گذرگاه ایرانی صادرات به قطر

تفاهم‌نامه همکاری سه‌جانبه در راستای «تسهیل حمل‌ونقل و ترانزیت» میان متولی صنعت ایران و وزرای اقتصاد ترکیه و قطر به امضا رسید. براساس این سند همکاری که در زمینه حمل‌ونقل ترکیبی، دریایی و زمینی منعقد شد، زمینه همکاری‌های اقتصادی و گسترش مبادلات تجاری میان سه‌کشور، بیش از گذشته فراهم می‌شود. از سوی دیگر طبق مفاد این تفاهم‌نامه سه‌جانبه، علاوه بر اینکه ایران نقش شاهراه ترانزیتی میان ترکیه‌ای‌ها و قطری‌ها را ایفا خواهد کرد، سه هدف مشترک «افزایش کارآیی»، «کاهش زمان» و «کاهش هزینه‌ها» نیز دنبال خواهد شد؛ اهدافی که به‌گفته تحلیلگران اقتصادی جایگاه مهم ایران در توسعه اقتصادی منطقه و آینده هم‌پیمانی‌ها را آشکارتر خواهد کرد.

همچنین وزرای سه کشور خاورمیانه‌نشین در این تفاهم برای تشکیل کارگروه مشترکی به توافق رسیدند؛ کارگروهی که براساس آن وظیفه خواهد داشت سالانه سه‌بار در کشورهای عضو تشکیل جلسه دهد تا در همه زمینه‌ها برای تسهیل تجارت و حمل‌ونقل فعالیت کنند. انعقاد تفاهم‌نامه همکاری سه‌جانبه در حالی صورت گرفت که در پایان «بیست و ششمین اجلاس کمیسیون مشترک اقتصادی ایران و ترکیه» نیز موافقت‌نامه همکاری دیگری میان وزیر صنعت، معدن و تجارت ایران و وزیر اقتصاد ترکیه امضا شد؛ تفاهم‌نامه‌ای که براساس آن دست یافتن به سقف مبادلات ۱۰۰ میلیارد دلاری در حوزه خدمات فنی و مهندسی هدف‌گذاری شد. همزمان با تحولات منطقه خلیج‌فارس و قطع روابط دیپلماتیک برخی کشورهای عربی با قطری‌ها، این سوال مطرح شد که آیا ایران می‌تواند به شریک مهم تجاری قطر تبدیل شود؟ کارشناسان بر این باورند که ایران می‌تواند در زمینه بازرگانی و اقتصادی راه را برای خروج قطر از محاصره اقتصادی-ارتباطی فراهم کند و این فرصت و شانس بزرگی برای بازرگانان و تجار ایران است که به‌خصوص در حوزه تامین موادغذایی و کشاورزی قطر گام بردارند؛ اتفاقی که به رونق بنادر و کشتیرانی ایران به‌خصوص در استان بوشهر (بندر بوشهر) می‌انجامد.

قطر یک کشور کوچک در شرق شبه‌جزیره عربستان است و تنها مرز زمینی را با عربستان دارد. سایر مرزهای قطر از طریق دریا با بحرین، امارات و ایران است. حال در شرایطی که عربستان، بحرین و امارات مرزهای زمینی، آبی و هوایی خود را به روی این کشور بسته‌اند، ایران تنها مرز این کشور به سوی جهان و کشورهای همجوار همچون ترکیه است، اتفاقی که می‌تواند برای تامین مایحتاج این کشور و دسترسی آن به کشورهای دیگر یک فرصت بزرگ محسوب شود. فقط کافی است به این نکته توجه شود که پیش از این روزانه ۶۰۰ تا ۸۰۰ کامیون به‌صورت میانگین از گذرگاه ابوسمره (مرز زمینی قطر و عربستان) عبور می‌‌کردند و معمولا کالاهای ضروری از جمله تره‌بار و کالاهای کشاورزی را به قطر می‌بردند. با توجه به توقف این ارتباط، امضای این یادداشت تفاهم سه‌جانبه می‌تواند فرصت جدیدی برای تجار ایرانی باشد تا از طریق لنج و دریا کالاهای ضروری را به این کشور برسانند و جای آن ۸۰۰۰ کامیون روزانه کالای ضروری، تره‌بار و… را پر‌کنند. ایران نزدیک به ۲۵۰ کیلومتر مرز آبی (دریایی) با قطر دارد و از شمالی‌ترین نقطه خاک قطر (شهر الرویس) تا ساحل بندر دیر در استان بوشهر حدود ۱۸۵۵ کیلومتر فاصله است.

شراکت استراتژیک

در جریان سفر دو وزیر ترکیه و قطر به ایران، یادداشت تفاهم سه‌جانبه‌ای با عنوان «تسهیل حمل‌ونقل و ترانزیت» میان سه‌کشور به امضا رسید؛ تفاهم‌نامه‌ای که طبق جزئیات آن، ایران را به شاهراه ترانزیتی و ارتباطی میان ترکیه‌ای‌ها و قطری‌ها تبدیل خواهد کرد. این در حالی است که به‌گفته فعالان اقتصادی، دو کشور ایران و قطر با استفاده از موقعیت‌ها و ویژگی‌های منحصر به‌فرد خود مانند کمی فاصله جغرافیایی یا موقعیت استراتژیک آنها در دسترسی طرف مقابل به تولیدات دیگر سرزمین‌ها، توان بالایی در توسعه تعاملات اقتصادی دوجانبه با یکدیگر دارند. کارشناسان بر این باورند که شناسایی مزیت‌های نسبی هر یک در تامین نیازهای بازار مقابل، یکی از راه‌های مناسب توسعه تجارت ایران و قطر به‌شمار می‌رود. گرچه حجم مبادله اقتصادی بین دو کشور در مقایسه با حجم کل تجارت خارجی ایران بسیار ناچیز است، اما با توجه به قطع رابطه اقتصادی دو شریک اول تجاری قطر با این کشور، پتانسیل افزایش این مبادلات تا حدود ۵ میلیارد دلار هم وجود دارد. در واقع قطر ناگزیر است جایگزینی برای واردات مایحتاج خود از عربستان و امارات انتخاب کند و ایران با در نظر گرفتن شرایط جغرافیایی، مذهبی و فرهنگی، بهترین جایگزین خواهد بود.