محاسبه هزینههای مطالبات مشکوکالوصول
براساس بخشنامههای بانک مرکزی ذخیره مطالبات مشکوکالوصول برای هریک از طبقات جاری، سررسید گذشته، معوق و مشکوکالوصول محاسبه و در حسابها منظور میشود. برای تسهیلات طبقه جاری ۱۵ درصد مانده تسهیلات؛ برای تسهیلات طبقه سررسید گذشته ۱۰ درصد مانده تسهیلات؛ برای تسهیلات طبقه معوق ۲۰ درصد مانده تسهیلات؛ تسهیلات طبقه مشوکالوصول ۵۰ تا ۱۰۰ درصد مانده تسهیلات و برای تسهیلات طبقه مشکوکالوصول که بیش از ۵ سال از سررسید آن گذشته باشد ۱۰۰ درصد مانده تسهیلات را شامل میشود. در محاسبه ذخیره ردیفهای ۲ تا ۵ ذکر شده وثایق (ملکی، اوراق مشارکت و…) از مانده وام کسر میشود.
افزایش رشد هزینه مطالبات مشکوکالوصول
بررسی ۱۵ بانک فعال در بازار سرمایه نشان میدهد که هزینه مطالبات مشکوکالوصول بانکها براساس صورتهای مالی حسابرسی شده در پایان سال ۹۴ که روی سایت رسمی بورس اعلام شده است از ۷۵۷/ ۲ هزار میلیارد تومان در سال ۹۳ با ۶/ ۲۹ درصد افزایش به رقم ۵۷۲/ ۳ هزار میلیارد تومان رسیده است. این درحالیاست که رشد این قلم در صورت سود و زیان بانکها در سال ۹۳ به نسبت سال ۹۲ منفی ۱/ ۵ درصد بوده است. از آنجایی که مطالبات مشکوکالوصول در این سال افزایش داشته است، این رقم نشان میدهد که در سال ۹۳ میزان ذخیرهگیری بانکهای مورد بررسی با کاهش مواجه بوده است.
این درحالیاست که بهنظر میرسد، بانکها باید هزینه بیشتری برای این سرفصل در صورتهای مالی خود منظور میکردند. کارشناسان معتقدند استفاده از صورتهای مالی استاندارد (IFRS) بر شفافیت این قلم کمک بسیاری خواهد کرد که در نتیجه بهتر میتوان وضعیت بانکها را از لحاظ ذخیرهگیری بررسی کرد. همچنین، کل هزینههای منظور شده در صورتهای مالی این بانکها در سال ۹۴ به نسبت سال ۹۳ حدود ۷/ ۱۸ درصد رشد داشته و رشد هزینه کل در سال ۹۳ به نسبت سال ۹۲ حدود ۳/ ۳۰ درصد بوده است. بررسی این اقلام نشان میدهد که رشد هزینه مطالبات مشکوکالوصول در سال ۹۴ به نسبت سال ۹۳ بیشتر از رشد هزینههای کل بانکها بوده است.
نسبت هزینه مطالبات مشکوکالوصول به کل هزینه بانک
یکی از نسبتهای مهم در بررسی صورتهای مالی بانکها نسبت هزینه مطالبات مشکوکالوصول به کل هزینه بانک است. این نسبت نشان میدهد چند درصد از کل هزینههای شرکت مربوط به هزینه مطالبات مشکوکالوصول بانک است. علاوهبر این این نسبت نشان از توانایی مدیریت در اعتبارسنجی مشتریان و توانایی وصول مطالبات از آنها است. بالا بودن این نسبت نشان از ضعف مدیریت در اعتبارسنجی مشتریان و عدم توانایی وصول مطالبات است، به همین جهت هرچه این نسبت کمتر باشد نشاندهنده عملکرد بهتر مدیریت بانک در مورد هزینهها است. بررسیها نشان میدهد نسبت هزینه مطالبات مشکوکالوصول به کل هزینه بانک در ۱۵بانک مورد بررسی از ۴/ ۱۷ درصد در سال ۹۱ به ۱/ ۱۸ درصد در سال ۹۲ افزایش پیدا کرده و پس از آن در سال ۹۳ با افت ۹/ ۴ درصدی به ۲/ ۱۳ درصد رسیده است، اما این روند کاهشی تداوم نداشته و در سال ۹۴ با افزایش ۲/ ۱ واحد درصد به ۴/ ۱۴ درصد رسیده است.