بررسی وضعیت موجود صنعت
با توجه به روند تغییرات رشد اقتصادی بهویژه در گروه صنایع و معادن، ملاحظه میشود که از سال ۱۳۹۰ به بعد بحران اقتصادی شروع شده و رشد منفی مشاهده میشود، ولی در سال ۱۳۹۲ رشد منفی شیب کمتری یافته و در سال ۱۳۹۳ نیز نسبت به سال قبل توانسته به تدریج رشد مثبتی را تجربه کند.
درخصوص ترکیب سهم تولید ناخالص داخلی اشاره به این نکته ضروری است که سهم بخش صنعت، معدن و تجارت پس از سال ۱۳۹۰ به بعد، با روند نزولی مواجه بوده که در نتیجه سهم کل بخش صنعت، معدن و تجارت نیز در این دوره از رقم ۱/ ۳۲ در سال ۱۳۹۰ به ۶/ ۳۱ در سال ۱۳۹۳ کاهش یافته است که عمدتا نیز این کاهش سهم با افزایش سهم بخش خدمات جبران شده است. با توجه به این موضوع که بخش صنعت و معدن بهعنوان پیشران رشد اقتصادی کشور سهم بسزایی در بهبود وضعیت اقتصادی دارد، لازم است برای توسعه صنعتی کشور، با در نظر گرفتن اولویتهای صنعتی و معدنی، برنامهریزی مناسبی برای افزایش سهم این بخش فراتر از بخشهای اقتصادی دیگر صورت گیرد.
۱۱ صنعت منتخب
با توجه به تعیین رشته فعالیتهای صنعتی دارای اولویت، برنامه راهبردی توسعه صنعتی برای ۱۱ صنعت منتخب از جمله «خودرو»، «فولاد»، «نساجی و پوشاک»، «سیمان»، «تایر و تیوب»، «لوازم خانگی»، «کاشی و سرامیک»، «مس»، «صنایع سلولزی (صنعت چوب و کاغذ)»، «صنایع غذایی و آشامیدنی» و «صنایع دریایی» تدوین شده است. در این گزارش همچنین قید شده که برنامههای راهبردی سایر صنایع منتخب در چارچوب بهکار گرفته شده در حال تدوین است که پس از نهایی شدن منتشر خواهد شد.
برنامه راهبردی صنعت خودرو
براساس برنامهریزی صورت گرفته در دومین سند راهبردی برای صنعت خودرو دستیابی به جایگاه نخست صنعت خودرو منطقه، رتبه پنجم آسیا و رتبه یازدهم در جهان با تکیه بر توسعه رقابتپذیری مبتنی بر توسعه فناوری پیشبینی شده است. برای دستیابی به این جایگاه نیز چهار راهبرد اساسی پیشبینی شده است که در این خصوص میتوان به «ایجاد پایگاه ساخت و تولید خودرو با نام و نشان تجاری داخلی و مشترک یا نام و نشان معتبر جهانی در منطقه، با تاکید بر صادرات محصولات تولیدی، ایجاد پایگاه ساخت تولید قطعات و مجموعههای خودرو با نام و نشان تجاری معتبر داخلی یا جهانی در منطقه با تاکید بر مزیت رقابتی، جذب سرمایهگذاری داخلی و خارجی (مستقیم یا مشترک) در راستای جذب فناوریهای نوین و توسعه صادرات و ایجاد پایگاه مراکز طراحی، آزمون و خدمات مهندسی خودرو در منطقه» اشاره کرد.
برنامه راهبردی صنعت فولاد
در سند منتشر شده آمده، فولاد یکی از محصولات مهم و استراتژیک به شمار میرود و سهم قابل توجهی از ارزش افزوده صنعتی را به خود اختصاص داده است. براساس آمار اعلام شده در سال ۲۰۱۵ حدود ۱۶۰۰ میلیون تن فولاد در جهان تولید و مصرف شده است، از این رو، بسیاری از کشورها با توجه به منابع خود اعم از مواد اولیه، انرژی و… اقدام به احداث واحدهای فولادی کردند تا نیاز داخلی کشور خود را به این کالای استراتژیک پاسخ دهند. همچنین ایران با سهمی معادل یک درصد، در رتبه چهاردهم تولید فولاد جهان قرار دارد.
از سوی دیگر برای این صنعت در افق ۱۴۰۴ کسب جایگاه هفتم دنیا با تولید سالانه ۵۵ میلیون تن فولاد خام پیشبینی شده است. برای این صنعت هفت هدف کلی در نظر گرفته شده که شامل «استخراج معادن و تولید محصولات فولادی در مقیاس بهینه، بیشینه سازی اقتصادی زنجیره ارزش داخلی، ارتقای سطح کیفیت و استاندارد محصولات در سطح جهانی، ارتقای سطح فناوری در تمامی زمینههای مرتبط و دستیابی به دانش فنی و فناوریهای جدید، حداکثر استفاده از توان داخلی در مراحل مهندسی، احداث و بهره برداری، ارتقای بهرهوری کل عوامل تا سطح شاخصهای جهانی و دستیابی به شاخصهای استانداردهای زیست محیطی» میشود.