یعنی کشورهایی که در حالت عادی بعید به نظر میرسید که برای همکاری اقتصادی با ایران وارد مذاکره شوند. این شرکتها در مراجعات خود به دنبال برگزاری همایش سرمایهگذاری به دو شکل طی سه ماه گذشته با ما وارد مذاکره شدند؛ یک گروه اطلاعات پروژهها را دریافت کردند و مذاکراتی را در حدی که بتواند روی کاغذ بیاید و تبدیل به قرارداد بشود را با ما داشتند، ولی امضای اینها به دلیل وضعیت تحریمها و برخی موانع در نقل و انتقال پول میان سیستم بانکی ما و کشورهای دنیا، موکول به زمان بعد از اجرای برجام شد. اما، گروه دوم شرکتهایی بودند که در همین فاصله مجوزهای لازم را از مقامات بینالمللی گرفتند و فراتر از گروه اول با ما وارد مذاکره شدند. یکی از مذاکرات در زمینه حمل و نقل ریلی بود که در واقع دو گروه آلمانی و ایتالیایی تفاهمات بسیار خوبی را در حد مکتوب با وزارت راه وشهرسازی داشتند، دیگری در زمینه حمل و نقل هوایی بود که سه شرکت فرانسوی، یک شرکت ایرلندی و یک شرکت اماراتی به تفاهماتی هم با ایران رسیدند و مذاکراتی به شکل مکتوب هم بین آنها رد و بدل شد. در موضوعاتی همچون همکاریهای آموزشی، تحقیقاتی و برگزاری همایشهایی که به انتقال تکنولوژی کمک خواهد کرد، با فرانسویها، ژاپنیها و ایتالیاییها یادداشتهایی رد وبدل شد.
در حیطه اجرایی هم از میان مذاکرات صورت گرفته، یک مورد مشخص آن مربوط به پروژه آزادراهی است که از تبریز به بازرگان میرود که یک شرکت ترک سرمایهگذاری برای احداث و بهرهبرداری از آن را متقبل شده و در قالب پروژه BOT (ساخت، بهرهبرداری و واگذاری به کارفرما) قرارداد آن امضا شده و کار هم شروع شده است. ۱۰۰ درصد سرمایهگذاری این پروژه برعهده شرکت ترک است، البته دولت ایران این همکاری را دارد که بخشی از تحصیل اراضی مورد نیاز را برای این شرکتها انجام دهد ولی عمده سرمایهگذاری آن به وسیله شرکت ترک انجام شده است. به دنبال همان همایش یک اقدام داخلی هم انجام شده و آن تشکیل کنسرسیومی از شرکتهای داخلی است که خط ریلی قزوین، رشت، انزلی و آستارا را سرمایهگذاری کرده تا بتواند این پروژه را بهصورت BOT اداره کنند؛ البته این شرکت از صندوق توسعه ملی درخواست وام کردهاند که این در خواست در شرف بررسی است. اینها نمونههایی است از پروژههایی که بعد از برگزاری همایش سرمایهگذاری در مهرماه برای اجرای آنها ابراز تمایل شده است. اما اکنون با اجرای برجام اجرایی شود و لغو تحریمها، در شرایطی هستیم که بتوانیم بخش عمدهای از مذاکرات صورت گرفته گروه اول را تا دو، سه ماه آینده تبدیل به قرارداد قطعی کنیم و اعلام کنیم بهصورت مشخص چه تعداد قرارداد عملا بهصورت سرمایهگذاری یا بهصورت تامین مالی در قالب BOT یا BLT (ساخت، اجاره و انتقال به کارفرما) در وزارت راهوشهرسازی اجرا خواهد شد. حدس ما این است که براساس مذاکراتی که تا به حال با کشورهای مختلف داشتهایم در حوزه حمل و نقل ریلی و هوایی بهطور قطع در چند ماه آینده ۳ تا ۴ قرارداد بزرگ را منعقد خواهیم کرد که بخشی در قالب سرمایهگذاری و بخشی به شکل تامین مالی است. همچنین در بخش بنادر و حمل و نقل دریایی هم با هندیها، چینیها، ترکمنستان و عمان مذاکراتی در جریان است که اینها هم ادامه خواهد یافت.
در میان تمام مذاکراتی که انجام دادهاید، آیا خارجیها از سرمایهگذاری در بازار مسکن و ساختمان (شهرکسازی و احداث شهر جدید) هم استقبال میکنند؟
در حوزه مسکن و شهرسازی به یک دلیل شاید هنوز ما گروه عمدهای را برای سرمایهگذاری در اولویت قرار ندادهایم؛ البته از سمت شرکتهای خارجی ابراز تمایل وجود داشته اما به این دلیل که وقتی در داخل کشور توان ساخت و سرمایهگذاری در حوزه مسکن و شهرسازی وجود دارد و پیمانکاران داخلی قادر به انجام تمام فعالیتهای مرتبط با این بخش هستند، حتما نقش وزارت راه و مسوولیت آن این خواهد بود که برای شرکتهای داخلی رقیب ایجاد نکند و اجازه دهد که شرکتهای داخلی از این فرصت بیشتر استفاده کنند؛ اما اگر سرمایهگذاری باشد که سرمایهگذاری کند به شرط استفاده از پیمانکاران داخلی، ما هم استقبال خواهیم کرد؛ در حال حاضر شرکتهای ترک برای این شیوه همکاری ابراز تمایل و آمادگی کردهاند.
تاکنون بیشترین استقبال از فرصتهای سرمایهگذاری در حوزههای راهوشهرسازی مربوط به کدام کشورها بوده است؟
بیشترین گرایش را فرانسه، ایتالیا و آلمان داشتند؛ فرانسویها بیشتر در حمل و نقل هوایی و فرودگاهها تمایل به همکاری و سرمایهگذاری دارند اگر چه در حمل و نقل ریلی هم اعلام آمادگی کردهاند. همکاریهای دیگری هم بین ما و فرانسویها در زمینه هواشناسی و… وجود دارد.