خانه صنعت، معدن و تجارت استان تهران
نوشته های مرتبط
دلایل ناکامی در جذب سرمایه
براساس نتایج برآمده از پرسشنامه‌ها، کارگاه‌ها و مطالعات موردی، عدم موفقیت جذب سرمایه‌گذاری مستقیم خارجی در ایران در ۵ سطح مورد بررسی قرار گرفته است که عبارتند از:
۱-سطح «کشور، ملی»: عدم آمادگی برای جذب و همکاری با سرمایه خارجی در برخی از اقشار جامعه، بوروکراسی، مخالفت بخش‌هایی از قوای غیر اجرایی و گروه‌هایی از افراد ذی‌نفوذ به ویژه در سطح استان‌ها یکی از دلایل عدم موفقیت جذب سرمایه‌گذاری مستقیم خارجی در کشور است. همچنین فضای سرمایه‌گذاری نامناسب، تصویر پرریسک نزد محافل مالی کشورهای مختلف(ریسک سرمایه‌گذاری بالا) یکی دیگر از عوامل تاثیرگذار در جذب سرمایه خارجی به شمار می‌رود. دخالت‌های متعدد به دلیل ابهام در تفسیر از قانون و بعضا مقررات متزاحم(امکان ورود به هر قرارداد خارجی) هم از جمله مشکلاتی است که در سطح کشور، ملی بر سر راه جذب پول خارجی قرار دارد.
۲-سطح دولت: نامشخص بودن اولویت‌های بخشی و رشته‌ای برای جذب سرمایه‌گذاری مستقیم خارجی و به تبع آن تخصصی عمل نکردن دستگاه مسوول، بی توجهی دستگاه‌ها به اهداف مرسوم جذب در دنیا (توسعه صنایع نوین، انتقال تکنولوژی، صادرات، خصوصی‌سازی، انتقال توانمندی‌های سازمانی، حضور در زنجیره ارزش جهانی)، تمرکز بر فضای کسب‌وکار و بی‌توجهی به محیط سرمایه‌گذاری(هزینه بالای زمانی و مالی، بحث رسمی‌سازی بنگاه‌های غیررسمی در مقابل ابعاد ریسک سرمایه‌گذاری)، خصوصی‌سازی و عدم دستیابی به ارتقای بهره‌وری بدون جلب مشارکت بخش‌خصوصی از جمله مواردی است که در سطح دولت جزو عوامل مزاحم جذب سرمایه‌گذاری خارجی به شمار می‌رود.
۳-سطح وزارت صنعت، معدن و تجارت: نداشتن سیاست‌های صنعتی و تجاری مدون و مورد وفاق، پراکندگی بالا بین دستگاه‌های اجرایی، برنامه‌ریزی برای ارائه مشوق‌های لازم جهت جفت شدن سرمایه‌گذاری در طول زنجیره ارزش، طراحی سازوکار مناسب برای ترغیب بنگاه های صادرکننده بزرگ به سرمایه‌گذاری در کشور و برنامه‌ریزی برای توسعه پیوندها با اقتصاد داخلی(ارتقای زنجیره تامین، همکاری در توسعه فناوری) از موانع پیش‌روی جذب سرمایه خارجی در سطح وزارت صمت محسوب می‌شود.
۴-سطح سرمایه‌گذاران خارجی: در گام نخست نمونه‌هایی از تاثیر مثبت بر بهره‌وری بنگاه، ارتقای کیفیت، نشان دادن الگوهای مدیریتی و توانمندی سازمانی، همکاری در ایجاد توان صادراتی و مدیریت منابع انسانی در سطح سرمایه‌گذاران خارجی باید مورد توجه قرار گیرد. ترجیح تعدادی از سرمایه‌گذاران به حضور در بازار ایران از طریق ایجاد سرپل، تاخیر طولانی در توسعه زنجیره تامین، اهمیت منافع حاصل از قیمت‌گذاری انتقالی، عملکرد جزیره‌ای سرمایه‌گذاری مستقیم خارجی به دنبال منابع و سرمایه‌گذاری مستقیم خارجی در پی بازار در گام بعدی از جمله مواردی است که در سطح سرمایه‌گذاران خارجی تداخل ایجاد کرده است.
۵- سطح بخش خصوصی داخلی: ناکامی‌های سطح بخش‌خصوصی به سه دسته تقسیم می‌شوند که عبارتند از: حضور محدود بخش‌خصوصی توانمند در سرمایه‌گذاری مشترک با شرکای چندملیتی و ضرورت آماده‌سازی آنها برای سرمایه‌گذاری مشترک با هدف بهبود توان رقابتی و کسب آمادگی برای حضور در بازارهای صادراتی، کاهش نسبت سهام بخش-خصوصی داخلی در مشارکت‌های فعلی(یا داوطلبانه یا با افزایش سرمایه‌های شریک) نیازمند الگو و امکان حمایت دولت برای همکاری مطلوب با FDI و درموارد متعدد، ضعف در مطالعات اولیه و BFSها و کمبودها در قراردادهای حقوقی.
چهار بسته استراتژیک
طراحی الگوهای کاربردی برای جلب همکاری سرمایه‌گذاری مستقیم خارجی در صنایع اولویت‌دار با بخش خصوصی یا با بنگاه‌های دولتی و تحت پوشش، ایجاد یک دفتر یا اداره کل برای تعیین ضوابط و هماهنگی مقررات، مکلف شدن دستگاه‌های اجرایی به تعیین اهداف سرمایه‌گذاری و سهم سرمایه‌گذاری خارجی از آن طی برنامه ششم توسعه و همچنین برگزاری کارگاه آموزشی جزو راهکارهای عملیاتی موسسه مطالعات و پژوهش‌های بازرگانی درخصوص جذب سرمایه‌گذاری مستقیم خارجی است. اما طراحی چهار بسته پیشنهادی است که از سوی این موسسه مطرح می‌شود. بسته سرمایه‌گذاری استراتژیک، بسته سرمایه‌گذاری مجدد، بسته توسعه زنجیره ارزش و بسته تبدیل تجارت به سرمایه‌گذاری برای توسعه سرمایه‌گذاری خارجی در ایران پیشنهاد شده است. برگزاری ۸ کارگاه و نظرات سازمان‌های ذی‌ربط مانند سازمان سرمایه‌گذاری و کمک‌های اقتصادی و فنی ایران، سازمان امور مالیاتی، گمرک، صندوق توسعه ملی، صندوق نوآوری و شکوفایی، معاونت علمی و فناوری ریاست‌جمهوری، پارک‌ها و شهرک‌های فناوری-صنعتی و دیگر ارکان برای انجام مذاکرات مورد نیاز و اجرایی شدن بسته‌های پیشنهادی نیاز است.
