چسبندگی نرخ در بازار بین بانکی
درحالیکه نرخ سود سپردهها در بانکها و موسسات اعتباری افزایش غیررسمی داشته است، آمارهای بانک مرکزی از چسبندگی نرخ سود در بازار بین بانکی خبر میدهد. آمارهای بانک مرکزی نشان میدهد میانگین نرخ سود بازار بین بانکی در آبانماه به رقم ۶/ ۱۸ درصد رسیده است. ماندن در کانال ۱۸ درصدی از آخرین ماه سال گذشته، آغاز شد، روندی که در ماههای سالجاری ادامه داشته است. این در حالی است که در سال گذشته، نرح سود در بازار بین بانکی روند نزولی قابلتوجهی داشت. براساس آمارهای بانک مرکزی نرخ سود میانگین در بازار بین بانکی در فروردین سال ۹۴ معادل ۲۸ درصد بود که طی سال حدود ۱۰ واحد درصد از آن کاسته شد. این روند در سالجاری تداوم نداشت و برخی گزارشها حاکی از آن بود که میانگین نرخ از سطح ۲۰ درصد نیز بالا رفته است. در زمان بروز این شایعات در میانه تابستان، بانک مرکزی با انتشار یک بیانیه نوسان نرخ سود بازار بین بانکی در نیمه نخست را در بازه ۱۷ تا ۲۲ درصد و میانگین نرخ را تا ۲۱ شهریورماه ۷/ ۱۸ درصد عنوان کرد. آخرین آمارهای بانک مرکزی در آبانماه نیز نشان میدهد بیشترین نرخ در آبان سالجاری معادل ۵/ ۲۲ درصد بوده است. اما نکته قابل توجه این است که حجم معاملات نیز نسبت به ماههای قبل افزایش یافته است. آخرین آمار رسمی که بانک مرکزی در شهریور سالجاری منتشر کرد، حاکی از آن بود که ارزش معاملات روزانه در بازار بین بانکی ۴/ ۱۲ هزار میلیارد تومان بود، این رقم در آبانماه به بیش از ۱۴ هزار میلیارد تومان رسیده است. این در حالی است که فعالیتهای بانک مرکزی در سپردهگذاری کمتر از ۲ درصد بوده است. هدف از تشکیل بازار بین بانکی ریالی تسهیل جریان منابع ریالی کوتاهمدت بین بانکها در جهت مدیریت کارآمد نقدینگی است و بانک مرکزی بهعنوان عضو و مدیر بازار مسوولیت تنظیم، برنامهریزی، سازماندهی، هماهنگی، تدوین مقررات، نظارت، کنترل و تسویه معاملات را برعهده داشته و جهت اعمال سیاستهای پولی در بازار بین بانکی مداخله میکند. بانک مرکزی که در نظر دارد نرخ سود بانکها و موسسات اعتباری را تنظیم کند، میتواند از طریق مداخله در این بازار، نرخ را تنظیم کند. در واقع این نرخ میتواند بهعنوان مرجعی برای بانکها قرار گیرد.
طرح جدید مرزبندی بانکها
بهنظر میرسد در حال حاضر، فعالیت چند بانک محدود که عامل اصلی افزایش تقاضا در بازار بینبانکی هستند باعث شده که نرخ سود بانکی روند نزولی را که در سال گذشته داشت، در سالجاری تکرار نکند. البته گروههای بانکی دلایل متفاوتی برای تقاضای خود دارند، بخشی از بانکها بهدلیل مشکلات ساختاری، با تنگنای مالی روبهرو بودند. بخشی از بانکها نیز بهدلیل تعهداتی که بانکها به دولت محول کردهاند نظیر خرید برخی از محصولات کشاورزی یا تسهیلاتدهی در طرح رونق اقتصادی با محدودیت منابع روبهرو بودهاند. برخی از کارشناسان درخصوص بازار بین بانکی معتقدند که باید تمایزی برای فعالیتهای بانکهای بد و خوب از یکدیگر صورت گیرد، تا بانکهای بد نتوانند روند کاهشی نرخ در بازار را خدشهدار کنند. بانک مرکزی در نظر دارد بهمنظور شفاف شدن فعالیتها در بازار بین بانکی، طرح لایهبندی بانکها را اجرا کند؛ بهنحویکه حدود ۱۰ بانکی که از لحاظ شاخصهای سلامت در وضعیت مناسبتری قرار دارند، در یک گروه قرار داد و فعالیت بانک مرکزی نیز در این بازار قرار گیرد. همچنین این نرخ بهعنوان مبنای بازار قرار گیرد. همچنین بانکهای دیگر نیز فعالیت خود را در یک بازار دیگر دنبال کنند.