخت‌های ضروری را به وجود آورد. این زیرساخت‌ها عبارتند از:
۱- تطبیق وضعیت گمرکی با ماهیت نمایشگاه‌های بین‌المللی و ترخیص موقت کالا براساس کنوانسیون بروکسل مصوب سال ۱۹۶۴میلادی.
۲- تطبیق حمل‌ونقل با حمل‌ونقل ویژه نمایشگاه‌های بین‌المللی و در نظر گرفتن برخی تسهیلات و تسریع در عبور وسایل حامل کالاهای نمایشگاهی از مرزها.
۳- تطبیق هتل‌های استان از لحاظ قیمت و ارائه خدمات با استانداردهای بین‌المللی.
۴- اجبار بعضی از ارائه‌دهندگان خدمات به یادگیری یک زبان زنده دنیا.
۵- استفاده از مرزهای مربوط به استان و امکان در نظر گرفتن تسهیلات صدور ویزا در آنها.
۶- استقرار اورژانس و آتش‌نشانی در محل برگزاری نمایشگاه.
۷- بیمه سالن‌های نمایشگاهی در حد استانداردهای بین‌المللی.
۸- به وجود آوردن سامانه اطلاعات بازرگانی بین‌المللی در سطح قابل قبول.
۹- ارائه خدمات و سیستم‌های نمایشگاهی در بالاترین سطح ممکن و ثبت‌نام شرکت‌کنندگان به‌طور آنلاین.
۱۰- به وجود آوردن امکانات و تسهیلات نمایشگاهی برای شرکت‌کنندگان خارجی برای ملاقات طرف‌های تجاری خود در اصناف و اتحادیه‌های صنفی، تولیدی، صادراتی و وارداتی و اتاق‌های استان و کشور.
۱۱- مجهز کردن سایت نمایشگاهی به ابزارهای الکترونیکی خدماتی.
در صورتی که سازمان نمایشگاهی استانی خدمات یادشده را به بهترین طریق ممکن ارائه کند، برگزاری نمایشگاه‌های مشابه و نمایشگاه‌های بین‌المللی دیگر را تضمین کرده چرا که با ارائه خدمات در بالاترین سطح ممکن، در حقیقت بازاریابانی رایگان را به سراسر نقاط جهان ارسال کرده است.
