خانه صنعت، معدن و تجارت استان تهران
نوشته های مرتبط
در چهارماهه نخست امسال، از بین ۳۰۸,۱۶ میلیون دلار کالای صادراتی تنها پنج قلم اول صادراتی به ترتیب میعانات گازی، گازهای طبیعی مایع‌شده، گازهای نفتی و هیدروکربورهای گازی‌شکل مایع‌شده، روغن‌های سبک و فرآورده به جز بنزین و پروپان مایع‌شده سهمی حدود ۴۰ درصد ارزش صادرات اعلامی را به خود اختصاص داده‌اند و این امر بیانگر وابستگی صادرات کالایی به بخش نفت و گاز و پتروشیمی است.
در دوره چهارماهه نخست سال جاری قیمت هر تن کالای صادراتی تنها ۳۹۶ دلار بوده است، در حالی که قیمت هر کیلو کالای وارداتی ۱۲۹۲ دلار بوده و این امر حاکی از استمرار صادراتی با ارزش افزوده پایین و ارزان‌تر نسبت به واردات کالاهای واسطه‌ای و نهایی است.
از طرف دیگر ارزش واردات اعلام‌شده در آمار رسمی، صرفاً بیانگر واردات قانونی به کشور است و واردات غیررسمی در قالب قاچاق در آن لحاظ نمی‌شود. بنابراین در شرایط کنونی که مطابق آمار ستاد مرکزی مبارزه با قاچاق کالا و ارز، اقتصاد ایران هنوز با پدیده مخرب قاچاق گسترده مواجه است، آمار واردات رسمی اعلامی بیانگر واردات واقعی کالا به کشور نیست.
با توجه به موارد فوق در صورت کسر میعانات گازی و کالاهای صادراتی مبتنی بر نفت و گاز و افزوده شدن قاچاق کالا به واردات رسمی، می‌توان عنوان کرد که نه‌تنها تراز تجاری کشور مثبت نخواهد ماند بلکه هنوز با شکاف جدی مواجه است.
قابل توجه است که در سال ۱۳۹۴ مثبت شدن تراز تجاری اعلامی ناشی از کاهش ۱۶درصدی صادرات و کاهش ۲۲درصدی واردات بوده است. به این معنا که صادرات افزایش نداشته بلکه میزان کاهش واردات به دلیل رکود اقتصادی حاکم بر کشور بیشتر از کاهش صادرات بوده و همین امر منجر به مثبت شدن تراز بازرگانی شده است. با این حال این فرآیند در چهارماهه سال ۱۳۹۵ تغییر پیدا کرده و بهبود تراز تجاری به واسطه افزایش صادرات و کاهش واردات صورت گرفته که می‌تواند امری مثبت تلقی شود.
هرچند این شاخص می‌تواند بیانگر تغییر ساختار تجارت خارجی نسبت به سال‌های گذشته باشد ولی باید به این نکته توجه کرد که هنوز تجارت خارجی کشور با مشکلاتی از جمله تمرکز حدود ۷۰ درصد صادرات به پنج کشور چین، امارات، ترکیه، عراق و کره و تمرکز حدود ۶۰ درصد واردات از کشورهای چین، امارات، کره، ترکیه و هند مواجه بوده و همین امر می‌تواند اقتصاد کشور را در حوزه بازرگانی خارجی آسیب‌پذیر کند. به خصوص اینکه چهار قلم اصلی واردات کشور در چهارماهه نخست سال جاری شامل اقلامی مانند برنج، ذرت دامی، سویا و کنجاله است که نقش مهمی در تامین مواد غذایی یا خوراک دام و طیور داشته و هرگونه اخلال در روند واردات آنها می‌تواند امنیت غذایی کشور را متاثر کند و لازم است سیاست‌های مناسبی جهت تامین کالاهای اساسی از منابع داخلی یا ایجاد تنوع در منابع تامین از خارج کشور مورد نظر قرار گیرد.
